****** in een revolverend ontwikkelfonds I Het Verantwoordingsrapport
****** in een revolverend
ontwikkelfonds
Het Verantwoordingsrapport
30 april 2021
****** I ******
Nederlands Commercieel Opleidingsinstituut (NCOI) I Master of Business Administration I Het Verantwoordingsrapport
1
, ****** in een revolverend ontwikkelfonds I Het Verantwoordingsrapport
Voorwoord
In mei 2018 besloot ik om een masterclass Financieel Management te volgen, om zo kennis te maken
met de opleiding Master of Business Administration (MBA) van NCOI. Die masterclass smaakte naar
meer, vervolgens schreef ik mij in mei 2019 in voor de volledige opleiding en nu, twee jaar later, ben
ik aan het afstuderen. Daarmee komt (voorlopig) een einde aan een tijd van studeren naast een
fulltime baan met, voornamelijk het laatste jaar, uitdagingen door de ontwikkelingen rondom het
coronavirus. Ik kijk met veel plezier terug op deze ‘studententijd’ waarin in ik naast kennisontwikkeling
ook een persoonlijke ontwikkeling heb doorgemaakt.
Voor u ligt het verantwoordingsrapport wat behoort bij het beroepsproduct ‘advies’. Samen vormt dit
de afstudeeropdracht van de MBA. In de periode van oktober 2020 tot mei 2021 heb ik onderzoek
mogen doen naar de rol die een revolverend ontwikkelfonds voor ****** kan spelen in zowel de
bijdrage aan de ontwikkeling en uitvoering van de Regionale Energie Strategie West-Brabant en de
realisatie van de eigen doelstellingen. Het betreft een zeer actueel en relevant onderwerp in de
context van de opwarming van de aarde, het Klimaatakkoord en de opgaves die er liggen in de
Regionale Energie Strategieën. Daarnaast heeft ****** de ambitie om de bankier van de
energietransitie te zijn.
Er is getracht om het vraagstuk vanuit diverse perspectieven te benaderen en gebruik te maken van
verschillende onderzoeksmethoden teneinde de validiteit en betrouwbaarheid van het onderzoek te
vergroten. Uit het bestuderen van de wetenschappelijke literatuur en deskresearch is mij opgevallen
dat het een onderwerp is waar pas in de laatste twee decennia onderzoek naar verricht is. In het
bijzonder heb ik veel plezier en voldoening gehaald uit de focusgroepen en de interviews. Het heeft
geresulteerd tot interessante inzichten en er zijn leuke contacten uit naar voren gekomen die ik ook
weer kan inzetten in de dagelijkse (werk)praktijk als accountmanager Bedrijven bij ******.
Ik wil graag van de mogelijkheid gebruik maken om een aantal mensen te bedanken. Allereerst ******
voor het faciliteren in de middelen om deze opleiding te kunnen volgen. In het bijzonder wil ik ******
bedanken als opdrachtgever van dit onderzoek. Mooi om te zien dat we een gezamenlijke passie
hebben voor duurzaam ondernemen/bankieren. Daarnaast wil ik mijn afstudeerbegeleider ******
bedanken voor de feedback en input die hij heeft geleverd voor dit onderzoek. Ook wil ik een woord
van dank uitspreken naar de geïnterviewden die tijd hebben gemaakt voor mijn ‘prangende’ vragen
en zodoende een significante bijdrage hebben geleverd aan de totstandkoming van dit onderzoek.
****** bedankt! En last but not least, mijn lieve vriendin ******. Dankzij jouw volwaardige steun heb ik
deze opleiding tot een goed einde kunnen volbrengen.
Voor nu is het tijd om bij te komen van de afgelopen twee jaar en wie weet welke studie er in de
toekomst nog op mijn pad komt. Ik wens u veel leesplezier toe.
