Samenvatting OP1.4
Radiodiagnostiek | Werkcollege mammagrafie | OP1.4a
Reden voor mammografie
Ongeveer 1 op de 7 vrouwen krijgt borstkanker en op de incidentie is het hoogst bij vrouwen
tussen de 50 en 75 jaar. Door deze groep te screenen kan borstkanker in een vroeg stadium
worden ontdekt. Een vrouw welke in een ziekenhuis een mammogram laat maken heeft
bepaalde klachten of is doorverwezen door de screening.
Anatomie mammografie
A. Melkgang
B. Klierkwab
C. Doorsnede melkgang
D. Tepel
E. Vetweefsel
F. grote borstspier (Musculus pectoralis major)
G. ribben
H. ligament van Cooper
I. (onduidelijke locatie bij andere bronnen wordt I op locatie
A genoemd)
J. Huid
K. Overgang borst buik
,Borstlaesies | Pathologie
Benigne (goedaardige afwijking mammae)
− Fibrocystische veranderingen
− Fibroadenoom
− Cysten
− Papilloom
− Phylledestumoren
− Masyopathie
− Mastitis
Maligne (kwaadaardige afwijking mammae)
− Ductaal carcinoom
− Lobulair carcinoom
− Tubulair carcinoom
− Ziekte van Paget
Benigne (A) Maligne (B)
Lichamelijk factoren
Deze factoren bepalen hoe pijnlijk de mammografie kan zijn.
− Lichaamsbouw/ anatomie
− Tijdstip van het onderzoek i.v.m. menstruatie
− Mastopathie (cysten, littekens)
− Hormoongebruik
− Andere lichamelijke klachten (reuma, operatie, gordelroos)
− Siliconenprothese
− Ook mannen kunnen borstkanker krijgen
Sociaal psychologische factoren
− Gespannenheid t.g.v. familiaire belasting of andere ervaringen mamma CA
− natuurlijk gevoeligheid (eigen pijnervaring, -drempel)
− eerdere ervaringen met mammografie
− altijd uitleg
− oppassen voor een standaardverhaal of –manier
− maken van een praatje (= afleiding)
,Technische aspecten
− Focusgrootte; klein focus 0,3 mm standaard. 0,1 voor vergrotingsopnamen, dit is
kleiner dan bij de conventionele radiologie 1,0 mm focus is daar standaard (en klein
focus 0,6 mm)
− Focus-detector afstand minimaal 55 cm meestal 65 – 70 cm, meer divergentie door
kortere FD afstand waardoor
structuren naast elkaar
worden geprojecteerd en
meer Hieleffect, waar
gebruik van wordt gemaakt
bij mammografie; anodezijde
aan de dunne tepelzijde van
de borst
− Comprimeren; weefsel meer
uitspreiden, fixatie
− De DQE is bij DR groter bij
kleine details (MTF) dan bij
CR; betere
detailwaarneembaarheid
Contrast
− Laag kV 24 – 32; meer contrast/absorptieverschillen tussen zachte weefsels
− mAs tussen 5 en 300 mAs afhankelijk van dikte borst en anode- filtermateriaal
− Anode + filter Molybdeem en Rhodium om van lage energie pieken karakteristieke
straling gebruik te maken (Bij Wolfraam vooral remstraling en hardere straling)
− Strooistralenrooster gekruist rooster om strooistraling in 2 richtingen te
verminderen
− Comprimeren borst dunner
− Kanteling buis zodat de straling langs de borstkas schampt (geen straling naast de
detector in de borstkas) en er kan nog meer gebruik wordt gemaakt van het
Hieleffect
− Door kortere FD afstand meer hieleffect
Karakteristieke straling wordt gebruikt om een goed contrast te krijgen op je afbeelding
Toepassing selectieve absorptie
Over het algemeen wordt bij mammografie een Molybdeem of Rhodium anode en filtering
gebruikt om zo gebruik te maken van de karakteristieke straling met lage fotonenergie,
voor meer contrast in deze opnames van zacht weefsel met een laag intrinsiek contrast.
Röntgen spectrum Wolfraam (conventionele radiologie) boven 70 kV filtering met rhodium
of zilver. Hogere fotonen energieën lagere mAs waarden patiënten dosis lager.
