Taal: therapie (taalontwikkelingsstoornissen)
1 Behandeling
1.1 Indirecte therapie – thuisbegeleiding
Ouders en omgeving coachen in hoe ze de spraak- en taalontwikkeling positief kunnen
beïnvloeden. Dit wordt geadviseerd bij heel jonge kinderen (<3j) ➔ nog niet therapierijp,
kunnen aandacht onvoldoende richten, meer baat bij indirecte therapie in thuissituatie
1.1.1 Waarom?
Normale taalontwikkeling
• Ouders stimuleren de taalontwikkeling van hun kind onbewust tijdens dagelijkse
opvoeding & bieden gunstig pedagogisch aanbod waaruit kinderen spontaan leren
• Kinderen leren taal door conversaties die te maken hebben met alledaagse
belevingswereld
• Speelgoed aanbieden, samen boekjes lezen, uitstappen maken, samen naar de
winkel gaan, praten met kind, liedjes zingen, gedrag bewoorden…
Taalontwikkeling bij TOS
• Ouders voelen aan dat het taalaanbod ontoereikend is
• Kinderen met TOS kunnen taalaanbod niet optimaal benutten
• Ze leren minder spontaan uit gesprekjes met ouders
• Communicatie tussen kind & ouder raakt verstoord
Reacties van ouders bij verstoorde communicatie
• Positieve manier blijven omgaan met de communicatieproblemen
• Stellen zich verschillende vragen
• Praten in de plaats van het kind
• Minder praten want kind geeft geen respons of begrijpt het niet
• Soms geraakt ouder-kindinteractie zodanig verstoord
o Emotionele/gedragsproblemen
o Intern extern: alles opkroppen of fysiek onbehandelbaar worden
1.1.2 Vormen
Thuisbegeleiding
• Vlaanderen: kinderen 0-6 jaar
• Multidisciplinair team (logopedisten, orthopedagogen, psychologen…)
• Stappen in thuisbegeleiding
o Aanmelding
▪ Kind & Gezin, huisarts, kinderopvang, kleuterschool…
▪ Vermoeden taalprobleem ≠ diagnose tos
o Eerste huisbezoek
▪ Beeld krijgen van problematiek, concrete hulpvragen,
verwachtingen
▪ Ouders informeren over werking van thuisbegeleidingsdienst
o Regelmatige huisbezoeken
▪ Vaste thuisbegeleider = éénzelfde persoon
▪ Frequentie van de bezoeken aanpassen aan de noden van het gezin
▪ Inspelen op de zorgvragen van de ouders
▪ Problemen op gebied van taalontwikkeling, communicatie,
opvoeding, algemene ontwikkeling voorkomen of oplossen
▪ Doel: aanbieden van opvoedingszekerheid en adequate
communicatievaardigheden
1
,• Individueel handelingsplan
o Doelstellingen samen met de ouders bepalen
o Aandacht voor opvatting van ouders over:
▪ Opvoeding en taalstimulering
▪ Omgevingsfactoren
▪ Individuele kenmerken van het kind
o Belangrijke doelstellingen in het IHP
▪ Ouders ondersteunen en leren hoe ze de communicatie kunnen
behouden, verbeteren of herstellen
▪ Ouders leren om communicatiesignalen van het kind te herkennen
en hier adequaat op te reageren
▪ Ouders een theoretisch kader bieden waardoor ze taal- en
communicatieproblemen beter begrijpen
▪ Opvoedingsadvies bv. wat doe je als je kind boos wordt wanneer je
het niet begrijpt?
• Video-interactiebegeleiding
o Opname maken van interactie tussen ouder en kind
o Analyse van de interactie
o Vertrekpunt = wat passen ouders reeds toe in hun interactie?
o Aanvullen met concrete tips ter verbetering
• Tips
o Kwatitatief
▪ Intensifiëren van het taalaanbod
o Kwalitatief
▪ Optimaliseren van het taalaanbod
• Thuisbegeleiding onvoldoende?
o Thuisbegeleider zoekt samen met de ouders naar gespecialiseerde hulp
voor diagnostiek en therapie ➔ thuisbegeleiding in combinatie met directe
therapie
2
, Thuisbegeleiding in combinatie met directe therapie
• Ouders actief betrekken in functie van
o Efficiënte therapie
o Generalisatie/transfer naar verschillende contexten
o Aangeleerde vaardigheden naar spontane taal optimaliseren: therapie-
effect vergroot
o Kennis & aanpak omtrent tos vergroten
• Ouders volgen therapie mee
o Zien WAT het kind oefent
o Zien HOE de therapeut de oefeningen aanbrengt
o En kunnen thuis ZELF aan de slag met hun kind
• Systematisch overleg tussen ouder & therapeut
o Duidelijke en eerlijke gesprekken
▪ Wat is nog moeilijk?