******
******, 30 april 2021
2
, ****** in een revolverend ontwikkelfonds I Het Verantwoordingsrapport
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Vraagstuk ........................................................................................................................ 4
1.1 Huidige situatie .............................................................................................................................. 4
1.2 Gewenste situatie .......................................................................................................................... 4
1.3 Business Model Canvas................................................................................................................ 4
1.4 Triangulatie van het vraagstuk ...................................................................................................... 4
1.5 Gevolgen van het uitblijven van een oplossing ............................................................................. 4
Hoofdstuk 2: Analyse ........................................................................................................................... 6
2.1 Analysemethoden ......................................................................................................................... 6
2.2 Theoretisch kader ......................................................................................................................... 6
2.3 Analyse.......................................................................................................................................... 7
2.3.1 Waardepropositie .............................................................................................................. 7
2.3.2 Verdienmodel .................................................................................................................... 8
2.3.3 Strategische partners ........................................................................................................ 9
2.4 Conclusies ................................................................................................................................... 11
Hoofdstuk 3: Oplossingsalternatieven ............................................................................................. 12
3.1 Business Model Innovatie en keuze oplossingsalternatieven ..................................................... 12
3.2 Oplossingsalternatief 1 ................................................................................................................ 12
3.3 Oplossingsalternatief 2................................................................................................................ 13
3.4 Definitieve keuze oplossingsalternatief ....................................................................................... 14
Logboek................................................................................................................................................. 16
Literatuurlijst .......................................................................................................................................... 19
Bijlage 1: Tijdslijn .................................................................................................................................. 22
Bijlage 2: Business Model Canvas ........................................................................................................ 23
Bijlage 3: Verslag Werkatelier RES WB................................................................................................ 24
Bijlage 4: Verslagen begeleidingsgroep revolverend ontwikkelfonds (uit privacy overwegingen
verwijderd) ............................................................................................................................................. 25
Bijlage 5: Interviewgids ......................................................................................................................... 26
Bijlage 6: Samenvattingen interviews (uit privacy overwegingen verwijderd) ...................................... 27
Bijlage 7: Betrouwbaarheid en validiteit ................................................................................................ 28
Bijlage 8: SAFe-criteria ......................................................................................................................... 29
Bijlage 9: Framework business cases voor duurzaamheid en integreren Business Model Innovation 30
Bijlage 10: Business Model Canvas Oplossingsalternatief 1 ................................................................ 31
Bijlage 11: Business Model Canvas Oplossingsalternatief 2 ................................................................ 32
3
, ****** in een revolverend ontwikkelfonds I Het Verantwoordingsrapport
1. Vraagstuk
1.1 Huidige situatie
De financiële sector, waaronder ******, heeft zich gecommitteerd aan het Klimaatakkoord
(Klimaatakkoord, 2019). Dat akkoord vloeit voort uit een mondiaal probleem, namelijk
klimaatverandering als gevolg van de opwarming van de aarde (Rijksoverheid, 2020). De uitvoering
van het landelijke Klimaatakkoord vindt op regionaal niveau plaats via de Regionale Energie Strategie
West-Brabant (RES WB) (RES West-Brabant, 2020). Parallel aan de RES WB participeren de West-
Brabantse ****** in een revolverend ontwikkelfonds (voorheen: SSONS 2050): een fonds waarmee
burgerinitiatieven en energiecoöperaties voorgefinancierd kunnen worden. Voor ****** is het
financieren van energiecoöperaties competitieve noodzaak, waarbij het revolverend fonds een
belangrijk vehikel vormt (******, persoonlijke communicatie, 18 december 2020; ******, z.d.). Het
operationaliseren van het fonds is tot op heden nog niet tot stand gekomen, ondanks de oprichting in
2017 en de eerste stortingen in het fonds. Dat is toe te schrijven aan de uitrol van de RES WB en aan
interne directiewisselingen bij de ****** in West-Brabant. In bijlage 1 wordt de tijdslijn weergegeven.
1.2 Gewenste situatie
Een overgang van fossiele brandstoffen naar duurzame energiebronnen is noodzakelijk om de
CO2-uitstoot te verlagen en de opwarming van de aarde tegen te gaan (Rijksoverheid, 2020). ******
heeft de ambitie om de bankier van deze energietransitie te zijn (Lachmeijer, 2019). De gewenste
situatie betreft de doorvertaling van de missie van de ****** Groepsorganisatie (******) naar de
doelstellingen op niveau van de kring Zuidwest-Nederland (******, z.d.; ******, 2021; ******,
persoonlijke communicatie, 24 maart 2021):
Maatschappelijk: Stimuleren projecten met geld en kennis om energietransitie te versnellen;
Commercieel: Toename 20% duurzame financieringen (A-label).
Het gewenste (hefboom)effect is dat door de financiering van de burgerinitiatieven meerdere burgers
met een kleine(re) inbreng deel kunnen nemen (ECORYS & ERAC, 2013; Hagget & Aitken, 2015;
******, persoonlijke communicatie, 2 oktober 2020). Het vraagstuk wat volgt uit de analyse van de
huidige en gewenste situatie, luidt:
Welke rol kan het revolverend ontwikkelfonds voor ****** spelen in zowel de bijdrage aan de
ontwikkeling en uitvoering van de RES West-Brabant als de realisatie van de eigen doelstellingen?
