Week 1
Bestuursrecht aantekeningen
Ontwikkeling bestuursrecht
Drie dimensies van het bestuursrecht
- Van der hoeven (1989): heeft het boek ‘drie dimensies van het bestuursrecht’
geschreven
- Drie dimensies van normering:
1) legitimatie: macht, gezag/wederkerigheid
2) instrumentatie: organisatie en middelen
3) machtsuitoefening zelf
Legitimatie
- Macht, gezag/wederkerigheid
- Overheid – onderdaan/burger
- Wettelijke grondslag
- Algemeen belang
- Is met name behandeld bij staatsrecht 1. Gaat over het legitimeren van macht.
Instrumentatie
- Macht heeft weinig betekenis zonder instrumentatie
- Organisatie
- kenmerkend van een organisatie is een gezamenlijke doelstelling en taakverdeling
- rijk, provincie, gemeente, waterschap, zbo’s, etc./
- soorten bestuursorgaan
- Middelen waar een organisatie over dient te beschikken
- publiekrechtelijk, privaatrechtelijk, feitelijk
- juridisch: wetgeving, besluiten, beschikkingen, overeenkomsten
- niet-juridisch: geld, voorlichting
Machtsuitoefening zelf
- Normering van en rechtsbescherming tegen overheidshandelen
- normering (gedragsnormen met name voor het bestuur bij overheidshandelen/-
optreden; waar dient de overheid zich aan te houden)
bestuursrecht: besluitvorming
- rechtsbescherming:
bestuursrecht: rechtsbescherming
Recente ontwikkelingen
- Participatie (bijv. energietransitie): hoe kun je mensen bij besluitvorming betrekken
- Digitalisering (bijv. AVG, digitale beboeting)
- Doenvermogen (bijv. betekenis burgerperspectief voor vertrouwensbeginsel)
- Bestuurlijke schaal / samenwerking
, Week 1
Besluitvormingsnormen
Normen soorten
- Rechtsbeginselen
- Wettelijke normen
- Abbb
- Behoorlijkheidsnormen (ook wel: ombudsnormen)
- Normen zien op een eerlijke verdeling van lusten en lasten.
Ratio normen
- Rechtsbedeling
- Gelijke behandeling, duidelijkheid
- Communicatie
- Transparantie
- Sociale cohesie, verbinden, draagvlak
Rechtsbeginsel: voor het gehele recht, voor alle overheidsinstituties (dus niet
alleen bestuur, maar ook rechters/wetgevers)
- Legaliteit (democratie-aspect!)
- bevoegdheidsgrondslag (Vorbehalt des Gesetzes)
- gebondenheid (Vorrang des Gesetzes) aan de wettelijke regeling.
- Rechtsgelijkheid
- Rechtszekerheid
- formeel: kenbaar, duidelijk, begrijpelijk
- materieel: honoreren gerechtvaardigd vertrouwen
- materieel: geen terugwerkende kracht
- Evenredigheid
- daadwerkelijke belangenafweging
- subsidiariteit, proportionaliteit; de minste pijn
Wettelijke grondslag in (attributie door) EU-recht?
- Eis van duidelijke, specifieke, kenbare tot wet te herleiden wettelijke grondslag
- Legaliteitsbeginsel geldt ook gewoon voor EU instanties.
- Legaliteitsbeginsel EU: HvJEG 21 september 1989, 337 (Hoechst), i.v.m. optreden
door EU-instantie
- Vo (verordening) = avv
- norm
- bestuursorgaan
- Vo: een bevoegdheid wordt toegekend aan “de lidstaat”. Waar wat is dan “de
bevoegde autoriteit”???
- Doorgaans dubbele bevoegdheidsgrondslag
- norm in Vo
- bestuursorgaan expliciet genoemd in nationale avv
Wettelijke grondslag in (attributie door) EU-recht?
, Week 1
- Zonder precieze aanwijzing bestuursorgaan incomplete attributie?
- als een bevoegdheid aan de lidstaat is toegewezen, waar gaat die bevoegdheid dan
heen. Als daar in nationaal recht niks over geregeld is, en de ‘verkeerde’ voert het uit,
dan is dat in strijd met het legaliteitsbeginsel, want er is daar dan geen wettelijke
grondslag voor.
