Verdere adviezen over psychoanalytische techniek (ii): herinneren, herhalen en
doorwerken – Freud S. (2006[1914])
Overdrachtsneurose = een in de relatie met de analyticus ontstaande kunstmatige neurose,
waarin zich, in de vorm van een nieuwe versie van de klinische neurose, de manifestaties
van de overdracht organiseren.
De psychoanalytische techniek is sinds haar begintijd diepgaande veranderingen
ondergaan. Eerst was er de directe oriëntatie op het element van de symptoomvorming en
de consequent volgehouden inspanning om de psychische processen van die situatie te
laten reproduceren teneinde ze door bewuste werkzaamheid af te voeren. Herinneren en
afreageren waren toen de met behulp van de hypnotische toestand te bereiken doelen.
Daarna drong de taak op om uit de vrije invallen van de analysant te raden wat hij zich
niet wist te herinneren. Uiteindelijk verdween het afreageren naar de achtergrond en leek
vervangen door de inspanning die de analysant moest verrichten bij de hem opgedrongen
taak om de kritiek tegen zijn eigen invallen te overwinnen.
Nu is de huidige techniek ontwikkeld (noot: Freud zijn tijd!), waarbij de arts afziet van de
oriëntatie op een bepaald element of probleem en ermee volstaat telkens het psychische
oppervlak van de analysant te bestuderen. Er komt een nieuw type arbeidsindeling tot
stand: de arts legt de aan de patiënt onbekende weerstanden bloot.
Descriptief doel: het opvullen van de hiaten in de herinnering
Dynamisch doel: het overwinnen van de verdringsweerstanden.
Men moet de oude hypnotische techniek dankbaar blijven dat ze ons individuele psychische
processen schematisch en in geïsoleerde staat heeft getoond. Het herinneren verliep in die
hypnotische behandelingen zeer eenvoudig.
***
Het vergeten van indrukken, scénes, belevenissen is meestal terug te voeren op het feit
dat ze „geblokkeerd‟ zijn. Als de patiënt over dit „vergetene‟ spreekt, verzuimt hij zelden
eraan toe te voegen: “dit wist ik eigenlijk altijd al, ik heb er alleen niet aan gedacht”. Het
„vergeten‟ ondergaat een verdere inperking zodra wij de zo algemeen voorkomende
dekherinneringen beoordelen. Freud heeft de indruk gekregen dat de infantiele amnesie
volkomen goedgemaakt wordt door de dekherinneringen. Hierin liggen niet alleen enkele
wezenlijke trekken uit het kinderleven besloten, maar eigenlijk alles wat wezenlijk is.
De andere groep van psychische processen (fantasieën, relationele processen, …) moet in
haar relatie tot het vergeten en herinneren apart worden beschouwd. Bij deze processen
kom het vaak voor dat iets „herinnerd‟ wordt dat nooit kon worden „vergeten‟, omdat het
op geen enkel tijdstip werd opgemerkt, nooit bewust was etc. Bij een speciaal type uiterst
belangrijke belevenissen, die in zeer vroege kinderjaren vallen en indertijd zonder enige
begrip zijn ervaren, maar achteraf wel worden begrepen en geduid, is een herinnering
meestal niet op te wekken. Men leert ze kennen door dromen en wordt vanwege de
dwingendste motieven uit het weefsel van de neurose genoodzaakt erin te geloven.
***
doorwerken – Freud S. (2006[1914])
Overdrachtsneurose = een in de relatie met de analyticus ontstaande kunstmatige neurose,
waarin zich, in de vorm van een nieuwe versie van de klinische neurose, de manifestaties
van de overdracht organiseren.
De psychoanalytische techniek is sinds haar begintijd diepgaande veranderingen
ondergaan. Eerst was er de directe oriëntatie op het element van de symptoomvorming en
de consequent volgehouden inspanning om de psychische processen van die situatie te
laten reproduceren teneinde ze door bewuste werkzaamheid af te voeren. Herinneren en
afreageren waren toen de met behulp van de hypnotische toestand te bereiken doelen.
Daarna drong de taak op om uit de vrije invallen van de analysant te raden wat hij zich
niet wist te herinneren. Uiteindelijk verdween het afreageren naar de achtergrond en leek
vervangen door de inspanning die de analysant moest verrichten bij de hem opgedrongen
taak om de kritiek tegen zijn eigen invallen te overwinnen.
Nu is de huidige techniek ontwikkeld (noot: Freud zijn tijd!), waarbij de arts afziet van de
oriëntatie op een bepaald element of probleem en ermee volstaat telkens het psychische
oppervlak van de analysant te bestuderen. Er komt een nieuw type arbeidsindeling tot
stand: de arts legt de aan de patiënt onbekende weerstanden bloot.
Descriptief doel: het opvullen van de hiaten in de herinnering
Dynamisch doel: het overwinnen van de verdringsweerstanden.
Men moet de oude hypnotische techniek dankbaar blijven dat ze ons individuele psychische
processen schematisch en in geïsoleerde staat heeft getoond. Het herinneren verliep in die
hypnotische behandelingen zeer eenvoudig.
***
Het vergeten van indrukken, scénes, belevenissen is meestal terug te voeren op het feit
dat ze „geblokkeerd‟ zijn. Als de patiënt over dit „vergetene‟ spreekt, verzuimt hij zelden
eraan toe te voegen: “dit wist ik eigenlijk altijd al, ik heb er alleen niet aan gedacht”. Het
„vergeten‟ ondergaat een verdere inperking zodra wij de zo algemeen voorkomende
dekherinneringen beoordelen. Freud heeft de indruk gekregen dat de infantiele amnesie
volkomen goedgemaakt wordt door de dekherinneringen. Hierin liggen niet alleen enkele
wezenlijke trekken uit het kinderleven besloten, maar eigenlijk alles wat wezenlijk is.
De andere groep van psychische processen (fantasieën, relationele processen, …) moet in
haar relatie tot het vergeten en herinneren apart worden beschouwd. Bij deze processen
kom het vaak voor dat iets „herinnerd‟ wordt dat nooit kon worden „vergeten‟, omdat het
op geen enkel tijdstip werd opgemerkt, nooit bewust was etc. Bij een speciaal type uiterst
belangrijke belevenissen, die in zeer vroege kinderjaren vallen en indertijd zonder enige
begrip zijn ervaren, maar achteraf wel worden begrepen en geduid, is een herinnering
meestal niet op te wekken. Men leert ze kennen door dromen en wordt vanwege de
dwingendste motieven uit het weefsel van de neurose genoodzaakt erin te geloven.
***
