Methoden van rechtswetenschap
Werkcollege 1: Methodendebat en onderzoeksvraag
Criteria voor een goede onderzoeksvraag:
- Open vraag (afhankelijk van het onderwerp in hoeverre het open of gesloten moet
zijn);
- Goed afgebakend (concreet);
- Duidelijk (niet te lang, begrijpelijk voor de doelgroep en geen vage begrippen);
- Aansluitend bij de expertise als jurist;
- Aansluitend bij het onderzoeksdoel.
Opdracht 1: Het formuleren van een onderzoeksvraag
Geef steeds aan om wat de onderzoeksdoelstelling is (Kestemont) en om wat voor type vraag
het gaat (Van Hoecke en Curry-Sumner). Leg vervolgens uit wat er mis is met de
onderzoeksvraag en stel een alternatieve formulering op. Formuleer ook relevante
deelvragen (Curry Sumner). Ten slotte: welke methode(n) heb je nodig om de
onderzoeksvraag op te lossen?
a. Anna wil onderzoek doen naar de tenuitvoerlegging van de levenslange
gevangenisstraf en het huidige gratiebeleid in Nederland. Zij wil dit in verband
brengen met de menselijke waardigheid en het EVRM en formuleert de volgende
onderzoeksvraag: “In hoeverre komt de menselijke waardigheid tot uitdrukking in het
Nederlandse gratiebeleid van levenslanggestraften ten opzichte van rechtspraak van
het EHRM?”
De onderzoeksdoelstelling en het soort onderzoeksvraag is vergelijkend. De twee
componenten zijn echter moeilijk met elkaar te vergelijken. Daarnaast is het begrip
‘menselijke waardigheid’ erg vaag, de rechtspraak van het EHRM erg breed en uit de
onderzoeksvraag volgt niet over welke periode zij dit wil onderzoeken. Een betere
onderzoeksvraag zou zijn: Voldoet het Nederlandse gratiebeleid aan de rechtspraak
van het EHRM inzake de menselijke waardigheid zoals neergelegd in artikel 3 EVRM?
b. Bart heeft zijn oog laten vallen op een arbeidsrechtelijk onderwerp, namelijk de Wet
werk en zekerheid. In deze wet staan een aantal instrumenten opgenomen om de
rechtspositie van de werknemer te versterken. Bart wil zijn onderzoek toespitsen op
deze instrumenten en formuleert de volgende onderzoeksvraag: “In hoeverre zorgt de
Wet werk en zekerheid daadwerkelijk voor meer zekerheid voor werknemers?”
De onderzoeksdoelstelling en het soort onderzoeksvraag is evaluerend. Uit de
onderzoeksvraag blijkt niet dat hij zich wil focussen op de instrumenten uit de Wet
werk en zekerheid. Daarnaast is het onduidelijk wat onder ‘zekerheid’ wordt verstaan.
Een betere onderzoeksvraag zou zijn: Met welke wetswijzigingen beoogt de WWZ-
wetgever zekerheid voor werknemers te beïnvloeden, en in hoeverre lijken die
wijzigingen geschikt om die beïnvloeding te verwezenlijken gelet op het ontwerp
, ervan? Dit betreft een inschatting van de werkzaamheid van die wet. In hoeverre
bevorderen de instrumenten van de Wet werk en zekerheid de rechtszekerheid van de
werknemers?
In de onderzoeksvraag van Bart staat ‘daadwerkelijk’. Dit betreft een verwijzing naar
de sociale werkelijkheid (empirisch/sociaal-wetenschappelijk) en dit is voor een jurist
moeilijk te beantwoorden.
c. Stel Cindy wil onderzoek doen naar naming & shaming als handhavingsinstrument in
de medische sector. Het gaat daarbij om het publiceren van namen van artsen die een
fout hebben gemaakt (medisch incident). Cindy is daarbij met name geïnteresseerd in
wat artsen zelf vinden van naming & shaming. Zij formuleert de volgende
onderzoeksvraag: “Mag naming & shaming worden gebruikt om medische incidenten
aan de kaak te stellen?”
