Samenvatting te kennen artikels Capita Selecta 3/4 studiepunten

Afkortingen: Vpk: verpleegkundige
Gh: gezondheid Comm: communicatie
Ghz: gezondheidszorg Indv.: individueel
Pt(n): patiënten ID: identificeren/identificatie/identiteit
ZV: zorgverlener

Artikel Marie Castro: Patiënte empowerment,
patiëntenparticipatie en patiëntgerichtheid in de
ziekenhuiszorg
 Patiënten empowerment, patiënten participatie en patient-centeredness worden
door elkaar gebruikt.  Precieze betekenis in ziekenhuiszorg is onduidelijk.
 Gebrek aan theoretische en conceptuele duidelijkheid heeft geleid tot:
o Gebrekkige kennis en communicatie tussen onderzoekers, gzh werkers en
beleidsmakers
o Problemen met metingen en vergelijkingen tussen studies in verschillende
ziekenhuizen
Inleiding
 Patiëntenempowerment: geïntroduceerd om de passiever rol van pt af te leggen en
actieve rol te fixen in besluitvormingsproces over hun gzh en Qol.
 Patiëntenempowerment  zelfhulpgroepen
 WHO heeft dan richtlijnen ontwikkeld om de stem van de ptn te laten horen
 Zowel individuele als collectieve empowerment (pem) is nodig om eigen leven in
handen te krijgen
 Door deze flow naar belangrijkheid van pem werd patiëntenparticipatie ontwikkeld.
o Meer juridisch vastgelegd
o Meer regels over patiëntenparticipatie
o Evolutie samenleving en gezondheid
 Patiëntenorganisaties krijgen actievere rol – ook op strategisch niveau
o Patiënt wordt deskundige gezien van eigen lichaam, klachten en situatie
o Ervaringskennis worden complementair
o Deelname zorgbeslissingen
o Emotionele, relationele en spirituele aspecten winnen aan belang
 Nog geen echte definitie van patiëntgerichtheid
Methode wordt niet besproken
Resultaten
Empowerment van de patiënt
Definitie
 Complex en paradoxaal begrip
 Situeert zich op micro, meso en macro niveau
 Kan benaderd worden vanuit verschillende perspectieven (pt, ZV, zorgsysteem)
o Kan leiden tot verschillende interpretaties
 Theorie
 Proces
 Paradigma
 in verschillende domeinen (ghz, welzijn)

,Antecedenten(voorwaarden voor empowerment)
 Dialoog tussen pt-zv
o Effectieve comm
o Nadruk op co-creatie van kennis en niet gewoon overdracht van kennis
 Patiëntgerichte benadering
o Zorg wordt aangepast aan pt (noden en omstandigheden)
 Vergroten van de competenties van patiënt
o Hierdoor nodige kennis en vaardigheden krijgen om zo keuzes te kunnen
maken over wat zij belangrijk vinden.
o Door competenties te bevorderen en versterken
o Door bevorderen voldoende hoog niveau van gh geletterdheid (lijkt
essentieel)
 Actieve participatie
o Participatie wordt door elkaar gebruikt met pem
o Zonder patiëntenparticipatie is pem niet mogelijk in ziekenhuiszorg
 Pem is dus een persoonlijk proces dat men zelfstandig doorloopt, zv kunnen dit
proces enkel ondersteunen door:
o Ptn te betrekken bij beslissingen die hun Qol gaat beïnvloeden.
o Coachen door informatie te geven over ziekte
o Helpen bij ontwikkelen van verandering,
o Bevorderen strategieën,
o Gedragsverandering aan moedigen
o Zelfvertrouwen ontwikkelen
Attributen
 Instrumenten, technieken en ondersteuning aanbieden
o Bv. Zelfmanagementinterventies
 Bereiken van persoonlijke verandering in relatie tot anderen
o Filosofie van empowerment: aanname dat om gezond te zijn, mensen in staat
moeten zijn om veranderingen te bewerkstellen.
 Geldt voor persoonlijk gedrag en sociale omgeving en organisatie die
leven pt beïnvloeden
 Zelfbeschikking
o Filosofie van empowerment: mensen hebben het recht en de mogelijkheid
om hun eigen keuzes te maken.
 (De zelfdeterminatietheorie wordt als onderliggende theorie voor pem genoemd,
wat impliceert dat ptn zelfbepalend zijn die vermogen van autonomie hebben)

Gevolgen
 Een geïntegreerd zelf
 Door interactie met lotgenoten en zv kunnen ptn nieuwe
perspectieven ontwikkelen door hun ziekte te herkaderen en
herinterpreteren
 Gevolg: betere aanpassing aan langdurige aandoening
 Een gevoel van innerlijke kracht en ontwikkeling van een vernieuwd en waardevol
zelfbeeld

, o Gebrek aan medische kennis en verlies controle eigen lichaam zijn vaak
oorzaak van gevoel van machteloosheid
o Gevoel van meer controle over leven
 Gevoel van meesterschap en controle
o 3 soorten controle
 Cognitieve
 Beslissing
 Gedrag
o Bereiken zelfmanagement
 Verbetering van Qol
Empirische verwijzingen
 Geen universeel aanvaard meetinstrument om pem te meten
 Verschillende meetschalen werden hier verder niet opgenomen
 Gemeten uitkomsten beperken zich vaak tot 1 aspect van pem
 Review zorgde voor 38 verschillende constructen uit 19 verschillende schalen
o Constructen werden onder 4 domeinen
 Toestanden, ervaringen en capaciteiten van pt
 Acties en gedragingen van pt
 Zelfbeschikking van pt
 Ontwikkeling van vaardigheden pt
Voorgestelde definitie van pem
 Individuele pem is een proces dat ptn in staat stelt meer invloed uit te oefenen op
hun individuele gezondheid door hen beter in staat te stellen meer controle te
krijgen over zaken die zijn al belangrijke beschouwen
 Collectieve pem is een proces dat groepen de macht geeft om hun behoeften
kenbaar te maken en actie te ondernemen om in die behoeften te voorzien en hun
Qol te verbeteren.

Patiëntenparticipatie (pp)
Definities
 Micro, meso, macro
o Individuele zorgrelatie
o Afdelingsniveau
o Ziekenhuis
 Soorten participatie
o Individuele pp bij bh
o Betrokkenheid bij ontwikkeling diensten
o Integratie van gebruikersperspectieven bij evaluatie van diensten
o Participatie in onderwijs en opleiding
o Participatie onderzoeksactiviteiten
Antecedenten
 Geïnformeerd zijn
o Begrijpelijk, zinvol en persoonlijk
 Opleiding en ondersteuning van ptn en zv
 Faciliterend management en ondersteunende zorgomgeving
o Voldoende middelen hebben