Biologie CE stof 'Voeding en spijsvertering' [samenvatting VMBO]

Biologie CE stof ‘Voedingsstoffen en vertering’
Voedingsstoffen en vertering

Voedingsmiddelen

• Alles wat je eet en drinkt.
• In voedingsmiddelen zitten de voedingsstoffen.


herkomst wat zit er in
veel zetmeel
veel vitaminen Peulvruchten en noten bevatten
plantaardig voedsel
veel voedingsvezels ook nog veel eiwitten.
weinig vet (en weinig cholesterol)
veel eiwit
dierlijk voedsel
veel vet ( en veel cholesterol)

Voedingsstoffen

• Nodig als:
o brandstof: om er energie uit te halen.
o bouwstoffen: voor groei en herstel.
o beschermende stoffen: voorkomen dat je ziek wordt.
o reserve stoffen

Vertering

• Het kleiner (oplosbaar) maken van voedingsstoffen.
Nodig:
o omdat ze in het bloed terecht moeten komen.
o en dus door de cellen van de darmwand heen moeten.
▪ Het bloed vervoert de opgeloste voedingsstoffen naar de cellen in het lichaam.
• Alleen grote voedingsstoffen moeten verteerd worden.
• Gebeurt in de mond, maag en in de darmen met behulp van verteringssappen.
o Verteringssappen bevatten enzymen.
• Niet alles kan verteerd worden.
o Wat niet verteerd kan worden poep je uit.
Bijvoorbeeld; voedingsvezels (celwanden van planten).
▪ Zijn wel belangrijk voor de spierwerking van je darmen (peristaltische
bewegingen).
Daardoor wordt het voedsel:
▪ goed gemengd met de enzymen.
▪ door de darmen geduwd.

Enzymen

• Stoffen die reacties in het lichaam versnellen.
o Door enzymen kunnen voedingsstoffen verteerd worden.
• Een bepaald enzym kan maar één bepaalde reactie versnellen.
Bijvoorbeeld:
o een enzym om zetmeel te verteren.
o een enzym om eiwit te verteren.
• Het enzym doet zelf niet mee met de reactie.

, o Het verandert zelf niet.
o Het kan meerdere keren werken.
• Enzymen werken het beste bij een bepaalde optimale temperatuur.
o Bij lagere of hogere temperatuur werken ze langzamer.
• Enzymen werken het beste bij een bepaalde zuurgraad.
o Dat verschilt per enzym.
Bijvoorbeeld:
▪ Het enzym in de maag werkt het beste in een zure omgeving.
▪ Het enzym uit het speeksel werkt het best in een neutrale omgeving.

Voorbeelden van voedingstoffen

Moet wel of niet
Naam groep Naam stof Functie verteerd
worden
Koolhydraten glucose brandstof voor cellen niet
zetmeel
Ketting van reservestof wel
glucose
glycogeen
wordt bewaard in de lever als reservestof wel
Dierlijk zetmeel
Eiwitten bouwstof wel
verzadigde vetten reservestof wel
Vetten onverzadigde brandstof
vetten bouwstof
bouwstof
cholesterol niet
reservestof
bijvoorbeeld: bouwstoffen
vitamine A beschermende stoffen
vitamine B niet
Vitamines vitamine C Belangrijk onder andere voor:
vitamine D - weerstand tegen ziektes
- goede spijsvertering
- sterke botten
bijvoorbeeld: bouwstoffen
ijzer beschermende stoffen
Mineralen kalk niet
(zouten)
Ijzer: nodig voor je rode bloedcellen.
Kalk: nodig voor je botten.
Belangrijke bouwstof: het lichaam bestaat voor een
Water groot deel uit water. niet
Transportmiddel (bloed).

Gezonde voeding

• Bevat alle voedingsstoffen (schijf van vijf).
o Voldoende bouwstoffen.
o Voldoende brandstoffen.
• Heeft de juiste voedingswaarde.
o Voedingswaarde geeft aan hoeveel energie er bij de verbranding van dat voedsel vrijkomt.
▪ Hoeveelheid energie wordt aangegeven in kJ (kiloJoules) of in kcal (kilocalorieën).