Aardrijkskunde samenvatting hoofdstuk 1
1.1
- Globalisering/mondialisering = het proces waarbij op een groot aantal terreinen de
verwevenheid tussen gebieden en samenlevingen op aarde toeneemt.
- 4 dimensies: sociaal-cultureel, politiek, economisch, fysisch.
- Bij transporttechnologie gaat het om alle technologie die nodig is om het vervoer van
grondstoffen, goederen en mensen mogelijk te maken.
- Onder informatie- of communicatietechnologie verstaan we de technologie om de
uitwisseling van informatie mogelijk te maken.
- Sinds 1980 zijn 3 ontwikkelingen van belang:
1. Reis- en vervoerstijden zijn spectaculair gedaald, alles verloopt sneller.
2. Transport en communicatie zijn goedkoper geworden, vooral door de toenemende
capaciteit van schepen en vliegtuigen en de komst van containers.
3. De infrastructuur rond transport en dataverkeer (wegens, havens, vliegvelden en
telecommunicatie) is enorm verbeterd.
- Multinationale ondernemingen omspannen met hun vestigingen de hele aardbol en
vormen dus een soort mondiaal netwerk. De mno's worden daarbij gesteund door de
verbetering van de transport- en communicatietechnologie. Het gevolg is dat de
relatieve afstand tussen gebieden afneemt.
- De ontwikkeling waarbij tijd en ruimte als het ware in elkaar worden gedrukt, noem
je tijd-ruimtecompressie.
- Infrastructuurverbetering concentreert zich het meest in de best ontwikkelde regio's.
Het gevolg is dat de tijd-ruimtecompressie in het ene gebied sneller verloopt dan in
de andere.
1.2
- WTO = Wereldhandelsorganisatie.
- Na het instorten van het communisme is de vrijemarkteconomie het leidende
economische systeem geworden. De liberalisering (vrijer worden) van de
wereldhandel is daardoor enorm toegenomen. Gevolg is dat:
De productie en uitwisseling van goederen en diensten een internationaler
karakter krijgt.
Gebieden raken economisch steeds hechter verbonden. Een gunstige ligging is
daarbij wel een belangrijke voorwaarde.
Na 1990 kun je de economische globalisering aflezen aan de sterke stijging
van buitenlande investeringen, de groei van het internationale transport- en
communicatievetkeer en de snelle toename van de wereldhandel.
Mno's laten zich leiden in de keuze om van plaats te veranderen door zaken
als de arbeidsmarkt (loon- en kennisniveau), bereikbaarheid,
belastingvoordelen en politieke stabiliteit van een land.
- Vrijhandel = Vrij verkeer van goederen en diensten tussen verschillende landen.
- Ruilvoet = Het gemiddeld exportprijspeil gedeeld door het gemiddeld importprijspeil.
- Tariefmuren zijn hoge importtarieven om de eigen productie te beschermen.
- Protectionistische maatregelen = maatregelen om de handel met het buitenland te
beperken. Bijvoorbeeld door importheffingen of contingentering.
- Bij importquota mag je maar een beperkte hoeveelheid van een product importeren.
, - Arbeidsintensieve delen van het productieproces worden verplaatst naar
lagelonenlanden. Gevolg is dat de productieketen van goederen - route die een
product aflegt van grondstof tot consument - steeds meer wordt opgedeeld en
verspreid over veel gebieden. Ander gevolg is dat groot deel van wereldhandel
plaatsvindt tussen de verschillende onderdelen van eigen multinational.
1.3
- De 3 economische kerngebieden in de wereld zijn Noord-Amerika, Europa en Japan.
Ze worden ook wel de triade genoemd.
- Hun mondiaal netwerk wordt bedreigd. De invloed van een aantal landen in de
semiperiferie neemt toe. Er is sprake van een global shift, het verschuiven van het
economische zwaartepunt.
- Administratiekantoren, callcenters, laboratoria verplaatsen naar goedkopere landen.
- Geografische gevolgen van snelle globalisering:
Na 1980 ontstaat een nieuwe internationale arbeidsverdeling. Deze laat zien
hoe alle taken van productie over de wereld verdeeld worden. Een deel van
de maakindustrie verplaatst vanuit het centrum naar semiperiferie en
periferie.