1.3 Business Model Canvas
Het probleem wordt in kaart gebracht met behulp van het Business Model Canvas van Osterwalder
en Pigneur (2010). Daarbij wordt ****** in de context van het revolverend ontwikkelfonds beschouwd
als een businessmodel. In bijlage 2 wordt het model weergegeven. Het probleem doet zich voor op
het gebied van de waardepropositie (waarde toevoegen/de bijdrage leveren aan de ontwikkeling en
uitvoering van de RES WB), het verdienmodel (de realisatie van de eigen doelstellingen) en de
strategische partners.
1.4 Triangulatie van het vraagstuk
Op 2 oktober 2020 heeft een gesprek plaats gevonden met ****** (directievoorzitter ******), ******
(Projectmanager Energietransitie ******) en ****** (Projectdirecteur SSONS 2050), waarbij het
vraagstuk tot stand is gekomen. Het rapport ‘RES West-Brabant Concept’ (2020) geeft de actualiteit
en het belang aan. Het kennisdossier van HIER opgewekt (2017) benadrukt dat energiecoöperaties
onmisbaar zijn om te kunnen overschakelen op duurzame energie. Vanuit de wetenschappelijke
(vak)literatuur wordt aangegeven dat banken niet alleen maatschappelijke impact (corporate social
responsibility) hebben, maar ook invloed hebben op deze duurzame ontwikkeling (Scholtens, 2018).
Tot slot vullen Goovaerts en Verbeek (2018) aan dat banken een significante bijdrage kunnen leveren
aan de energietransitie.
1.5 Gevolgen van het uitblijven van een oplossing
Het niet kunnen mobiliseren van financiering voor investeringen en innovatie in duurzame energie
heeft negatieve impact op het terugbrengen van de CO2-uitstoot, wat de intensiteit van
klimaatverandering bepaalt (Mazzucato & Semieniuk, 2018). Daarnaast belemmert het uitblijven van
een oplossing lokale energie initiatieven (LEI’s). Om de transitie te maken naar een fossielvrij,
energiek landschap is steun voor LEI’s essentieel. Het is de voedingsbodem voor innovatie, zowel
commercieel (nieuwe vormen van organiseren, financieren en inkomsten genereren voor de
4
****** in een revolverend
ontwikkelfonds
Het Verantwoordingsrapport
30 april 2021
****** I ******
Nederlands Commercieel Opleidingsinstituut (NCOI) I Master of Business Administration I Het Verantwoordingsrapport
1
, ****** in een revolverend ontwikkelfonds I Het Verantwoordingsrapport
Voorwoord
In mei 2018 besloot ik om een masterclass Financieel Management te volgen, om zo kennis te maken
met de opleiding Master of Business Administration (MBA) van NCOI. Die masterclass smaakte naar
meer, vervolgens schreef ik mij in mei 2019 in voor de volledige opleiding en nu, twee jaar later, ben
ik aan het afstuderen. Daarmee komt (voorlopig) een einde aan een tijd van studeren naast een
fulltime baan met, voornamelijk het laatste jaar, uitdagingen door de ontwikkelingen rondom het
coronavirus. Ik kijk met veel plezier terug op deze ‘studententijd’ waarin in ik naast kennisontwikkeling
ook een persoonlijke ontwikkeling heb doorgemaakt.
Voor u ligt het verantwoordingsrapport wat behoort bij het beroepsproduct ‘advies’. Samen vormt dit
de afstudeeropdracht van de MBA. In de periode van oktober 2020 tot mei 2021 heb ik onderzoek
mogen doen naar de rol die een revolverend ontwikkelfonds voor ****** kan spelen in zowel de
bijdrage aan de ontwikkeling en uitvoering van de Regionale Energie Strategie West-Brabant en de
realisatie van de eigen doelstellingen. Het betreft een zeer actueel en relevant onderwerp in de
context van de opwarming van de aarde, het Klimaatakkoord en de opgaves die er liggen in de
Regionale Energie Strategieën. Daarnaast heeft ****** de ambitie om de bankier van de
energietransitie te zijn.
Er is getracht om het vraagstuk vanuit diverse perspectieven te benaderen en gebruik te maken van
verschillende onderzoeksmethoden teneinde de validiteit en betrouwbaarheid van het onderzoek te
vergroten. Uit het bestuderen van de wetenschappelijke literatuur en deskresearch is mij opgevallen
dat het een onderwerp is waar pas in de laatste twee decennia onderzoek naar verricht is. In het
bijzonder heb ik veel plezier en voldoening gehaald uit de focusgroepen en de interviews. Het heeft
geresulteerd tot interessante inzichten en er zijn leuke contacten uit naar voren gekomen die ik ook
weer kan inzetten in de dagelijkse (werk)praktijk als accountmanager Bedrijven bij ******.
