Psychodiagnostiek
Basisles
Slides op Canvas zijn basis + nota’s
Helft examen = procesmodel -> daar gingen de meeste lessen over
1
,Hoofdstuk 1: inleiding tot de psychodiagnostiek
Wat is er aan de hand? Wat is jouw advies?
Casus Jolanta (25jaar)
- Werkzoekend
- Pools, spreekt geen Nederlands
- Sociaal
Casus Rik (9jaar)
- Concentratiemoeilijkheden
- Moeilijk stil zitten
- Impulsief
- Snel boos
Casus Dounia (40jaar)
- Werkverlies
- Lusteloos
- Negatieve gedachten
1. omschrijving & belang van psychodiagnostiek
2mannen struikelen in jouw buurt wnr je ze op straat tegenkomt
Wat zijn de eerste gedachten die in je hoofd opkomen?
Wat doe je (help je of niet)?
Bij de dakloze man helpt niemand, de rijkere man helpen ze allemaal
je voelt je meer verantwoordelijk als het iemand is waarmee je je meer
identificeert
je gaat een inschatting maken “wat is hier aan de hand”
o in de psychodiagnostiek -> wat is er aan de hand en hoe ga ik hier moeten
handelen
1.1 Alledaags impliciet diagnosticeren
= toekennen van oorzaken aan verschijnselen of gedragingen (attributietheorie)
Iedereen doet het…, elke dag… vooral als er een afwijking is van een verwacht persoon
Tijdschriften en magazines als entertainment
Televisie en documentaires: extremer (on)gewenst gedrag
2
,We gaan constant oordelen “wat is er aan de hand”, “hoe denken anderen” -> we maken
fouten in ons denken omdat we dit heel vaak doen
= ongewapend oordeel
Het ‘ongewapende oordeel’ / impliciet diagnosticeren
foutenbronnen = tekorten en vertekeningen
(we gaan te snel oordelen en te weinig nadenken of redeneren)
Onderzoek naar foutbronnen:
a. hoe gaan mensen om met kansen en waarschijnlijkheden?
b. Wat is de oorzaak?
c. Wat is de impact op de kwaliteit van de psychodiagnostiek?
A. Hoe gaan mensen om met kansen en waarschijnlijkheden?
Voorbeeld 1: welk type woorden zijn het meest frequent in het Engels?
a. Woorden die beginnen met een ‘r’
b. Woorden die met ‘r’ als 3de letter hebben?
De meeste mensen vinden (a) waarschijnlijker dan (b)
Het is meer beschikbaar in het geheugen
Voorbeeld 2: “mijn vriend is professor. Hij schrijft graag gedichten, is nogal verlegen en klein
van gestalte. Op welk terrein is hij werkzaam: Chinese literatuur of psychologie?”
Stereotypen -> Chinezen zijn vaak klein van gedachten
Intuïtief zijn wij heel slecht om direct een besluit te nemen zonder dat we genoeg info
hebben
We nemen veel te snel besluiten zonder dat we genoeg info gekregen hebben
Mensen zijn slecht in het schatte, afwegen en herzien van kansen
B. Wat is de oorzaak van foutbronnen bij het impliciet diagnosticeren?
Heuristiek (vuistregels)
= (vuist)regel om sneller tot de oplossing van een probleem te komen (vaak impliciet of
onbewust)
Bv. gaan lopen van een leeuw of tijger nadat je er verschillende verhalen van te horen
gekregen hebt die slecht afgelopen zijn
- Informele, intuïtieve en speculatieve oplossingsstrategieën
- In tegenstelling tot algoritmen, die altijd en overal werken, zijn heuristieken specifieke
strategieën die we leren gebruiken in specifieke situaties en die niet altijd een oplossing
garanderen;
- Hoe meer ervaring met een taak hoe beter heuristieken ontwikkelt zijn
3
, Vaak oorzaak van foutbron
Representativiteitsheuristiek = vergelijking met typische voorbeelden, prototypes of
stereotypen
Bv. professor
Beschikbaarheidsheuristiek = het is snel beschikbaar uit mijn geheugen
Bv. woorden beginnen met een r of in het midden een r
Experiment:
“Bart is 34jaar, intelligent maar weinig creatief. Hij is dwangmatig en maakt een saaie indruk.
Hij was sterk in wiskunde maar zwak in taal”
Rangschik van waarschijnlijkheid:
1. Bart is accountant
2. Bart speelt in een hardrockband
3. Bart is een accountant die in een hardrockband speelt
Meest waarschijnlijk: 1 -> 3 is minst waarschijnlijk
In strijd met de kans dat je account & hardrocker bent is kleiner dan de kans dat je enkel
hardrocker bent
Verklaring: representativiteitsheuristiek
Beschrijving Bart voldoet absoluut niet aan beeld van hardrocker, meer aan beeld van
accountant
Andere statistische fouten:
Vele denken dat vliegen gevaarlijker is dan autorijden
Lijst van 19 ‘beroemde’ vrouwen en 20 ‘gewone’ mannen: meeste mensen denken dat er
meer vrouwen dan mannen op lijst
Verklaring: beschikbaarheidsheuristiek
Hoe gemakkelijker voorbeelden van een fenomeen te binnen schieten, des te frequenter
is dat fenomeen
4
Basisles
Slides op Canvas zijn basis + nota’s
Helft examen = procesmodel -> daar gingen de meeste lessen over
1
,Hoofdstuk 1: inleiding tot de psychodiagnostiek
Wat is er aan de hand? Wat is jouw advies?