- CBB 22 december 2009, BL0650
- minister niet bevoegd, want Vo wijst alleen lidstaat aan, en nationaal recht zwijgt
over bestuursorgaan
- HvJEU uitspraak, AB (ESF)
- Igv onregelmatigheden verplichting tot terugvordering zonder dat daarvoor een
nationale grondslag / bevoegdheidsattributie bestaat.
- Dus grondslag in Europese Vo, mn als nationaal recht op dit punt verzaakt
- maar nationaal recht moet bestuursorgaan aanwijzen
- Wat, als het nationaal geen bestuursorgaan aanwijst?
- Geldt dit alles ook m.b.t. Richtlijn?
- Nee, want daarvoor altijd implementatie (omzetting in nationaal recht)
noodzakelijk, waarbij bestuursorgaan wordt aangewezen.
- HvJEU 18 december 2014 (SOMVAO)
- Europese commissie had beschikking toegewezen aan de SOMVAO met betrekking
tot een subsidie. Echter, de verantwoording van het geld bleek niet in orde en het
geld moest worden teruggevorderd. Maar is deze beschikking een voldoende
wettelijke grondslag.
- Over Europese beschikking (vd Europese Commissie) gericht tot lidstaat ten nadele
van burger
- kan deze beschikking voldoende grondslag vormen?
- Hof gaat voor de veilige route en zoekt naar grondslag in Unierechtelijk Verordening
(Vo, ter bescherming van de financiële belangen vd EU)
- Vo kan verplichting scheppen voor lidstaat én grondslag zijn voor besluiten
nationaal bestuursorgaan
(het arrest is ook belangrijk met het oog op de onderwerpen subsidies en het
vertrouwensbeginsel).
Als het gaat om Europees recht heb je vaak een dubbele bevoegdheidsgrondslag
nodig:
1. De bevoegdheid in het algemeen in het Europees recht. (Met name in Europees
verordening).
2. Mits ook een nationaal bestuursorgaan is aangewezen.
Wettelijke normen
- Verdragen
- Europese verordeningen en richtlijnen
- GW, organieke en bijzondere wetten; Awb
- Lagere wetgeving
Rechtsbeginselen vs. (wettelijke) regels
- Rechtsbeginselen
- intermediair tussen waarden en regels
- open einde, vaag
, Week 1
- waarom: het gaat vaak om het ‘waarom’ van bepaalde regels
- igv tegenstrijdige beginselen afweging en tussenweg
(bijv. wanneer veel mensen een aanvraag voor subsidie hebben gedaan en iemand
meent dat hij recht heeft op meer geld, omdat hem dat in het verleden is toe-
gezegd. Dan moet je het gelijkheidsbeginsel afwegen tegen het
vertrouwensbeginsel).
- Regels
- gebod, verbod, verlof etc.
- gesloten, scherp / minder vaag
- wat
- igv tegenstrijdige regels gaat ene regel voor de andere
Rechtsbeginselen: functies/ratio
- Rechtvaardiging voor regels (bv. Algemeen, voor iedereen gelijk, bekendmaking)
- Interpretatie van regels
- Aanvullende functie (bv. Als er geen wettelijke voorschriften meer zijn)
- Begrenzende functie (bv. Lagere wetgeving moet ook voldoen aan rechtsbeginselen
en de rechter kan ze daar ook aan toetsen. Een ministeriële regeling kan getoetst
worden aan rechtszekerheid en -gelijkheid).
En daarom in normenhiërarchie hoger dan niet-formele wetgeving
(Landbouwvliegers; Harmonisatiewet: i.v.m. 120 GW niet tv formele wetgeving)
Abbb (Awb): voor het openbaar bestuur
- zorgvuldige voorbereiding, art. 3:2 Awb
- feitenvaststelling
- horen, inspraak
- advisering
- motivering, art. 3:46/47 Awb
- aanwezig, correct, draagkrachtig
- gelijkheidsbeginsel
- vertrouwensbeginsel
- evenredigheidsbeginsel
- Als abbb, tv rechtsbeginselen: specifieke invulling voor bestuursorgaan.vid
Behoorlijkheidsnormen: ombudsnormen
- dit zijn vooral: fatsoensnormen
- open en duidelijk
- transparant
- goede informatieverstrekking
- luisteren naar de burger
- goede motivering
- Respectvol
-etc.