De onderzoeksdoelstelling en het soort onderzoeksvraag is evaluerend. Hetgeen Cindy
wil onderzoeken (de mening van de artsen) blijkt niet uit haar onderzoeksvraag. In
haar deelvragen zal hij moeten bespreken wat naming & shaming inhoudt, of er al een
wettelijke bepaling bestaat die dit verbiedt en hoe de artsen erover denken.
d. Dion heeft een sterke intuïtie dat atleten wat al te snel bestraft kunnen worden bij het
vermoeden van dopinggebruik. Hij formuleert daarom de volgende onderzoeksvraag:
“In hoeverre is het schorsen van atleten op basis van de huidige anti-doping
regelgeving (WADA-Code) wenselijk?”
De onderzoeksdoelstelling en het soort onderzoeksvraag is evaluerend. Zijn standpunt
(en dus hetgeen hij wil onderzoeken) blijkt niet uit zijn onderzoeksvraag. Hij zal de
regelgeving waaraan hij gaat toetsen wat moeten specificeren.
Opdracht 2: Vragen bij het methodendebat
Aard van de rechtswetenschap
Volgens Stolker zijn wij in de rechtswetenschap bezig met het ordenen van het recht en het
zoeken naar samenhang. Daarnaast speelt het verklaren en voorspellen van wetten en de
uitkomst daarvan een grote rol (vraag 3).
Van Hoecke omschrijft de rechtswetenschap als een empirisch-hermeneutische wetenschap.
De rechtsdogmatiek is empirisch, vanwege het beschrijven, ordenen, registreren,
systematiseren en het vinden van algemene samenhangen. Daarnaast is de rechtsdogmatiek
hermeneutisch, vanwege het interpreterende karakter. Hij is tevens van mening dat de
rechtswetenschap een argumentatieve wetenschap is (vraag 6).
Volgens Van Klink & Poort is, naast het omschrijven van het recht, het beoordelen van het
recht in het licht van de maatschappelijke ontwikkelingen een belangrijke functie. Het zou dan
ook beschouwd kunnen worden als een normatieve wetenschap waarin men zich bezighoudt
met de inhoud van het recht en wat we daarvan vinden (vraag 9).
Werkcollege 1: Methodendebat en onderzoeksvraag
Criteria voor een goede onderzoeksvraag:
- Open vraag (afhankelijk van het onderwerp in hoeverre het open of gesloten moet
zijn);
- Goed afgebakend (concreet);
- Duidelijk (niet te lang, begrijpelijk voor de doelgroep en geen vage begrippen);
- Aansluitend bij de expertise als jurist;
- Aansluitend bij het onderzoeksdoel.
Opdracht 1: Het formuleren van een onderzoeksvraag
Geef steeds aan om wat de onderzoeksdoelstelling is (Kestemont) en om wat voor type vraag
het gaat (Van Hoecke en Curry-Sumner). Leg vervolgens uit wat er mis is met de
onderzoeksvraag en stel een alternatieve formulering op. Formuleer ook relevante
deelvragen (Curry Sumner). Ten slotte: welke methode(n) heb je nodig om de
onderzoeksvraag op te lossen?
a. Anna wil onderzoek doen naar de tenuitvoerlegging van de levenslange
gevangenisstraf en het huidige gratiebeleid in Nederland. Zij wil dit in verband
brengen met de menselijke waardigheid en het EVRM en formuleert de volgende
onderzoeksvraag: “In hoeverre komt de menselijke waardigheid tot uitdrukking in het
Nederlandse gratiebeleid van levenslanggestraften ten opzichte van rechtspraak van
het EHRM?”
De onderzoeksdoelstelling en het soort onderzoeksvraag is vergelijkend. De twee
componenten zijn echter moeilijk met elkaar te vergelijken. Daarnaast is het begrip
‘menselijke waardigheid’ erg vaag, de rechtspraak van het EHRM erg breed en uit de
onderzoeksvraag volgt niet over welke periode zij dit wil onderzoeken. Een betere
onderzoeksvraag zou zijn: Voldoet het Nederlandse gratiebeleid aan de rechtspraak
van het EHRM inzake de menselijke waardigheid zoals neergelegd in artikel 3 EVRM?
b. Bart heeft zijn oog laten vallen op een arbeidsrechtelijk onderwerp, namelijk de Wet
werk en zekerheid. In deze wet staan een aantal instrumenten opgenomen om de
rechtspositie van de werknemer te versterken. Bart wil zijn onderzoek toespitsen op
deze instrumenten en formuleert de volgende onderzoeksvraag: “In hoeverre zorgt de
Wet werk en zekerheid daadwerkelijk voor meer zekerheid voor werknemers?”