▪ Waar reeds op vooruit gegaan?
o Gerichte info en adviezen over oefeningen en aandachtspunten voor thuis,
over voorlezen & taalstimulerende spelletjes
1.2 Logopedische therapie
Aanvang
• Indien indirecte therapie onvoldoende is
• Bij zeer ernstige achterstand → overlap van indirecte & directe therapie
• Afhankelijk van de therapierijpheid van het kind
Uitgangspunt = kind met tos (ookal werd diagnose nog niet gesteld!)
• Behandeltips voor tos zijn ook toepasbaar voor kinderen met VTSO
1.2.1 Algemene principes
Behandelplan
• Stoornisgericht
o Receptief expressief
o Taalinhoud (semantiek – lexicon)
o Taalvorm (fonologie – morfologie – syntaxis)
o Taalgebruik (pragmatiek)
• Kind/talentgericht
o Sterktes: hulpmiddelen en strategieën in therapie
o Reeds aanwezige kennis ➔ functioneel gebruik van aangeleerde
vaardigheden bv. kind dat vaak naar park gaat: woorden gebruiken als
glijbaan, schep…
o Behoeften: motivatie en succeservaring
o Therapeut zal aandacht schenken aan leren leren ➔ zelfstandigheid
creëren bij het kind (leren leren)
Taalvertraging
• Taalbad aanbieden: zeer regelmatig aanbieden van een rijk en gevarieerd
taalaanbod om de achterstand in te halen
• Impliciet aanleren van woordenschat
• Morfo-syntactische regels spontaan oppikken
• Veelvuldig vertellen en verwoorden in therapie
3
1 Behandeling
1.1 Indirecte therapie – thuisbegeleiding
Ouders en omgeving coachen in hoe ze de spraak- en taalontwikkeling positief kunnen
beïnvloeden. Dit wordt geadviseerd bij heel jonge kinderen (<3j) ➔ nog niet therapierijp,
kunnen aandacht onvoldoende richten, meer baat bij indirecte therapie in thuissituatie
1.1.1 Waarom?
Normale taalontwikkeling
• Ouders stimuleren de taalontwikkeling van hun kind onbewust tijdens dagelijkse
opvoeding & bieden gunstig pedagogisch aanbod waaruit kinderen spontaan leren
• Kinderen leren taal door conversaties die te maken hebben met alledaagse
belevingswereld
• Speelgoed aanbieden, samen boekjes lezen, uitstappen maken, samen naar de
winkel gaan, praten met kind, liedjes zingen, gedrag bewoorden…
Taalontwikkeling bij TOS
• Ouders voelen aan dat het taalaanbod ontoereikend is
• Kinderen met TOS kunnen taalaanbod niet optimaal benutten
• Ze leren minder spontaan uit gesprekjes met ouders
• Communicatie tussen kind & ouder raakt verstoord
Reacties van ouders bij verstoorde communicatie
• Positieve manier blijven omgaan met de communicatieproblemen
• Stellen zich verschillende vragen
• Praten in de plaats van het kind
• Minder praten want kind geeft geen respons of begrijpt het niet
• Soms geraakt ouder-kindinteractie zodanig verstoord
o Emotionele/gedragsproblemen
o Intern extern: alles opkroppen of fysiek onbehandelbaar worden
1.1.2 Vormen
Thuisbegeleiding
• Vlaanderen: kinderen 0-6 jaar
• Multidisciplinair team (logopedisten, orthopedagogen, psychologen…)
• Stappen in thuisbegeleiding
o Aanmelding
▪ Kind & Gezin, huisarts, kinderopvang, kleuterschool…
▪ Vermoeden taalprobleem ≠ diagnose tos
o Eerste huisbezoek
▪ Beeld krijgen van problematiek, concrete hulpvragen,
verwachtingen
▪ Ouders informeren over werking van thuisbegeleidingsdienst
o Regelmatige huisbezoeken
▪ Vaste thuisbegeleider = éénzelfde persoon
▪ Frequentie van de bezoeken aanpassen aan de noden van het gezin
