Interviewen in de praktijk
Inhoudsopgave
1. Interview: een populair genre ................................................................... 2
2. Het journalistieke interview ...................................................................... 4
3. Voorbereiding .......................................................................................... 10
4. De zeven taken van een interviewer ....................................................... 14
5. Uitwerking en nazorg............................................................................... 26
6. Verschillende geïnterviewden ................................................................. 32
___________________________________________________________________________________
versie 1.0 | maart 2014 | door Jasper Verkroost 1
, Interviewen in de praktijk
1. Interview: een populair genre
redenen voor meningen
- individualisering: burgers doen het steeds meer zonder samenhangende wereldbeschouwing
- democratisering van de meningsvorming, mede onder invloed van het internet
- de media: vormen een aanjagende rol voor meningsvorming
redenen populariteit van het interview (volgens studenten journalistiek)
- een interview levert constant kopij
- een interview is gemakkelijk te produceren (i.t.t. een reportage of een achtergrondverhaal)
- een interview is onderhoudend
- een interview heeft een element van sensatie
- een interview vult lekker
- een interview is betrouwbaarder dan een eigen verhaal van een journalist
- een interview is leuk voor de maker (interesse in drijfveren, iets minder in uitkomsten)
- een interview levert contacten op (opbouw netwerk door met zoveel mogelijk mensen te praten)
- een interview biedt een medium de gelegenheid zich te onderscheiden
- een interview is een publiekstrekker
redenen populariteit van het interview (volgens Theo van Stegeren, 'Tot op het bot')
- interviews kosten bijna niets (geen auteursrecht op meningen)
- het is voor een redacteur gemakkelijk om iemands ideeën af te tappen
- journalisten gebruiken interviews om dichter in de buurt van de machtigen der aarde te komen
('reflected glory'), dat geeft wat glans aan het beroep dat verder niet zo gek veel status heeft
- interviews lijken lichter en glijden bij de lezer als instantpudding naar binnen
- interviews zijn de ideale grabbelton: iedereen kan ze in stukjes bekijken, beluisteren of lezen
redenen waarom mensen zich laten interviewen
- ego: ze houden ervan over zichzelf te praten, ze zijn even een Bekende Nederlander
-publiciteit: free publicity, politici en beroemdheden zijn er voor hun succes afhankelijk van
- behulpzaamheid: interviewer willen helpen, zeker als deze als niet bedreigend wordt ervaren
- geld: gebeurt in Nederland zelden, soms wordt een beloning in natura uitgekeerd
eerste interview (de meningen verschillen over wat het eerste interview was)
- 1836: James Gordon Bennett (The Herald) met beheerder bordeel waar prostituee was vermoord
- 1859: Horace Greeley (New York Tribune) met mormoonse kerkleider Brigham Young
- 1881: Rotterdamsch Nieuwsblad over stoker en machinist die vertellen hoe twee treinen botsten
- 1884: invoering in Europa door de Amerikaan A.E. Edwards, stichter van de Parijse 'Matin'
___________________________________________________________________________________
versie 1.0 | maart 2014 | door Jasper Verkroost 2
,eerste interviews in Nederland
- weekbladen zetten de trend
- dagbladen waagden zich pas na de 1e Wereldoorlog aan het interviewgenre (Telegraaf liep voorop)
- doorbraak 1974, Willem Wittkampf en Bibeb, interview defensieminister Vredeling (Vrij Nederland)
- tegen het einde v.d. 20e eeuw was het interview een vast bestanddeel v.d. Nederlandse journalistiek
___________________________________________________________________________________
versie 1.0 | maart 2014 | door Jasper Verkroost 3
, 2. Het journalistieke interview
interview
- vraaggesprek (vertaling), afgeleid van het Franse entre-voir (even zien)
- doel: verzamelen van informatie
cognitie
- begrip uit de psychologie, verwijst naar kennis of ideeën en overtuigingen
- antwoorden op interviewvragen zijn altijd verwoordingen van cognities
- voorbeelden: opinie, attitude, behoefte, wens, evaluatie, gevoel, kennis, eigenschap, motief,
gedragsweergave, voornemen, weergave van een feit, verwachting
- een geïnterviewde zegt iets en de interviewer noteert het antwoord; beide stappen kunnen voor
vertekening zorgen: wat de geïnterviewde zegt is niet juist, volledig, relevant of duidelijk, en de