Ik wil graag van de mogelijkheid gebruik maken om een aantal mensen te bedanken. Allereerst ******
voor het faciliteren in de middelen om deze opleiding te kunnen volgen. In het bijzonder wil ik ******
bedanken als opdrachtgever van dit onderzoek. Mooi om te zien dat we een gezamenlijke passie
hebben voor duurzaam ondernemen/bankieren. Daarnaast wil ik mijn afstudeerbegeleider ******
bedanken voor de feedback en input die hij heeft geleverd voor dit onderzoek. Ook wil ik een woord
van dank uitspreken naar de geïnterviewden die tijd hebben gemaakt voor mijn ‘prangende’ vragen
en zodoende een significante bijdrage hebben geleverd aan de totstandkoming van dit onderzoek.
****** bedankt! En last but not least, mijn lieve vriendin ******. Dankzij jouw volwaardige steun heb ik
deze opleiding tot een goed einde kunnen volbrengen.
Voor nu is het tijd om bij te komen van de afgelopen twee jaar en wie weet welke studie er in de
toekomst nog op mijn pad komt. Ik wens u veel leesplezier toe.
******
******, 30 april 2021
2
, ****** in een revolverend ontwikkelfonds I Het Verantwoordingsrapport
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Vraagstuk ........................................................................................................................ 4
1.1 Huidige situatie .............................................................................................................................. 4
1.2 Gewenste situatie .......................................................................................................................... 4
1.3 Business Model Canvas................................................................................................................ 4
1.4 Triangulatie van het vraagstuk ...................................................................................................... 4
1.5 Gevolgen van het uitblijven van een oplossing ............................................................................. 4
Hoofdstuk 2: Analyse ........................................................................................................................... 6
2.1 Analysemethoden ......................................................................................................................... 6
2.2 Theoretisch kader ......................................................................................................................... 6
2.3 Analyse.......................................................................................................................................... 7
2.3.1 Waardepropositie .............................................................................................................. 7
2.3.2 Verdienmodel .................................................................................................................... 8
2.3.3 Strategische partners ........................................................................................................ 9
2.4 Conclusies ................................................................................................................................... 11
Hoofdstuk 3: Oplossingsalternatieven ............................................................................................. 12
3.1 Business Model Innovatie en keuze oplossingsalternatieven ..................................................... 12
3.2 Oplossingsalternatief 1 ................................................................................................................ 12
3.3 Oplossingsalternatief 2................................................................................................................ 13
3.4 Definitieve keuze oplossingsalternatief ....................................................................................... 14
Logboek................................................................................................................................................. 16
Literatuurlijst .......................................................................................................................................... 19
Bijlage 1: Tijdslijn .................................................................................................................................. 22
Bijlage 2: Business Model Canvas ........................................................................................................ 23
Bijlage 3: Verslag Werkatelier RES WB................................................................................................ 24
Bijlage 4: Verslagen begeleidingsgroep revolverend ontwikkelfonds (uit privacy overwegingen
verwijderd) ............................................................................................................................................. 25
Bijlage 5: Interviewgids ......................................................................................................................... 26
Bijlage 6: Samenvattingen interviews (uit privacy overwegingen verwijderd) ...................................... 27
Bijlage 7: Betrouwbaarheid en validiteit ................................................................................................ 28
Bijlage 8: SAFe-criteria ......................................................................................................................... 29
Bijlage 9: Framework business cases voor duurzaamheid en integreren Business Model Innovation 30
Bijlage 10: Business Model Canvas Oplossingsalternatief 1 ................................................................ 31
Bijlage 11: Business Model Canvas Oplossingsalternatief 2 ................................................................ 32
3
, ****** in een revolverend ontwikkelfonds I Het Verantwoordingsrapport
1. Vraagstuk
1.1 Huidige situatie
De financiële sector, waaronder ******, heeft zich gecommitteerd aan het Klimaatakkoord
(Klimaatakkoord, 2019). Dat akkoord vloeit voort uit een mondiaal probleem, namelijk
klimaatverandering als gevolg van de opwarming van de aarde (Rijksoverheid, 2020). De uitvoering
van het landelijke Klimaatakkoord vindt op regionaal niveau plaats via de Regionale Energie Strategie
West-Brabant (RES WB) (RES West-Brabant, 2020). Parallel aan de RES WB participeren de West-
Brabantse ****** in een revolverend ontwikkelfonds (voorheen: SSONS 2050): een fonds waarmee
burgerinitiatieven en energiecoöperaties voorgefinancierd kunnen worden. Voor ****** is het
financieren van energiecoöperaties competitieve noodzaak, waarbij het revolverend fonds een
belangrijk vehikel vormt (******, persoonlijke communicatie, 18 december 2020; ******, z.d.). Het
operationaliseren van het fonds is tot op heden nog niet tot stand gekomen, ondanks de oprichting in
2017 en de eerste stortingen in het fonds. Dat is toe te schrijven aan de uitrol van de RES WB en aan
interne directiewisselingen bij de ****** in West-Brabant. In bijlage 1 wordt de tijdslijn weergegeven.