Mno’s verplaatsen niet alleen productieafdelingen naar (semi)periferie, maar
zetten er ook gelijk winkels neer. Ze willen zo ook de regionale en nationale
markten in deze gebieden veroveren.
De locatie van bedrijven wordt steeds sneller aangepast aan de gewijzigde
regionale of lokale situatie. Bedrijven gaan ook weer terug naar de westerse
landen, omdat ze hun goederen snel op de markt willen brengen
(modegevoelig of sportschoenen bijv). Het gaat wel samen met robotisering,
dus de banen keren niet allemaal terug.
Mno’s beperken zich steeds meer tot hun core business. Alle andere
activiteiten worden afgestoten en zo nodig ingehuurd.
Globalisering is overal op de wereld merkbaar. Als spanningen in het Midden-
Oosten stijgen, stijgen de benzineprijzen in steden over de hele wereld.
Economische globalisering leidt vaak tot grotere sociale en regionale
ongelijkheid.
- Alleen landen en regio’s die voor internationale bedrijven interessant zijn, doen mee
in proces globalisering. Zo ontstaan grote verschillen in de wereld en tussen landen.
- Regionale ongelijkheid gaat vaak samen met sociale ongelijkheid.
- In rijke landen zijn vooral lage inkomensgroepen slachtoffer van globalisering. Hun
banen verdwijnen door robotisering, uitschuiving en concurrentie uit
lagelonenlanden. Tegelijkertijd concurreren zij ook met immigranten over banen,
goedkope woningen en uitkeringen.
1.4
- Globalisering draagt bij aan de homogenisering van materiële cultuurkenmerken
(zelfde films etc) en immateriële kenmerken als normen en waarden.
- Culture globalisering heeft 2 effecten:
Homogenisering: door verwestering gaan culturen meer op elkaar lijken. Overal
komen dezelfde winkelketens voor. Engels is nu ook de lingua franca van de
wereld en steeds meer talen dreigen te verdwijnen.
1.1
- Globalisering/mondialisering = het proces waarbij op een groot aantal terreinen de
verwevenheid tussen gebieden en samenlevingen op aarde toeneemt.
- 4 dimensies: sociaal-cultureel, politiek, economisch, fysisch.
- Bij transporttechnologie gaat het om alle technologie die nodig is om het vervoer van
grondstoffen, goederen en mensen mogelijk te maken.
- Onder informatie- of communicatietechnologie verstaan we de technologie om de
uitwisseling van informatie mogelijk te maken.
- Sinds 1980 zijn 3 ontwikkelingen van belang:
1. Reis- en vervoerstijden zijn spectaculair gedaald, alles verloopt sneller.
2. Transport en communicatie zijn goedkoper geworden, vooral door de toenemende
capaciteit van schepen en vliegtuigen en de komst van containers.
3. De infrastructuur rond transport en dataverkeer (wegens, havens, vliegvelden en
telecommunicatie) is enorm verbeterd.
- Multinationale ondernemingen omspannen met hun vestigingen de hele aardbol en
vormen dus een soort mondiaal netwerk. De mno's worden daarbij gesteund door de
verbetering van de transport- en communicatietechnologie. Het gevolg is dat de
relatieve afstand tussen gebieden afneemt.
- De ontwikkeling waarbij tijd en ruimte als het ware in elkaar worden gedrukt, noem
je tijd-ruimtecompressie.
- Infrastructuurverbetering concentreert zich het meest in de best ontwikkelde regio's.
Het gevolg is dat de tijd-ruimtecompressie in het ene gebied sneller verloopt dan in
de andere.
1.2
- WTO = Wereldhandelsorganisatie.
- Na het instorten van het communisme is de vrijemarkteconomie het leidende
economische systeem geworden. De liberalisering (vrijer worden) van de
wereldhandel is daardoor enorm toegenomen. Gevolg is dat:
De productie en uitwisseling van goederen en diensten een internationaler
karakter krijgt.