Casus Jolanta (25jaar)
- Werkzoekend
- Pools, spreekt geen Nederlands
- Sociaal
Casus Rik (9jaar)
- Concentratiemoeilijkheden
- Moeilijk stil zitten
- Impulsief
- Snel boos
Casus Dounia (40jaar)
- Werkverlies
- Lusteloos
- Negatieve gedachten
1. omschrijving & belang van psychodiagnostiek
2mannen struikelen in jouw buurt wnr je ze op straat tegenkomt
Wat zijn de eerste gedachten die in je hoofd opkomen?
Wat doe je (help je of niet)?
Bij de dakloze man helpt niemand, de rijkere man helpen ze allemaal
je voelt je meer verantwoordelijk als het iemand is waarmee je je meer
identificeert
je gaat een inschatting maken “wat is hier aan de hand”
o in de psychodiagnostiek -> wat is er aan de hand en hoe ga ik hier moeten
handelen
1.1 Alledaags impliciet diagnosticeren
= toekennen van oorzaken aan verschijnselen of gedragingen (attributietheorie)
Iedereen doet het…, elke dag… vooral als er een afwijking is van een verwacht persoon
Tijdschriften en magazines als entertainment
Televisie en documentaires: extremer (on)gewenst gedrag
2
,We gaan constant oordelen “wat is er aan de hand”, “hoe denken anderen” -> we maken
fouten in ons denken omdat we dit heel vaak doen
= ongewapend oordeel
Het ‘ongewapende oordeel’ / impliciet diagnosticeren
foutenbronnen = tekorten en vertekeningen
(we gaan te snel oordelen en te weinig nadenken of redeneren)
Onderzoek naar foutbronnen:
a. hoe gaan mensen om met kansen en waarschijnlijkheden?
b. Wat is de oorzaak?
c. Wat is de impact op de kwaliteit van de psychodiagnostiek?
A. Hoe gaan mensen om met kansen en waarschijnlijkheden?
Voorbeeld 1: welk type woorden zijn het meest frequent in het Engels?
a. Woorden die beginnen met een ‘r’
b. Woorden die met ‘r’ als 3de letter hebben?
De meeste mensen vinden (a) waarschijnlijker dan (b)
Het is meer beschikbaar in het geheugen
Voorbeeld 2: “mijn vriend is professor. Hij schrijft graag gedichten, is nogal verlegen en klein
van gestalte. Op welk terrein is hij werkzaam: Chinese literatuur of psychologie?”
Stereotypen -> Chinezen zijn vaak klein van gedachten
Intuïtief zijn wij heel slecht om direct een besluit te nemen zonder dat we genoeg info
hebben
We nemen veel te snel besluiten zonder dat we genoeg info gekregen hebben
Mensen zijn slecht in het schatte, afwegen en herzien van kansen
B. Wat is de oorzaak van foutbronnen bij het impliciet diagnosticeren?
Heuristiek (vuistregels)
= (vuist)regel om sneller tot de oplossing van een probleem te komen (vaak impliciet of
onbewust)
Bv. gaan lopen van een leeuw of tijger nadat je er verschillende verhalen van te horen
gekregen hebt die slecht afgelopen zijn
- Informele, intuïtieve en speculatieve oplossingsstrategieën
- In tegenstelling tot algoritmen, die altijd en overal werken, zijn heuristieken specifieke
strategieën die we leren gebruiken in specifieke situaties en die niet altijd een oplossing
garanderen;
- Hoe meer ervaring met een taak hoe beter heuristieken ontwikkelt zijn
3
, Vaak oorzaak van foutbron
Representativiteitsheuristiek = vergelijking met typische voorbeelden, prototypes of
stereotypen
Bv. professor
Beschikbaarheidsheuristiek = het is snel beschikbaar uit mijn geheugen
Bv. woorden beginnen met een r of in het midden een r
Experiment:
“Bart is 34jaar, intelligent maar weinig creatief. Hij is dwangmatig en maakt een saaie indruk.
Hij was sterk in wiskunde maar zwak in taal”
Rangschik van waarschijnlijkheid:
1. Bart is accountant
2. Bart speelt in een hardrockband
3. Bart is een accountant die in een hardrockband speelt
Meest waarschijnlijk: 1 -> 3 is minst waarschijnlijk
In strijd met de kans dat je account & hardrocker bent is kleiner dan de kans dat je enkel
hardrocker bent
Verklaring: representativiteitsheuristiek
Beschrijving Bart voldoet absoluut niet aan beeld van hardrocker, meer aan beeld van
accountant
Andere statistische fouten:
Vele denken dat vliegen gevaarlijker is dan autorijden
Lijst van 19 ‘beroemde’ vrouwen en 20 ‘gewone’ mannen: meeste mensen denken dat er
meer vrouwen dan mannen op lijst
Verklaring: beschikbaarheidsheuristiek
Hoe gemakkelijker voorbeelden van een fenomeen te binnen schieten, des te frequenter
is dat fenomeen
4