1.2 Gewenste situatie
Een overgang van fossiele brandstoffen naar duurzame energiebronnen is noodzakelijk om de
CO2-uitstoot te verlagen en de opwarming van de aarde tegen te gaan (Rijksoverheid, 2020). ******
heeft de ambitie om de bankier van deze energietransitie te zijn (Lachmeijer, 2019). De gewenste
situatie betreft de doorvertaling van de missie van de ****** Groepsorganisatie (******) naar de
doelstellingen op niveau van de kring Zuidwest-Nederland (******, z.d.; ******, 2021; ******,
persoonlijke communicatie, 24 maart 2021):
Maatschappelijk: Stimuleren projecten met geld en kennis om energietransitie te versnellen;
Commercieel: Toename 20% duurzame financieringen (A-label).
Het gewenste (hefboom)effect is dat door de financiering van de burgerinitiatieven meerdere burgers
met een kleine(re) inbreng deel kunnen nemen (ECORYS & ERAC, 2013; Hagget & Aitken, 2015;
******, persoonlijke communicatie, 2 oktober 2020). Het vraagstuk wat volgt uit de analyse van de
huidige en gewenste situatie, luidt:
Welke rol kan het revolverend ontwikkelfonds voor ****** spelen in zowel de bijdrage aan de
ontwikkeling en uitvoering van de RES West-Brabant als de realisatie van de eigen doelstellingen?
1.3 Business Model Canvas
Het probleem wordt in kaart gebracht met behulp van het Business Model Canvas van Osterwalder
en Pigneur (2010). Daarbij wordt ****** in de context van het revolverend ontwikkelfonds beschouwd
als een businessmodel. In bijlage 2 wordt het model weergegeven. Het probleem doet zich voor op
het gebied van de waardepropositie (waarde toevoegen/de bijdrage leveren aan de ontwikkeling en
uitvoering van de RES WB), het verdienmodel (de realisatie van de eigen doelstellingen) en de
strategische partners.
1.4 Triangulatie van het vraagstuk
Op 2 oktober 2020 heeft een gesprek plaats gevonden met ****** (directievoorzitter ******), ******
(Projectmanager Energietransitie ******) en ****** (Projectdirecteur SSONS 2050), waarbij het
vraagstuk tot stand is gekomen. Het rapport ‘RES West-Brabant Concept’ (2020) geeft de actualiteit
en het belang aan. Het kennisdossier van HIER opgewekt (2017) benadrukt dat energiecoöperaties
onmisbaar zijn om te kunnen overschakelen op duurzame energie. Vanuit de wetenschappelijke
(vak)literatuur wordt aangegeven dat banken niet alleen maatschappelijke impact (corporate social
responsibility) hebben, maar ook invloed hebben op deze duurzame ontwikkeling (Scholtens, 2018).
Tot slot vullen Goovaerts en Verbeek (2018) aan dat banken een significante bijdrage kunnen leveren
aan de energietransitie.
1.5 Gevolgen van het uitblijven van een oplossing
Het niet kunnen mobiliseren van financiering voor investeringen en innovatie in duurzame energie
heeft negatieve impact op het terugbrengen van de CO2-uitstoot, wat de intensiteit van
klimaatverandering bepaalt (Mazzucato & Semieniuk, 2018). Daarnaast belemmert het uitblijven van
een oplossing lokale energie initiatieven (LEI’s). Om de transitie te maken naar een fossielvrij,
energiek landschap is steun voor LEI’s essentieel. Het is de voedingsbodem voor innovatie, zowel
commercieel (nieuwe vormen van organiseren, financieren en inkomsten genereren voor de
4