Gebieden raken economisch steeds hechter verbonden. Een gunstige ligging is
daarbij wel een belangrijke voorwaarde.
Na 1990 kun je de economische globalisering aflezen aan de sterke stijging
van buitenlande investeringen, de groei van het internationale transport- en
communicatievetkeer en de snelle toename van de wereldhandel.
Mno's laten zich leiden in de keuze om van plaats te veranderen door zaken
als de arbeidsmarkt (loon- en kennisniveau), bereikbaarheid,
belastingvoordelen en politieke stabiliteit van een land.
- Vrijhandel = Vrij verkeer van goederen en diensten tussen verschillende landen.
- Ruilvoet = Het gemiddeld exportprijspeil gedeeld door het gemiddeld importprijspeil.
- Tariefmuren zijn hoge importtarieven om de eigen productie te beschermen.
- Protectionistische maatregelen = maatregelen om de handel met het buitenland te
beperken. Bijvoorbeeld door importheffingen of contingentering.
- Bij importquota mag je maar een beperkte hoeveelheid van een product importeren.
, - Arbeidsintensieve delen van het productieproces worden verplaatst naar
lagelonenlanden. Gevolg is dat de productieketen van goederen - route die een
product aflegt van grondstof tot consument - steeds meer wordt opgedeeld en
verspreid over veel gebieden. Ander gevolg is dat groot deel van wereldhandel
plaatsvindt tussen de verschillende onderdelen van eigen multinational.
1.3
- De 3 economische kerngebieden in de wereld zijn Noord-Amerika, Europa en Japan.
Ze worden ook wel de triade genoemd.
- Hun mondiaal netwerk wordt bedreigd. De invloed van een aantal landen in de
semiperiferie neemt toe. Er is sprake van een global shift, het verschuiven van het
economische zwaartepunt.
- Administratiekantoren, callcenters, laboratoria verplaatsen naar goedkopere landen.
- Geografische gevolgen van snelle globalisering:
Na 1980 ontstaat een nieuwe internationale arbeidsverdeling. Deze laat zien
hoe alle taken van productie over de wereld verdeeld worden. Een deel van
de maakindustrie verplaatst vanuit het centrum naar semiperiferie en
periferie.
Mno’s verplaatsen niet alleen productieafdelingen naar (semi)periferie, maar
zetten er ook gelijk winkels neer. Ze willen zo ook de regionale en nationale
markten in deze gebieden veroveren.
De locatie van bedrijven wordt steeds sneller aangepast aan de gewijzigde
regionale of lokale situatie. Bedrijven gaan ook weer terug naar de westerse
landen, omdat ze hun goederen snel op de markt willen brengen
(modegevoelig of sportschoenen bijv). Het gaat wel samen met robotisering,
dus de banen keren niet allemaal terug.
Mno’s beperken zich steeds meer tot hun core business. Alle andere
activiteiten worden afgestoten en zo nodig ingehuurd.
Globalisering is overal op de wereld merkbaar. Als spanningen in het Midden-
Oosten stijgen, stijgen de benzineprijzen in steden over de hele wereld.
Economische globalisering leidt vaak tot grotere sociale en regionale
ongelijkheid.
- Alleen landen en regio’s die voor internationale bedrijven interessant zijn, doen mee
in proces globalisering. Zo ontstaan grote verschillen in de wereld en tussen landen.
- Regionale ongelijkheid gaat vaak samen met sociale ongelijkheid.
- In rijke landen zijn vooral lage inkomensgroepen slachtoffer van globalisering. Hun
banen verdwijnen door robotisering, uitschuiving en concurrentie uit
lagelonenlanden. Tegelijkertijd concurreren zij ook met immigranten over banen,
goedkope woningen en uitkeringen.
1.4
- Globalisering draagt bij aan de homogenisering van materiële cultuurkenmerken
(zelfde films etc) en immateriële kenmerken als normen en waarden.
- Culture globalisering heeft 2 effecten:
Homogenisering: door verwestering gaan culturen meer op elkaar lijken. Overal
komen dezelfde winkelketens voor. Engels is nu ook de lingua franca van de
wereld en steeds meer talen dreigen te verdwijnen.