interviewer luistert niet goed en noteert een verkeerd of onvolledig antwoord
- is niet louter een eigenschap van een persoon, maar voor een deel ook een product van de situatie
waarin deze zich bevindt door de persoonlijkheid van de interviewer, zijn leeftijd, ras of geslacht
nieuwsgierigheid/fascinatie
- een goede interviewer is echt geïnteresseerd in hetgeen de geïnterviewde vertelt
- het interview bevredigt ook de nieuwgierigheid: je bent gelegitimeerd om mensen naar dieper
liggende motieven te vragen, tot en met hun zieleroerselen; voor iemand die het tot zijn vak rekent
om dingen bloot te leggen is het interview ongeveer het summum
- het doel van alle interviewers is te leren van de personen die je interviewt: eindelijk de antwoorden
krijgen op de vragen die je je in je eigen leven stelt
doelen van het journalistieke interview
- de interviewer wil graag antwoorden die het publiek het liefst leest, die in beleidsmatig opzicht
consequenties met zich mee kunnen brengen, of waarvan de actualiteitswaarde hoog is
- doelen: informatie geven die voor een bepaalde lezersgroep relevant en voor de overige lezers
wellicht interessant is; onthullen; ontmaskeren; een ordeel bieden op ideeën, waarden en normen;
iemands drijfveren ontrafelen; iemands dilemma's schetsen; verstrooiing brengen; aandacht vragen
voor min of meer verborgen zaken; aandacht vragen voor misstanden; nieuw licht werpen op het
verleden; het verleden vastleggen; het huidigde tijdsbeeld schetsen; een toelichting of mening
geven; informatie geven die in beleidsmatig opzicht consequenties met zich meebrengt; informatie
geven die deze consequenties voor betrokkenen of slachtoffers concreet en invoelbaar maken;
informatie geven over zaken die in het nieuws zijn; gebeurtenissen reconstrueren; gebeurtenissen
personificeren; een toelichting geven; de toekomst voorspellen etc.
checklist structuur van het interview bewaren
- weet je in welke richting de volgorde van vragen en antwoorden gaat?
- zit je nog steeds op het goede spoor?; hoe kun je op het goede spoor terugkomen?
- heeft de geïnterviewde een onderwerp aangesneden dat je niet had voorzien?
___________________________________________________________________________________
versie 1.0 | maart 2014 | door Jasper Verkroost 4
Inhoudsopgave
1. Interview: een populair genre ................................................................... 2
2. Het journalistieke interview ...................................................................... 4
3. Voorbereiding .......................................................................................... 10
4. De zeven taken van een interviewer ....................................................... 14
5. Uitwerking en nazorg............................................................................... 26
6. Verschillende geïnterviewden ................................................................. 32
___________________________________________________________________________________
versie 1.0 | maart 2014 | door Jasper Verkroost 1
, Interviewen in de praktijk
1. Interview: een populair genre
redenen voor meningen
- individualisering: burgers doen het steeds meer zonder samenhangende wereldbeschouwing
- democratisering van de meningsvorming, mede onder invloed van het internet
- de media: vormen een aanjagende rol voor meningsvorming
redenen populariteit van het interview (volgens studenten journalistiek)
- een interview levert constant kopij
- een interview is gemakkelijk te produceren (i.t.t. een reportage of een achtergrondverhaal)
- een interview is onderhoudend
- een interview heeft een element van sensatie
- een interview vult lekker
- een interview is betrouwbaarder dan een eigen verhaal van een journalist
- een interview is leuk voor de maker (interesse in drijfveren, iets minder in uitkomsten)
- een interview levert contacten op (opbouw netwerk door met zoveel mogelijk mensen te praten)
- een interview biedt een medium de gelegenheid zich te onderscheiden
- een interview is een publiekstrekker
redenen populariteit van het interview (volgens Theo van Stegeren, 'Tot op het bot')
- interviews kosten bijna niets (geen auteursrecht op meningen)
- het is voor een redacteur gemakkelijk om iemands ideeën af te tappen
- journalisten gebruiken interviews om dichter in de buurt van de machtigen der aarde te komen
('reflected glory'), dat geeft wat glans aan het beroep dat verder niet zo gek veel status heeft
- interviews lijken lichter en glijden bij de lezer als instantpudding naar binnen