De onderzoeksdoelstelling en het soort onderzoeksvraag is evaluerend. Uit de
onderzoeksvraag blijkt niet dat hij zich wil focussen op de instrumenten uit de Wet
werk en zekerheid. Daarnaast is het onduidelijk wat onder ‘zekerheid’ wordt verstaan.
Een betere onderzoeksvraag zou zijn: Met welke wetswijzigingen beoogt de WWZ-
wetgever zekerheid voor werknemers te beïnvloeden, en in hoeverre lijken die
wijzigingen geschikt om die beïnvloeding te verwezenlijken gelet op het ontwerp
, ervan? Dit betreft een inschatting van de werkzaamheid van die wet. In hoeverre
bevorderen de instrumenten van de Wet werk en zekerheid de rechtszekerheid van de
werknemers?
In de onderzoeksvraag van Bart staat ‘daadwerkelijk’. Dit betreft een verwijzing naar
de sociale werkelijkheid (empirisch/sociaal-wetenschappelijk) en dit is voor een jurist
moeilijk te beantwoorden.
c. Stel Cindy wil onderzoek doen naar naming & shaming als handhavingsinstrument in
de medische sector. Het gaat daarbij om het publiceren van namen van artsen die een
fout hebben gemaakt (medisch incident). Cindy is daarbij met name geïnteresseerd in
wat artsen zelf vinden van naming & shaming. Zij formuleert de volgende
onderzoeksvraag: “Mag naming & shaming worden gebruikt om medische incidenten
aan de kaak te stellen?”
De onderzoeksdoelstelling en het soort onderzoeksvraag is evaluerend. Hetgeen Cindy
wil onderzoeken (de mening van de artsen) blijkt niet uit haar onderzoeksvraag. In
haar deelvragen zal hij moeten bespreken wat naming & shaming inhoudt, of er al een
wettelijke bepaling bestaat die dit verbiedt en hoe de artsen erover denken.
d. Dion heeft een sterke intuïtie dat atleten wat al te snel bestraft kunnen worden bij het
vermoeden van dopinggebruik. Hij formuleert daarom de volgende onderzoeksvraag:
“In hoeverre is het schorsen van atleten op basis van de huidige anti-doping
regelgeving (WADA-Code) wenselijk?”
De onderzoeksdoelstelling en het soort onderzoeksvraag is evaluerend. Zijn standpunt
(en dus hetgeen hij wil onderzoeken) blijkt niet uit zijn onderzoeksvraag. Hij zal de
regelgeving waaraan hij gaat toetsen wat moeten specificeren.
Opdracht 2: Vragen bij het methodendebat
Aard van de rechtswetenschap
Volgens Stolker zijn wij in de rechtswetenschap bezig met het ordenen van het recht en het
zoeken naar samenhang. Daarnaast speelt het verklaren en voorspellen van wetten en de
uitkomst daarvan een grote rol (vraag 3).
Van Hoecke omschrijft de rechtswetenschap als een empirisch-hermeneutische wetenschap.
De rechtsdogmatiek is empirisch, vanwege het beschrijven, ordenen, registreren,
systematiseren en het vinden van algemene samenhangen. Daarnaast is de rechtsdogmatiek
hermeneutisch, vanwege het interpreterende karakter. Hij is tevens van mening dat de
rechtswetenschap een argumentatieve wetenschap is (vraag 6).
Volgens Van Klink & Poort is, naast het omschrijven van het recht, het beoordelen van het
recht in het licht van de maatschappelijke ontwikkelingen een belangrijke functie. Het zou dan
ook beschouwd kunnen worden als een normatieve wetenschap waarin men zich bezighoudt
met de inhoud van het recht en wat we daarvan vinden (vraag 9).