- Betrokken en oplossingsgericht
- eerlijk en betrouwbaar
Ratio (juridische) normen
Bestuursrecht aantekeningen
Ontwikkeling bestuursrecht
Drie dimensies van het bestuursrecht
- Van der hoeven (1989): heeft het boek ‘drie dimensies van het bestuursrecht’
geschreven
- Drie dimensies van normering:
1) legitimatie: macht, gezag/wederkerigheid
2) instrumentatie: organisatie en middelen
3) machtsuitoefening zelf
Legitimatie
- Macht, gezag/wederkerigheid
- Overheid – onderdaan/burger
- Wettelijke grondslag
- Algemeen belang
- Is met name behandeld bij staatsrecht 1. Gaat over het legitimeren van macht.
Instrumentatie
- Macht heeft weinig betekenis zonder instrumentatie
- Organisatie
- kenmerkend van een organisatie is een gezamenlijke doelstelling en taakverdeling
- rijk, provincie, gemeente, waterschap, zbo’s, etc./
- soorten bestuursorgaan
- Middelen waar een organisatie over dient te beschikken
- publiekrechtelijk, privaatrechtelijk, feitelijk
- juridisch: wetgeving, besluiten, beschikkingen, overeenkomsten
- niet-juridisch: geld, voorlichting
Machtsuitoefening zelf
- Normering van en rechtsbescherming tegen overheidshandelen
- normering (gedragsnormen met name voor het bestuur bij overheidshandelen/-
optreden; waar dient de overheid zich aan te houden)
bestuursrecht: besluitvorming
- rechtsbescherming:
bestuursrecht: rechtsbescherming
Recente ontwikkelingen
- Participatie (bijv. energietransitie): hoe kun je mensen bij besluitvorming betrekken
- Digitalisering (bijv. AVG, digitale beboeting)
- Doenvermogen (bijv. betekenis burgerperspectief voor vertrouwensbeginsel)
- Bestuurlijke schaal / samenwerking
, Week 1
Besluitvormingsnormen
Normen soorten
- Rechtsbeginselen
- Wettelijke normen
- Abbb
- Behoorlijkheidsnormen (ook wel: ombudsnormen)
- Normen zien op een eerlijke verdeling van lusten en lasten.
Ratio normen
- Rechtsbedeling
- Gelijke behandeling, duidelijkheid
- Communicatie
- Transparantie
- Sociale cohesie, verbinden, draagvlak
Rechtsbeginsel: voor het gehele recht, voor alle overheidsinstituties (dus niet
alleen bestuur, maar ook rechters/wetgevers)
- Legaliteit (democratie-aspect!)
- bevoegdheidsgrondslag (Vorbehalt des Gesetzes)
- gebondenheid (Vorrang des Gesetzes) aan de wettelijke regeling.
- Rechtsgelijkheid
- Rechtszekerheid
- formeel: kenbaar, duidelijk, begrijpelijk
- materieel: honoreren gerechtvaardigd vertrouwen
- materieel: geen terugwerkende kracht
- Evenredigheid
- daadwerkelijke belangenafweging
- subsidiariteit, proportionaliteit; de minste pijn
Wettelijke grondslag in (attributie door) EU-recht?
- Eis van duidelijke, specifieke, kenbare tot wet te herleiden wettelijke grondslag
- Legaliteitsbeginsel geldt ook gewoon voor EU instanties.
- Legaliteitsbeginsel EU: HvJEG 21 september 1989, 337 (Hoechst), i.v.m. optreden
door EU-instantie
- Vo (verordening) = avv
- norm
- bestuursorgaan
- Vo: een bevoegdheid wordt toegekend aan “de lidstaat”. Waar wat is dan “de
bevoegde autoriteit”???
- Doorgaans dubbele bevoegdheidsgrondslag
- norm in Vo
- bestuursorgaan expliciet genoemd in nationale avv
Wettelijke grondslag in (attributie door) EU-recht?
, Week 1
- Zonder precieze aanwijzing bestuursorgaan incomplete attributie?
- als een bevoegdheid aan de lidstaat is toegewezen, waar gaat die bevoegdheid dan
heen. Als daar in nationaal recht niks over geregeld is, en de ‘verkeerde’ voert het uit,
dan is dat in strijd met het legaliteitsbeginsel, want er is daar dan geen wettelijke
grondslag voor.