- interviews zijn de ideale grabbelton: iedereen kan ze in stukjes bekijken, beluisteren of lezen
redenen waarom mensen zich laten interviewen
- ego: ze houden ervan over zichzelf te praten, ze zijn even een Bekende Nederlander
-publiciteit: free publicity, politici en beroemdheden zijn er voor hun succes afhankelijk van
- behulpzaamheid: interviewer willen helpen, zeker als deze als niet bedreigend wordt ervaren
- geld: gebeurt in Nederland zelden, soms wordt een beloning in natura uitgekeerd
eerste interview (de meningen verschillen over wat het eerste interview was)
- 1836: James Gordon Bennett (The Herald) met beheerder bordeel waar prostituee was vermoord
- 1859: Horace Greeley (New York Tribune) met mormoonse kerkleider Brigham Young
- 1881: Rotterdamsch Nieuwsblad over stoker en machinist die vertellen hoe twee treinen botsten
- 1884: invoering in Europa door de Amerikaan A.E. Edwards, stichter van de Parijse 'Matin'
___________________________________________________________________________________
versie 1.0 | maart 2014 | door Jasper Verkroost 2
,eerste interviews in Nederland
- weekbladen zetten de trend
- dagbladen waagden zich pas na de 1e Wereldoorlog aan het interviewgenre (Telegraaf liep voorop)
- doorbraak 1974, Willem Wittkampf en Bibeb, interview defensieminister Vredeling (Vrij Nederland)
- tegen het einde v.d. 20e eeuw was het interview een vast bestanddeel v.d. Nederlandse journalistiek
___________________________________________________________________________________
versie 1.0 | maart 2014 | door Jasper Verkroost 3
, 2. Het journalistieke interview
interview
- vraaggesprek (vertaling), afgeleid van het Franse entre-voir (even zien)
- doel: verzamelen van informatie
cognitie
- begrip uit de psychologie, verwijst naar kennis of ideeën en overtuigingen
- antwoorden op interviewvragen zijn altijd verwoordingen van cognities
- voorbeelden: opinie, attitude, behoefte, wens, evaluatie, gevoel, kennis, eigenschap, motief,
gedragsweergave, voornemen, weergave van een feit, verwachting
- een geïnterviewde zegt iets en de interviewer noteert het antwoord; beide stappen kunnen voor
vertekening zorgen: wat de geïnterviewde zegt is niet juist, volledig, relevant of duidelijk, en de
interviewer luistert niet goed en noteert een verkeerd of onvolledig antwoord
- is niet louter een eigenschap van een persoon, maar voor een deel ook een product van de situatie
waarin deze zich bevindt door de persoonlijkheid van de interviewer, zijn leeftijd, ras of geslacht
nieuwsgierigheid/fascinatie
- een goede interviewer is echt geïnteresseerd in hetgeen de geïnterviewde vertelt
- het interview bevredigt ook de nieuwgierigheid: je bent gelegitimeerd om mensen naar dieper
liggende motieven te vragen, tot en met hun zieleroerselen; voor iemand die het tot zijn vak rekent
om dingen bloot te leggen is het interview ongeveer het summum
- het doel van alle interviewers is te leren van de personen die je interviewt: eindelijk de antwoorden
krijgen op de vragen die je je in je eigen leven stelt
doelen van het journalistieke interview
- de interviewer wil graag antwoorden die het publiek het liefst leest, die in beleidsmatig opzicht
consequenties met zich mee kunnen brengen, of waarvan de actualiteitswaarde hoog is
- doelen: informatie geven die voor een bepaalde lezersgroep relevant en voor de overige lezers
wellicht interessant is; onthullen; ontmaskeren; een ordeel bieden op ideeën, waarden en normen;
iemands drijfveren ontrafelen; iemands dilemma's schetsen; verstrooiing brengen; aandacht vragen
voor min of meer verborgen zaken; aandacht vragen voor misstanden; nieuw licht werpen op het
verleden; het verleden vastleggen; het huidigde tijdsbeeld schetsen; een toelichting of mening
geven; informatie geven die in beleidsmatig opzicht consequenties met zich meebrengt; informatie
geven die deze consequenties voor betrokkenen of slachtoffers concreet en invoelbaar maken;
informatie geven over zaken die in het nieuws zijn; gebeurtenissen reconstrueren; gebeurtenissen
personificeren; een toelichting geven; de toekomst voorspellen etc.
checklist structuur van het interview bewaren
- weet je in welke richting de volgorde van vragen en antwoorden gaat?
- zit je nog steeds op het goede spoor?; hoe kun je op het goede spoor terugkomen?
- heeft de geïnterviewde een onderwerp aangesneden dat je niet had voorzien?
___________________________________________________________________________________
versie 1.0 | maart 2014 | door Jasper Verkroost 4
