Sociologie
2. Inleiding
2.1 Wat is sociologie?
* Sociologie
o = samenlevingskunde
o = de wetenschap van het samenleven/ van de samenleving
* Afgeleid van het Latijn en het Grieks:
o Latijn societas = samenleving
o Grieks logos = kennis, kunde, wetenschap
* Sociologie probeert een antwoord te geven op de vraag:
“Hoe slagen mensen erin SAMEN te leven?”
2.2 Sociologie is een wetenschap
* Een socioloog doet uitspraken over de samenleving op basis van door
onderzoek vastgestelde feiten.
* De socioloog gaat observeren, verzamelen, analyseren en verklaren,
waarbij hij gebruik maakt van wetenschappelijke methoden en
technieken:
o Verzamelen door observatie, via een vragenlijst
o Analyseren d.m.v. statistische verwerkingsprogramma‟s
o Verklaren door te zoeken naar relaties tussen verschijnselen en
beschrijven van fenomenen.
* Het sociologisch onderzoek gebeurt systematisch, wat eigen is aan
wetenschappelijke kennis. Dit in tegenstelling tot ervaringskennis.
o Ervaringskennis berust op toevallige waarnemingen, afhankelijk
van de plaats die het individu inneemt in het sociale netwerk
o Ervaringskennis is ook afhankelijk van „selectieve waarneming‟
en „selectief onthouden‟
We onthouden enkel datgene wat overeenstemt met onze
eigen vooroordelen, attitudes en interesses
Wat men denkt te „weten‟ wordt dus in twijfel getrokken.
* Uit deze verzamelde info moet de socioloog een logica ontdekken waaruit
hij een algemeen geldende theorie kan afleiden
* Ook het omgekeerde is mogelijk, de socioloog kan een theorie, toetsen
aan de werkelijkheid
* Een systematische, wetenschappelijke waarneming ontmaskerd dikwijls
de vooroordelen die in een maatschappij bestaan.
,2.3 De sociologie bestudeert het sociaal handelen
* Sociaal handelen
o = elke handeling van personen die gericht is op andere personen
o = ieder handelen met een zinvolle betrokkenheid op anderen, met
een bedoeling of intentie
* Handelen is dus sociaal wanneer het individu bij het plannen van zijn
handelen rekening houdt met wat anderen kunnen doen.
* Sociaal handelen staat in tegenstelling met individueel handelen
o Als het begint te regenen, opent iedereen tegelijk zijn paraplu, maar
dit is geen sociaal handelen omdat het niet op andere mensen
betrokken is.
o Een oud vrouwtje helpen oversteken is wel sociaal handelen, ook
het beroven van datzelfde vrouwtje is sociaal handelen
* Max Weber gebruikte als eerste de term „sociaal handelen‟ en maakte
een onderscheid in 4 types.
o Doelrationeel handelen
Handelen om een doel te bereiken en waarbij het gedrag van
andere mensen een voorwaarde/middel is om deze
doelstelling te bereiken.
o Waarderationeel handelen
Intrinsiek belangrijk handelen, door de waarde die mensen
eraan hechten
Wordt gestuurd door
Morele, esthetische of religieuze normen en waarden
o Affectief of emotioneel handelen
Wijze waarop mensen individuele gemoedstoestanden en
gewaarwordingen sociaal tot uitdrukking brengen
Wordt gestuurd door gevoelens en emoties
o Traditioneel handelen
Handelen bepaald door gewoontes en tradities
* Bij het begrip sociaal handelen werd de term Sociale eenheid gebruikt
o = meest algemene sociologische term voor „een
samenlevingsverband‟
o Sociale eenheden bestaan op verschillende niveaus:
Microniveau: kleine samenlevingsverbanden -> gezin
Mesoniveau: grotere “ -> wijk
Macroniveau: ruime “ -> maatschappij
, 2.4 De sociologie bestudeert de samenleving als een
verzameling van individuen
* Wat is ons beeld van de samenleving?
o Een verzameling van individuen bestudeerd van onderaf
Mensen zijn unieke, eigenstandige individuen die relaties
hebben
o Een verzameling van mensen binnen een georganiseerd verband,
met een overheid en wetten bestudeerd van bovenaf
Elk land organiseert zijn maatschappij in functie van orde en
rust. Die maatschappij is dan een soort externe koepel die de
mensen beheerst die er onder leven
* Opmerking:
o Dit bewijst dat er een wezenlijke en continue wederzijdse
samenhang is tussen de mens en de samenleving.
o De mens maakt de samenleving de samenleving maakt de mens
2.5 Sociologie tegenover andere gedragswetenschappen
* Sociaal handelen komt ook aan bod in:
o Psychologie
o Filosofie
o Pedagogie
* De invalshoek/focus van waaruit men dit gedrag bestudeert onderscheidt
de sociologie van andere wetenschappen.
* Kenmerkend voor de sociologie = zoekt de verklaring voor bepaalde
patronen uit het sociale leven, in het sociale zelf. = gouden stelregel
o Psychologie
Individu (gedrag op microniveau)
o Pedagogie
Primair opvoedingsproces
o Antropologie
Allerlei vormen van samenlevingen
o Sociologie
Individu + sociale omgeving (gedrag op collectief niveau)
2.6 Een veelheid aan onderzoeksthema‟s
* Algemeen bestuderen sociologen de manier waarop mensen samenleven
en de daaropvolgende problemen.