Wolfraamanode kan weer worden toegepast bij direct DR bij mammografie omdat de DQE
hoger is en er met een hoger kV toch genoeg contrast gegenereerd kan worden met een
lagere stralingsdosis met gebruikmaking van vooral remstraling
, Hieleffect bij mammografie
− Kanteling buis zodat de straling langs de
borstkas schampt (geen straling naast de
detector in de borstkas) en er kan nog meer
gebruik wordt gemaakt van het Hieleffect
− Kortere FD afstand voor meer Hieleffect
− Anode aan de tepelzijde vanwege Hieleffect
Stralendosis bij mammografie
Mammografie heeft een hoog stralenbelasting, aantal
punten waardoor dit kan komen.
− De DQE is bij DR groter bij kleine details (MTF)
dan bij CR; betere detailwaarneembaarheid bij lagere dosis
− Comprimeren borst dunner
− Röntgen spectrum Wolfraam (conventionele radiologie) boven 70 kV filtering met
rhodium of zilver. Hogere fotonen energieën lagere mAs waarden patiënten dosis
lager. Wolfraamanode kan weer worden toegepast bij direct DR bij mammografie
omdat de DQE hoger is en er met een hoger kV toch genoeg contrast gegenereerd
kan worden met een lagere stralingsdosis met gebruikmaking van vooral remstraling.
− Over het algemeen wordt bij mammografie een Molybdeem of Rhodium anode en
filtering gebruikt om zo gebruik te maken van de karakteristieke straling met lage
fotonenergie, voor meer contrast in deze opnames van zacht weefsel met een laag
intrinsiek contrast. Wel hoger patiëntdosis door hoger mAs
− Door kleinere FD afstand, hogere dosis
− strooistralenrooster gekruist rooster om strooistraling in 2 richtingen te verminderen
− Door middel van AEC wordt de juiste dosis bepaald, de samenstelling van de borst
kan enorm variëren, d.m.v. AEC blijft de detectordosis constant.
Instelcriteria CC en MLO
Cranio-caudale opname
− Tepel buiten de borst
fout: de detector te hoog/te laag
− M.pectoralis gedeeltelijk te zien
fout: borst onvoldoende op de
detector
− Juiste compressie
(=gelijkmatige belichting)
Radiodiagnostiek | Werkcollege mammagrafie | OP1.4a
Reden voor mammografie
Ongeveer 1 op de 7 vrouwen krijgt borstkanker en op de incidentie is het hoogst bij vrouwen
tussen de 50 en 75 jaar. Door deze groep te screenen kan borstkanker in een vroeg stadium
worden ontdekt. Een vrouw welke in een ziekenhuis een mammogram laat maken heeft
bepaalde klachten of is doorverwezen door de screening.
Anatomie mammografie
A. Melkgang
B. Klierkwab
C. Doorsnede melkgang
D. Tepel
E. Vetweefsel
F. grote borstspier (Musculus pectoralis major)
G. ribben
H. ligament van Cooper
I. (onduidelijke locatie bij andere bronnen wordt I op locatie
A genoemd)
J. Huid
K. Overgang borst buik
,Borstlaesies | Pathologie
Benigne (goedaardige afwijking mammae)
− Fibrocystische veranderingen
− Fibroadenoom
− Cysten
− Papilloom
− Phylledestumoren
− Masyopathie
− Mastitis
Maligne (kwaadaardige afwijking mammae)
− Ductaal carcinoom
− Lobulair carcinoom
− Tubulair carcinoom
− Ziekte van Paget
Benigne (A) Maligne (B)
Lichamelijk factoren
Deze factoren bepalen hoe pijnlijk de mammografie kan zijn.
