Samenvatting Materieel Strafrecht () - Week 4 - Opzet - Hoorcolleges+Literatuur+Jurisprudentie+werkgroepuitwerkingen

Week 4: Opzet (1 t/m 5 maart)
Hoorcollege 4 Opzet


Schuldvormen (twee subjectieve bestanddelen (geestesgesteldheid waar de
gedraging mee is verricht) schuld)

• Opzet (dolus)

• Schuld (culpa)



• Schuld in de zin van verwijtbaarheid

• Misdrijven (subjectief bestanddeel; opzet of culpa)

• Overtredingen: geen subjectief bestanddeel (primair om de gedraging en niet over
de geestesgesteldheid waar de gedraging mee is verricht)



Schuld in de zin van verwijtbaarheid

• Leer van het materiële feit (enkel het vervullen van de delicts bestanddelen is
voldoende voor het aannemen van aansprakelijkheid)

• Arrest Melk en Water

• Schuld is een algemene voorwaarde voor strafbaarheid (avas; als iedere schuld
ontbreekt is dader niet strafbaar)

• schuld wordt niet ingelezen in de delictsomschrijving; wordt gezien als element
—> wordt verondersteld

• Indeterministisch uitgangspunt

• Met ons gedrag niet volledig gedetermindeerd

• We hebben een vrije wil en keuze om wel of niet op een bepaalde manier te
handelen

• Daarom verwijt; je had anders kunnen en moeten handelen

• Plaats in het beslissingsschema

• Vraag 3 art 250 Sv

• Element zowel bij overtredingen als bij misdrijven (bij opzetdelicten)



1

,Vier voorwaarden voor strafbaarheid

• Menselijke gedraging

• Vallend binnen de grenzen van een wettelijk delictsomschrijving

• Wederrechtelijk (gevolg van veearts arrest)

• Ontbreken van de materiële wederrechtelijkheid = buitenwettelijke
rechtvaardigingsgrond

• Aan schuld te wijten (gevolg van melk en water arrest)

• Afwezigheid van alles schuld = buitenwettelijke schulduitsluitingsgrond




Schuldvormen dolus en culpa

• Subjectieve bestanddelen (in beginsel zeggen deze iets over geestesgesteldheid
tijdens de gedraging)

• Moeten worden bewezen

• Niet bewezen dan vrijspraak

• Eerste vraag art 350 sv

• Schuld in de zin van verwijtbaarheid is een element

• Element dus verondersteld aanwezig te zijn

• Niet aanwezig dan ontslag van alle rechtsvervolging (ovar)

• Derde vraag art 350 sv

• Alleen bij aanleiding onderzoeken

• Schulduitsluitingsgrond of afwezigheid van alle schuld



Opzet

• Intentionele betrokkenheid van dader tot concrete daad

• Hoe dader zich verhoudt tot de daad en wat hij daarbij heeft gewild

• Niet hetzelfde als een motief (waarom?)

• Dolus generalis = opzet is ruimer dan wat wij in het spraakgebruik verstaan onder
“iets willen”


2

, • Opzet kan veel meer omvattend zijn dan iets willen

• Psychisch bestanddeel —> normativeren en objectiveren

• Niet in algemene zin uiterlijk waarneembaar

• Inzicht van verdachte is niet altijd geloofwaardig

• Dus uit omstandigheden afleiden of opzettelijk is gehandeld = objectiveren

• Hoe heeft gedraging in sociale verkeer te gelden = normativeren

• Uiteindelijk wel op zoek naar wat verdachte heeft gedacht en gewild bij het
begaan van gedraging



Opzet in de wet

• Geen definitie in algemeen deel

• Opzet is bestanddeel —> reikwijdte van strafbepaling afgebakend

• Hoe is opzet te herkennen in de delictsomschrijving?

• In delictsomschrijving (art 287 sr)

• Ingeblikt in gedraging (niet mogelijk zonder opzet) (art 425 sr ‘aanhitst’)

• Oogmerk (vermogensdelicten en terrorisme) —> niet volstaan met
voorwaardelijk opzet-redenering



Waar moet opzet op zijn gericht?

• Hoofdregel = alles dat volgt op het opzet in de delictsomschrijving

• Geobjectiveerde bestanddelen

• Door het gevolg gekwalificeerd delict (gekwalificeerde gevolg is aan opzet
onttrokken)

• Aan opzet onttrokken gevolgen



Opzet en wederrechtelijkheid

• Boos vs kleurloos opzet

• Opzet hoeft niet gericht te zijn op het wederrechtelijk zijn van de gedraging,
tenzij de wet dat uitdrukkelijk vereist


3

, • Opzet alleen betrekking op gedraging of gevolg

• Wederrechtelijkheid als bestanddeel

• Opzettelijk en wederrechtelijk —> kleurloos opzet (art 350 sr)

• Opzettelijk iemand wederrechtelijk ... (art 282 sr) —> opzet betrekt hier ook de
wederrechtelijkheid = boos opzet vereist



Opzet in andere leerstukken

• Poging

• Voorbereiding

• Deelneming



Opzet en verwijtbaarheid

• Staat aanwezigheid van een schulduitsluitingsgrond (ontoerekenbaarheid of
psychische overmacht) in de weg aan opzet?

• Nee

• Met opzet mishandelen als je pistool op je hoofd hebt; we verwijten het je niet,
maar je hebt het wel opzettelijk gedaan

• Willen en weten kan gestoord zijn geweest maar je kan nog steeds opzet
bewijzen

• Pas als iedere inzicht in de draagwijdte van de handeling ontbreekt dan een
probleem met de opzet

• Opzet komt in tenlastelegging en moet worden bewezen = eerste vraag art 350 sv
—> vrijspraak

• Verwijtbaarheid bij doleuze delicten geen bestanddeel; pas bij 3e vraag art 350
sv—> dan bij geen verwijtbaarheid OVAR



De betekenis van opzet

Twee aspecten

• Willen (volitief)

• Gedraging is beoogd


4