SAMENVATTING
SPORTFYSIOTHERAPIE
Minor Musculoskeletaal
Thijmen van Weelden
Fysiotherapeut in opleiding (leerjaar 3/4)
,Inhoud
Inspanningsfysiologie.........................................................................................................................2
Onderwerp: conditietraining..........................................................................................................2
Onderwerp: Krachttraining.............................................................................................................7
Onderwerp: Inspanningstest – vermoeidheid..............................................................................13
Onderwerp: Inspanningsfysiologie IV Coördinatie - snelheid.......................................................16
Onderwerp: Inspanningsfysiologie V Coördinatie - core stability.................................................19
Vaardigheidsonderwijs.....................................................................................................................22
Onderwerp: Uithoudingsvermogen I – energiesystemen aerobe training en anaerobe
drempeltest..................................................................................................................................22
Onderwerp: Kracht I t/m V...........................................................................................................26
Onderwerp: Werpen I en II...........................................................................................................34
Onderwerp: Coördinatie algemeen en lokaal...............................................................................37
Onderwerp: Sprongvormen..........................................................................................................40
Onderwerp: Lopen I – Sprint.........................................................................................................45
Onderwerp: Lopen II – Midden afstand........................................................................................47
Onderwerp: Motorisch leren proliferatiefase...............................................................................48
Biomechanica...................................................................................................................................49
Onderwerp: Biomechanica 1 Inleiding en statica.........................................................................49
Onderwerp: Biomechanica 2 lineaire dynamica...........................................................................51
EHBO / Reanimatie...........................................................................................................................55
Cultuur en filosofie...........................................................................................................................57
Onderwerp Cultuur en filosofie van de sportfysiotherapie...........................................................57
Motorisch leren................................................................................................................................61
Onderwerp: Vroege sportrevalidatie (onderste extremiteit) 1.....................................................61
Psychologie.......................................................................................................................................62
Onderwerp: Psychologische factoren bij sportprestaties.............................................................62
Onderwerp: Verbeteren sportprestaties......................................................................................67
Onderwerp: Psychologie bij sportblessures..................................................................................73
Onderwerp: Burnout en overtraining bij sporters........................................................................77
,Inspanningsfysiologie
Onderwerp: conditietraining
Leerdoel 1. Een aantal verschillende metingen en meetinstrumenten voor het bepalen van aeroob
vermogen en zijn achterliggende fysiologische principes, kunnen worden beschreven. Hierbij kan
de validiteit en inzetbaarheid van deze meetinstrumenten, bij bijvoorbeeld het volgen van een
herstellende sporter, worden ingeschat.
Deelvragen college uithoudingsvermogen:
Wat is/zijn de routes om energie te generen voor een langdurige inspanning?
Wat zijn de doelen van duurtraining?
Welke inspanningsmetingen zijn geschikt voor een (sport)fysiotherapeutische behandeling en
hoe voer je deze uit?
Deelvraag: Wat is/zijn de routes om energie te generen voor een langdurige inspanning?
Letterlijk betekent aerobe ‘zuurstof’ en anaerobe ‘zonder zuurstof’. Als je een sprint trekt moet er
zoveel energie naar je spieren om dit mogelijk te maken, dat de zuurstof kanalen naar je spieren
worden gebruikt voor brandstof. Door gebrek aan zuurstof falen je spieren en remt je lichaam
automatisch af om meer zuurstof toe te kunnen voeren. Een sprint is dus zonder zuurstof en dus
‘anaerobe’ verbranding/training.
Duurtraining is training die gericht is op het vergroten van het uithoudingsvermogen. Duurtraining
refereert over het algemeen aan training van het aerobe systeem, in tegenstelling tot anaerobe
training. Het zorgt voor het vergroten van het cardiovasculaire en spieruithoudingsvermogen (door
middel van adaptie). De term duurtraining klinkt misschien alsof dit heel lang moet duren, maar dat
is niet geheel waar. Een training van 10 minuten is ook al een vorm van duurtraining. Adapties van
duurtrainingen zorgen ervoor dat het lichaam met minder energie dezelfde arbeid kan leveren.