- CBB 22 december 2009, BL0650
- minister niet bevoegd, want Vo wijst alleen lidstaat aan, en nationaal recht zwijgt
over bestuursorgaan
- HvJEU uitspraak, AB (ESF)
- Igv onregelmatigheden verplichting tot terugvordering zonder dat daarvoor een
nationale grondslag / bevoegdheidsattributie bestaat.
- Dus grondslag in Europese Vo, mn als nationaal recht op dit punt verzaakt
- maar nationaal recht moet bestuursorgaan aanwijzen
- Wat, als het nationaal geen bestuursorgaan aanwijst?
- Geldt dit alles ook m.b.t. Richtlijn?
- Nee, want daarvoor altijd implementatie (omzetting in nationaal recht)
noodzakelijk, waarbij bestuursorgaan wordt aangewezen.
- HvJEU 18 december 2014 (SOMVAO)
- Europese commissie had beschikking toegewezen aan de SOMVAO met betrekking
tot een subsidie. Echter, de verantwoording van het geld bleek niet in orde en het
geld moest worden teruggevorderd. Maar is deze beschikking een voldoende
wettelijke grondslag.
- Over Europese beschikking (vd Europese Commissie) gericht tot lidstaat ten nadele
van burger
- kan deze beschikking voldoende grondslag vormen?
- Hof gaat voor de veilige route en zoekt naar grondslag in Unierechtelijk Verordening
(Vo, ter bescherming van de financiële belangen vd EU)
- Vo kan verplichting scheppen voor lidstaat én grondslag zijn voor besluiten
nationaal bestuursorgaan
(het arrest is ook belangrijk met het oog op de onderwerpen subsidies en het
vertrouwensbeginsel).
Als het gaat om Europees recht heb je vaak een dubbele bevoegdheidsgrondslag
nodig:
1. De bevoegdheid in het algemeen in het Europees recht. (Met name in Europees
verordening).
2. Mits ook een nationaal bestuursorgaan is aangewezen.
Wettelijke normen
- Verdragen
- Europese verordeningen en richtlijnen
- GW, organieke en bijzondere wetten; Awb
- Lagere wetgeving
Rechtsbeginselen vs. (wettelijke) regels
- Rechtsbeginselen
- intermediair tussen waarden en regels
- open einde, vaag
, Week 1
- waarom: het gaat vaak om het ‘waarom’ van bepaalde regels
- igv tegenstrijdige beginselen afweging en tussenweg
(bijv. wanneer veel mensen een aanvraag voor subsidie hebben gedaan en iemand
meent dat hij recht heeft op meer geld, omdat hem dat in het verleden is toe-
gezegd. Dan moet je het gelijkheidsbeginsel afwegen tegen het
vertrouwensbeginsel).
- Regels
- gebod, verbod, verlof etc.
- gesloten, scherp / minder vaag
- wat
- igv tegenstrijdige regels gaat ene regel voor de andere
Rechtsbeginselen: functies/ratio
- Rechtvaardiging voor regels (bv. Algemeen, voor iedereen gelijk, bekendmaking)
- Interpretatie van regels
- Aanvullende functie (bv. Als er geen wettelijke voorschriften meer zijn)
- Begrenzende functie (bv. Lagere wetgeving moet ook voldoen aan rechtsbeginselen
en de rechter kan ze daar ook aan toetsen. Een ministeriële regeling kan getoetst
worden aan rechtszekerheid en -gelijkheid).
En daarom in normenhiërarchie hoger dan niet-formele wetgeving
(Landbouwvliegers; Harmonisatiewet: i.v.m. 120 GW niet tv formele wetgeving)
Abbb (Awb): voor het openbaar bestuur
- zorgvuldige voorbereiding, art. 3:2 Awb
- feitenvaststelling
- horen, inspraak
- advisering
- motivering, art. 3:46/47 Awb
- aanwezig, correct, draagkrachtig
- gelijkheidsbeginsel
- vertrouwensbeginsel
- evenredigheidsbeginsel
- Als abbb, tv rechtsbeginselen: specifieke invulling voor bestuursorgaan.vid
Behoorlijkheidsnormen: ombudsnormen
- dit zijn vooral: fatsoensnormen
- open en duidelijk
- transparant
- goede informatieverstrekking
- luisteren naar de burger
- goede motivering
- Respectvol
-etc.
- Betrokken en oplossingsgericht
- eerlijk en betrouwbaar
Ratio (juridische) normen