▪ Inspelen op de zorgvragen van de ouders
▪ Problemen op gebied van taalontwikkeling, communicatie,
opvoeding, algemene ontwikkeling voorkomen of oplossen
▪ Doel: aanbieden van opvoedingszekerheid en adequate
communicatievaardigheden
1
,• Individueel handelingsplan
o Doelstellingen samen met de ouders bepalen
o Aandacht voor opvatting van ouders over:
▪ Opvoeding en taalstimulering
▪ Omgevingsfactoren
▪ Individuele kenmerken van het kind
o Belangrijke doelstellingen in het IHP
▪ Ouders ondersteunen en leren hoe ze de communicatie kunnen
behouden, verbeteren of herstellen
▪ Ouders leren om communicatiesignalen van het kind te herkennen
en hier adequaat op te reageren
▪ Ouders een theoretisch kader bieden waardoor ze taal- en
communicatieproblemen beter begrijpen
▪ Opvoedingsadvies bv. wat doe je als je kind boos wordt wanneer je
het niet begrijpt?
• Video-interactiebegeleiding
o Opname maken van interactie tussen ouder en kind
o Analyse van de interactie
o Vertrekpunt = wat passen ouders reeds toe in hun interactie?
o Aanvullen met concrete tips ter verbetering
• Tips
o Kwatitatief
▪ Intensifiëren van het taalaanbod
o Kwalitatief
▪ Optimaliseren van het taalaanbod
• Thuisbegeleiding onvoldoende?
o Thuisbegeleider zoekt samen met de ouders naar gespecialiseerde hulp
voor diagnostiek en therapie ➔ thuisbegeleiding in combinatie met directe
therapie
2
, Thuisbegeleiding in combinatie met directe therapie
• Ouders actief betrekken in functie van
o Efficiënte therapie
o Generalisatie/transfer naar verschillende contexten
o Aangeleerde vaardigheden naar spontane taal optimaliseren: therapie-
effect vergroot
o Kennis & aanpak omtrent tos vergroten
• Ouders volgen therapie mee
o Zien WAT het kind oefent
o Zien HOE de therapeut de oefeningen aanbrengt
o En kunnen thuis ZELF aan de slag met hun kind
• Systematisch overleg tussen ouder & therapeut
o Duidelijke en eerlijke gesprekken
▪ Wat is nog moeilijk?
▪ Waar reeds op vooruit gegaan?
o Gerichte info en adviezen over oefeningen en aandachtspunten voor thuis,
over voorlezen & taalstimulerende spelletjes
1.2 Logopedische therapie
Aanvang
• Indien indirecte therapie onvoldoende is
• Bij zeer ernstige achterstand → overlap van indirecte & directe therapie
• Afhankelijk van de therapierijpheid van het kind
Uitgangspunt = kind met tos (ookal werd diagnose nog niet gesteld!)
• Behandeltips voor tos zijn ook toepasbaar voor kinderen met VTSO
1.2.1 Algemene principes
Behandelplan
• Stoornisgericht
o Receptief expressief
o Taalinhoud (semantiek – lexicon)
o Taalvorm (fonologie – morfologie – syntaxis)
o Taalgebruik (pragmatiek)
• Kind/talentgericht
o Sterktes: hulpmiddelen en strategieën in therapie
o Reeds aanwezige kennis ➔ functioneel gebruik van aangeleerde
vaardigheden bv. kind dat vaak naar park gaat: woorden gebruiken als
glijbaan, schep…
o Behoeften: motivatie en succeservaring
o Therapeut zal aandacht schenken aan leren leren ➔ zelfstandigheid
creëren bij het kind (leren leren)
Taalvertraging
• Taalbad aanbieden: zeer regelmatig aanbieden van een rijk en gevarieerd
taalaanbod om de achterstand in te halen
• Impliciet aanleren van woordenschat
• Morfo-syntactische regels spontaan oppikken
• Veelvuldig vertellen en verwoorden in therapie
3