Duurtraining (aerobe) heeft twee belangrijke doelstellingen:
1. Capaciteit van het cardiovasculaire systeem verbeteren om zuurstof te kunnen
transporteren;
2. Capaciteit van het actieve spierweefsel (musculaire systeem) verbeteren om zuurstof
efficiënt te kunnen opnemen en gebruiken.
Training van het lange uithoudingsvermogen is dus in feite training van de aerobe energielevering.
Hiervoor zijn vooral zuurstof en glycogeen (opslaan voorraad glucose in lever en spieren). Tijdens een
training wordt deze voorraad opgemaakt. Er ontstaat in het lichaam dan een tekort aan glycogeen,
, wat resulteert in een gevoel van vermoeidheid. De vermoeidheid stimuleert herstelprocessen. Met
voldoende rust en koolhydraten wordt de gebruikte voorraad snel aangevuld.
Doel van de training is dus het verbeteren van het energieleverend systeem & een verhoging van het
prestatievermogen over langere afstand of gedurende langere tijd. Door duurtraining kan 70-80%
van de maximale prestatie in staat zijn energie aeroob te leveren. Dit betekent dat de sporter met
een hogere intensiteit (hartfrequentie) kan werken zonder te verzuren.
Over het algemeen geldt dat het aerobe uithoudingsvermogen wordt getraind als:
Meer dan 1/3 van de totale spiermassa wordt gebruikt;
De arbeid langer is dan 30 min per training;
Minimaal 50% van de circulatiecapaciteit wordt aangesproken (Hf – hoger dan 120 slagen
per minuut)
Deelvraag: Wat is/zijn de routes om energie te generen voor een langdurige inspanning?
Het aerobe systeem zelf kan worden verdeeld in drie verschillende zuurstofsystemen:
1. Aerobe glycolyse
2. De Krebscyclus / citroenzuurcyclus
3. Oxidatieve fosforylering
Het aerobe systeem gebruikt zowel glucose, glycogeen en vet als brandstof om ATP
(Adenosinetrifosfaat) te generen. In het aerobe energiesysteem wordt glucose en glycogeen
afgebroken in aanwezigheid van zuurstof, wat leidt tot het eindproduct Pyrodruivenzuur. Dit product
is belangrijk voor de Krebscyclus, het tweede proces van het aerobe systeem.
Pyrodruivenzuur wordt omgezet tot het molecuul acetyl coenzyme A. De complete oxidatie van dit
molecuul produceert twee eenheden ATP met de bijproducten waterstof en kooldioxide. Deze
waterstofionen verbinden zich weer met andere enzymen en uiteindelijk leveren die energie voor de
elektronentransportketen. De Krebs Cyclus komt neer op ATP ADP + energie
De oxidatieve fosforylering staat samen met de citroenzuurcyclus is het proces wat zich afspeelt in de
mitochondriën. Bij de fosforylering wordt er door middel van protonen gradiënt de synthese van ATP
aangedreven.
De complete stofwisseling van 1 glucose molecuul kan op deze manier ongeveer tussen de 35 en 40
ATP generen. Dat is 18 keer meer dan via het Anaerobe systeem.
Deelvraag: Welke inspanningsmetingen zijn geschikt voor een (sport)fysiotherapeutische behandeling
en hoe voer je deze uit?
Gemiddelde VO2-max:
man 45 ml/kg/min
Testen van Aeroob vermogen: vrouw 38-42 ml/kg/min
Nulpunt meting: Wat is het niveau van de sporter nu?
Volgmeting: Hoe verbetert/ verslechtert de sporter over de tijd?
Evaluatie: Wat is het niveau van de sporter na het trainingsprogramma?