− Lichaamsbouw/ anatomie
− Tijdstip van het onderzoek i.v.m. menstruatie
− Mastopathie (cysten, littekens)
− Hormoongebruik
− Andere lichamelijke klachten (reuma, operatie, gordelroos)
− Siliconenprothese
− Ook mannen kunnen borstkanker krijgen
Sociaal psychologische factoren
− Gespannenheid t.g.v. familiaire belasting of andere ervaringen mamma CA
− natuurlijk gevoeligheid (eigen pijnervaring, -drempel)
− eerdere ervaringen met mammografie
− altijd uitleg
− oppassen voor een standaardverhaal of –manier
− maken van een praatje (= afleiding)
,Technische aspecten
− Focusgrootte; klein focus 0,3 mm standaard. 0,1 voor vergrotingsopnamen, dit is
kleiner dan bij de conventionele radiologie 1,0 mm focus is daar standaard (en klein
focus 0,6 mm)
− Focus-detector afstand minimaal 55 cm meestal 65 – 70 cm, meer divergentie door
kortere FD afstand waardoor
structuren naast elkaar
worden geprojecteerd en
meer Hieleffect, waar
gebruik van wordt gemaakt
bij mammografie; anodezijde
aan de dunne tepelzijde van
de borst
− Comprimeren; weefsel meer
uitspreiden, fixatie
− De DQE is bij DR groter bij
kleine details (MTF) dan bij
CR; betere
detailwaarneembaarheid
Contrast
− Laag kV 24 – 32; meer contrast/absorptieverschillen tussen zachte weefsels
− mAs tussen 5 en 300 mAs afhankelijk van dikte borst en anode- filtermateriaal
− Anode + filter Molybdeem en Rhodium om van lage energie pieken karakteristieke
straling gebruik te maken (Bij Wolfraam vooral remstraling en hardere straling)
− Strooistralenrooster gekruist rooster om strooistraling in 2 richtingen te
verminderen
− Comprimeren borst dunner
− Kanteling buis zodat de straling langs de borstkas schampt (geen straling naast de
detector in de borstkas) en er kan nog meer gebruik wordt gemaakt van het
Hieleffect
− Door kortere FD afstand meer hieleffect
Karakteristieke straling wordt gebruikt om een goed contrast te krijgen op je afbeelding
Toepassing selectieve absorptie
Over het algemeen wordt bij mammografie een Molybdeem of Rhodium anode en filtering
gebruikt om zo gebruik te maken van de karakteristieke straling met lage fotonenergie,
voor meer contrast in deze opnames van zacht weefsel met een laag intrinsiek contrast.
Röntgen spectrum Wolfraam (conventionele radiologie) boven 70 kV filtering met rhodium
of zilver. Hogere fotonen energieën lagere mAs waarden patiënten dosis lager.
Wolfraamanode kan weer worden toegepast bij direct DR bij mammografie omdat de DQE
hoger is en er met een hoger kV toch genoeg contrast gegenereerd kan worden met een
lagere stralingsdosis met gebruikmaking van vooral remstraling
, Hieleffect bij mammografie
− Kanteling buis zodat de straling langs de
borstkas schampt (geen straling naast de
detector in de borstkas) en er kan nog meer
gebruik wordt gemaakt van het Hieleffect
− Kortere FD afstand voor meer Hieleffect
− Anode aan de tepelzijde vanwege Hieleffect
Stralendosis bij mammografie
Mammografie heeft een hoog stralenbelasting, aantal
punten waardoor dit kan komen.
− De DQE is bij DR groter bij kleine details (MTF)
dan bij CR; betere detailwaarneembaarheid bij lagere dosis
− Comprimeren borst dunner
− Röntgen spectrum Wolfraam (conventionele radiologie) boven 70 kV filtering met
rhodium of zilver. Hogere fotonen energieën lagere mAs waarden patiënten dosis
lager. Wolfraamanode kan weer worden toegepast bij direct DR bij mammografie
omdat de DQE hoger is en er met een hoger kV toch genoeg contrast gegenereerd
kan worden met een lagere stralingsdosis met gebruikmaking van vooral remstraling.
− Over het algemeen wordt bij mammografie een Molybdeem of Rhodium anode en
filtering gebruikt om zo gebruik te maken van de karakteristieke straling met lage
fotonenergie, voor meer contrast in deze opnames van zacht weefsel met een laag
intrinsiek contrast. Wel hoger patiëntdosis door hoger mAs
− Door kleinere FD afstand, hogere dosis
− strooistralenrooster gekruist rooster om strooistraling in 2 richtingen te verminderen
− Door middel van AEC wordt de juiste dosis bepaald, de samenstelling van de borst
kan enorm variëren, d.m.v. AEC blijft de detectordosis constant.
Instelcriteria CC en MLO
Cranio-caudale opname
− Tepel buiten de borst
fout: de detector te hoog/te laag
− M.pectoralis gedeeltelijk te zien
fout: borst onvoldoende op de
detector
− Juiste compressie
(=gelijkmatige belichting)