* Te groot aantal problemen die bestudeerd kunnen worden onmogelijk
om als onderzoeker al deze domeinen te kennen beperken zich tot 1 of
meerdere subdomeinen
o Arbeidssociologie
o Gezinssociologie
2. Inleiding
2.1 Wat is sociologie?
* Sociologie
o = samenlevingskunde
o = de wetenschap van het samenleven/ van de samenleving
* Afgeleid van het Latijn en het Grieks:
o Latijn societas = samenleving
o Grieks logos = kennis, kunde, wetenschap
* Sociologie probeert een antwoord te geven op de vraag:
“Hoe slagen mensen erin SAMEN te leven?”
2.2 Sociologie is een wetenschap
* Een socioloog doet uitspraken over de samenleving op basis van door
onderzoek vastgestelde feiten.
* De socioloog gaat observeren, verzamelen, analyseren en verklaren,
waarbij hij gebruik maakt van wetenschappelijke methoden en
technieken:
o Verzamelen door observatie, via een vragenlijst
o Analyseren d.m.v. statistische verwerkingsprogramma‟s
o Verklaren door te zoeken naar relaties tussen verschijnselen en
beschrijven van fenomenen.
* Het sociologisch onderzoek gebeurt systematisch, wat eigen is aan
wetenschappelijke kennis. Dit in tegenstelling tot ervaringskennis.
o Ervaringskennis berust op toevallige waarnemingen, afhankelijk
van de plaats die het individu inneemt in het sociale netwerk
o Ervaringskennis is ook afhankelijk van „selectieve waarneming‟
en „selectief onthouden‟
We onthouden enkel datgene wat overeenstemt met onze
eigen vooroordelen, attitudes en interesses
Wat men denkt te „weten‟ wordt dus in twijfel getrokken.
* Uit deze verzamelde info moet de socioloog een logica ontdekken waaruit
hij een algemeen geldende theorie kan afleiden
* Ook het omgekeerde is mogelijk, de socioloog kan een theorie, toetsen
aan de werkelijkheid
* Een systematische, wetenschappelijke waarneming ontmaskerd dikwijls
de vooroordelen die in een maatschappij bestaan.
,2.3 De sociologie bestudeert het sociaal handelen
* Sociaal handelen
o = elke handeling van personen die gericht is op andere personen
o = ieder handelen met een zinvolle betrokkenheid op anderen, met
een bedoeling of intentie
* Handelen is dus sociaal wanneer het individu bij het plannen van zijn
handelen rekening houdt met wat anderen kunnen doen.
* Sociaal handelen staat in tegenstelling met individueel handelen
o Als het begint te regenen, opent iedereen tegelijk zijn paraplu, maar
dit is geen sociaal handelen omdat het niet op andere mensen
betrokken is.
o Een oud vrouwtje helpen oversteken is wel sociaal handelen, ook
het beroven van datzelfde vrouwtje is sociaal handelen
* Max Weber gebruikte als eerste de term „sociaal handelen‟ en maakte
een onderscheid in 4 types.
o Doelrationeel handelen
Handelen om een doel te bereiken en waarbij het gedrag van
andere mensen een voorwaarde/middel is om deze
doelstelling te bereiken.
o Waarderationeel handelen
Intrinsiek belangrijk handelen, door de waarde die mensen
eraan hechten
Wordt gestuurd door
Morele, esthetische of religieuze normen en waarden
o Affectief of emotioneel handelen
Wijze waarop mensen individuele gemoedstoestanden en
gewaarwordingen sociaal tot uitdrukking brengen
Wordt gestuurd door gevoelens en emoties
o Traditioneel handelen
Handelen bepaald door gewoontes en tradities
* Bij het begrip sociaal handelen werd de term Sociale eenheid gebruikt
o = meest algemene sociologische term voor „een
samenlevingsverband‟
o Sociale eenheden bestaan op verschillende niveaus:
Microniveau: kleine samenlevingsverbanden -> gezin
Mesoniveau: grotere “ -> wijk
Macroniveau: ruime “ -> maatschappij
, 2.4 De sociologie bestudeert de samenleving als een
verzameling van individuen
* Wat is ons beeld van de samenleving?
o Een verzameling van individuen bestudeerd van onderaf
Mensen zijn unieke, eigenstandige individuen die relaties
hebben
o Een verzameling van mensen binnen een georganiseerd verband,
met een overheid en wetten bestudeerd van bovenaf
Elk land organiseert zijn maatschappij in functie van orde en
rust. Die maatschappij is dan een soort externe koepel die de
mensen beheerst die er onder leven
* Opmerking:
o Dit bewijst dat er een wezenlijke en continue wederzijdse
samenhang is tussen de mens en de samenleving.
o De mens maakt de samenleving de samenleving maakt de mens
2.5 Sociologie tegenover andere gedragswetenschappen
* Sociaal handelen komt ook aan bod in:
o Psychologie
o Filosofie
o Pedagogie
* De invalshoek/focus van waaruit men dit gedrag bestudeert onderscheidt
de sociologie van andere wetenschappen.
* Kenmerkend voor de sociologie = zoekt de verklaring voor bepaalde
patronen uit het sociale leven, in het sociale zelf. = gouden stelregel
o Psychologie
Individu (gedrag op microniveau)
o Pedagogie
Primair opvoedingsproces
o Antropologie
Allerlei vormen van samenlevingen
o Sociologie
Individu + sociale omgeving (gedrag op collectief niveau)
2.6 Een veelheid aan onderzoeksthema‟s
* Algemeen bestuderen sociologen de manier waarop mensen samenleven
en de daaropvolgende problemen.
* Te groot aantal problemen die bestudeerd kunnen worden onmogelijk
om als onderzoeker al deze domeinen te kennen beperken zich tot 1 of
meerdere subdomeinen
o Arbeidssociologie
o Gezinssociologie