Bij inspanningstesten of conditietesten wordt de maximale zuurstofopname (VO2max- zuurstof
opname per kg spierweefsel in milliliters per minuut) gemeten. Een toename van VO2max is een
betere fitheid. De volgende inspanningstesten worden besproken:
- CPET: (cardiale pulmonaire test) – concept gebaseerd op het meten van bepaalde
drempelwaardes (threshold), zoals VT1, VT2, VO2max) 9Panel Plots
> de test vereist maximale inspanning om ervoor te zorgen dat de meest betrouwbare
diagnostische informatie wordt verkregen (CPET is echter geen maximale tolerantietest)
SPORTFYSIOTHERAPIE
Minor Musculoskeletaal
Thijmen van Weelden
Fysiotherapeut in opleiding (leerjaar 3/4)
,Inhoud
Inspanningsfysiologie.........................................................................................................................2
Onderwerp: conditietraining..........................................................................................................2
Onderwerp: Krachttraining.............................................................................................................7
Onderwerp: Inspanningstest – vermoeidheid..............................................................................13
Onderwerp: Inspanningsfysiologie IV Coördinatie - snelheid.......................................................16
Onderwerp: Inspanningsfysiologie V Coördinatie - core stability.................................................19
Vaardigheidsonderwijs.....................................................................................................................22
Onderwerp: Uithoudingsvermogen I – energiesystemen aerobe training en anaerobe
drempeltest..................................................................................................................................22
Onderwerp: Kracht I t/m V...........................................................................................................26
Onderwerp: Werpen I en II...........................................................................................................34
Onderwerp: Coördinatie algemeen en lokaal...............................................................................37
Onderwerp: Sprongvormen..........................................................................................................40
Onderwerp: Lopen I – Sprint.........................................................................................................45
Onderwerp: Lopen II – Midden afstand........................................................................................47
Onderwerp: Motorisch leren proliferatiefase...............................................................................48
Biomechanica...................................................................................................................................49
Onderwerp: Biomechanica 1 Inleiding en statica.........................................................................49
Onderwerp: Biomechanica 2 lineaire dynamica...........................................................................51
EHBO / Reanimatie...........................................................................................................................55
Cultuur en filosofie...........................................................................................................................57
Onderwerp Cultuur en filosofie van de sportfysiotherapie...........................................................57
Motorisch leren................................................................................................................................61
Onderwerp: Vroege sportrevalidatie (onderste extremiteit) 1.....................................................61
Psychologie.......................................................................................................................................62
Onderwerp: Psychologische factoren bij sportprestaties.............................................................62
Onderwerp: Verbeteren sportprestaties......................................................................................67
Onderwerp: Psychologie bij sportblessures..................................................................................73
Onderwerp: Burnout en overtraining bij sporters........................................................................77
,Inspanningsfysiologie
Onderwerp: conditietraining
Leerdoel 1. Een aantal verschillende metingen en meetinstrumenten voor het bepalen van aeroob
vermogen en zijn achterliggende fysiologische principes, kunnen worden beschreven. Hierbij kan
de validiteit en inzetbaarheid van deze meetinstrumenten, bij bijvoorbeeld het volgen van een
herstellende sporter, worden ingeschat.
Deelvragen college uithoudingsvermogen:
Wat is/zijn de routes om energie te generen voor een langdurige inspanning?
Wat zijn de doelen van duurtraining?
Welke inspanningsmetingen zijn geschikt voor een (sport)fysiotherapeutische behandeling en
hoe voer je deze uit?
Deelvraag: Wat is/zijn de routes om energie te generen voor een langdurige inspanning?
Letterlijk betekent aerobe ‘zuurstof’ en anaerobe ‘zonder zuurstof’. Als je een sprint trekt moet er
zoveel energie naar je spieren om dit mogelijk te maken, dat de zuurstof kanalen naar je spieren
worden gebruikt voor brandstof. Door gebrek aan zuurstof falen je spieren en remt je lichaam
automatisch af om meer zuurstof toe te kunnen voeren. Een sprint is dus zonder zuurstof en dus
‘anaerobe’ verbranding/training.
Duurtraining is training die gericht is op het vergroten van het uithoudingsvermogen. Duurtraining
refereert over het algemeen aan training van het aerobe systeem, in tegenstelling tot anaerobe
training. Het zorgt voor het vergroten van het cardiovasculaire en spieruithoudingsvermogen (door
middel van adaptie). De term duurtraining klinkt misschien alsof dit heel lang moet duren, maar dat
is niet geheel waar. Een training van 10 minuten is ook al een vorm van duurtraining. Adapties van
duurtrainingen zorgen ervoor dat het lichaam met minder energie dezelfde arbeid kan leveren.
Duurtraining (aerobe) heeft twee belangrijke doelstellingen:
1. Capaciteit van het cardiovasculaire systeem verbeteren om zuurstof te kunnen
transporteren;
2. Capaciteit van het actieve spierweefsel (musculaire systeem) verbeteren om zuurstof
efficiënt te kunnen opnemen en gebruiken.
Training van het lange uithoudingsvermogen is dus in feite training van de aerobe energielevering.
Hiervoor zijn vooral zuurstof en glycogeen (opslaan voorraad glucose in lever en spieren). Tijdens een
training wordt deze voorraad opgemaakt. Er ontstaat in het lichaam dan een tekort aan glycogeen,
, wat resulteert in een gevoel van vermoeidheid. De vermoeidheid stimuleert herstelprocessen. Met
voldoende rust en koolhydraten wordt de gebruikte voorraad snel aangevuld.
Doel van de training is dus het verbeteren van het energieleverend systeem & een verhoging van het
prestatievermogen over langere afstand of gedurende langere tijd. Door duurtraining kan 70-80%
van de maximale prestatie in staat zijn energie aeroob te leveren. Dit betekent dat de sporter met
een hogere intensiteit (hartfrequentie) kan werken zonder te verzuren.
Over het algemeen geldt dat het aerobe uithoudingsvermogen wordt getraind als:
Meer dan 1/3 van de totale spiermassa wordt gebruikt;
De arbeid langer is dan 30 min per training;
Minimaal 50% van de circulatiecapaciteit wordt aangesproken (Hf – hoger dan 120 slagen
per minuut)
Deelvraag: Wat is/zijn de routes om energie te generen voor een langdurige inspanning?
Het aerobe systeem zelf kan worden verdeeld in drie verschillende zuurstofsystemen:
1. Aerobe glycolyse
2. De Krebscyclus / citroenzuurcyclus
3. Oxidatieve fosforylering
Het aerobe systeem gebruikt zowel glucose, glycogeen en vet als brandstof om ATP
(Adenosinetrifosfaat) te generen. In het aerobe energiesysteem wordt glucose en glycogeen
afgebroken in aanwezigheid van zuurstof, wat leidt tot het eindproduct Pyrodruivenzuur. Dit product
is belangrijk voor de Krebscyclus, het tweede proces van het aerobe systeem.
Pyrodruivenzuur wordt omgezet tot het molecuul acetyl coenzyme A. De complete oxidatie van dit
molecuul produceert twee eenheden ATP met de bijproducten waterstof en kooldioxide. Deze
waterstofionen verbinden zich weer met andere enzymen en uiteindelijk leveren die energie voor de
elektronentransportketen. De Krebs Cyclus komt neer op ATP ADP + energie
De oxidatieve fosforylering staat samen met de citroenzuurcyclus is het proces wat zich afspeelt in de
mitochondriën. Bij de fosforylering wordt er door middel van protonen gradiënt de synthese van ATP
aangedreven.
De complete stofwisseling van 1 glucose molecuul kan op deze manier ongeveer tussen de 35 en 40
ATP generen. Dat is 18 keer meer dan via het Anaerobe systeem.
Deelvraag: Welke inspanningsmetingen zijn geschikt voor een (sport)fysiotherapeutische behandeling
en hoe voer je deze uit?
Gemiddelde VO2-max:
man 45 ml/kg/min
Testen van Aeroob vermogen: vrouw 38-42 ml/kg/min
Nulpunt meting: Wat is het niveau van de sporter nu?
Volgmeting: Hoe verbetert/ verslechtert de sporter over de tijd?
Evaluatie: Wat is het niveau van de sporter na het trainingsprogramma?
Bij inspanningstesten of conditietesten wordt de maximale zuurstofopname (VO2max- zuurstof
opname per kg spierweefsel in milliliters per minuut) gemeten. Een toename van VO2max is een
betere fitheid. De volgende inspanningstesten worden besproken:
- CPET: (cardiale pulmonaire test) – concept gebaseerd op het meten van bepaalde
drempelwaardes (threshold), zoals VT1, VT2, VO2max) 9Panel Plots
> de test vereist maximale inspanning om ervoor te zorgen dat de meest betrouwbare
diagnostische informatie wordt verkregen (CPET is echter geen maximale tolerantietest)
