Farmacologie
30-03-2020
Medicatie bij ouderen
Werking
Veel ouderen hebben een traag werkende lever waardoor de halfwaardetijd van een
medicijn veel langer is. Hierdoor kan het gebeuren dat een medicament wat regelmatig
wordt gegeven zich gaat opstapelen in het lichaam wat lijdt tot een overdosis. Vooral
met psychofarmaca en verdovingsmiddelen moet je als verpleegkundige hier extra alert
op zijn.
Mogelijke reacties
Ouderen met dementie kunnen niet altijd goed aangeven of en waar zij ergens last van
hebben. Sommige zullen niet uiten wanneer zij pijn of ongemak voelen. Wel is dit vaak
merkbaar in het gedrag wat zij vertonen. Zo kunnen ouderen bijvoorbeeld erg onrustig,
plots heel boos of juist heel stil worden en zich terugtrekken. Daarom is het belangrijk
om te weten welke bijwerkingen er kunnen voorkomen bij de medicijnen die zij krijgen
en goed op te letten of er verandering in het gedrag plaatsvindt.
Veel ouderen gebruiken 5 of meer verschillende medicamenten. Dit wordt ook wel
polyfarmacie genoemd. Wanneer mensen meerdere medicijnen gebruiken kan het ertoe
leiden dat de verschillende medicijnen elkaars werking verzwakken. Ook is er bij
polyfarmacie meer kans op bijwerkingen en infecties.
Waar let je op bij het toedienen?
Bij sommige ouderen en vooral de ouderen die in een verpleeghuis is hun cognitie erg
achteruitgegaan. Daarom kan het voorkomen dat zij niet meer begrijpen wat het doel
van de medicatie is en willen zij het daarom ook niet innemen. Het is belangrijk om
ervoor te zorgen dat je als verpleegkundige er altijd bij blijft wanneer zij hun medicatie
innemen. Dit omdat zij het weer uit hun mond kunnen halen en weg kunnen gooien, of
er iets anders mee doen omdat zij niet meer weten/begrijpen waar het medicament
voor dient.
Medicatie bij zwangere
Werking
De fysiologische veranderingen tijdens de zwangerschap kunnen invloed hebben op de
werkzame stoffen van geneesmiddelen. Dit kan leiden tot onder- of overdosering.
De absorptie van het geneesmiddel vanuit het maag-darmkanaal kan veranderen door
misselijkheid/braken tijdens de zwangerschap en door een verminderde motiliteit en
een verhoogde doorbloeding van het maag-darmkanaal. Verder kan de pH in de maag
stijgen door het veelvuldig gebruik van antacida, H2-receptorantagonisten of
protonpompremmers tegen het zuurbranden tijdens de zwangerschap.
, Mogelijke reacties
In de eerste 10 weken van de zwangerschap is er nog geen goed functionerende
placenta. Daarom is er een vrije diffusie van stoffen tussen moeder en kind. Hierdoor
kunnen de werkzame stoffen dus ook bij het kind komen en hierop invloed hebben.
Daarnaast verandert het hormoonhuishouden van een zwangere vrouw en kan zij
opeens anders reageren op vreemde stoffen die in het lichaam komen. Waar iemand
eerst nooit last van had kan zij nu een lichte overgevoeligheid voor ontwikkelen.
Waar let je op bij toediening?
Voordat je een medicament toedient bij een zwangere let je altijd op de SmPC-teksten
(‘Summary of Product Characteristics’). Hier kun je vinden hoe een medicijn getest is
voor dat deze op de markt is gekomen, hieruit kun je dus ook opmaken of het medicijn
geen gevaar kan vormen voor de foetus. Dit is onder te verdelen in 6 categorieën:
➢ Ruime ervaring, kan worden gebruikt
➢ Farmacologisch effect, controle bij gebruik
➢ Farmacologisch effect, (tijdelijk) niet gebruiken
➢ Teratogeen effect, controle bij gebruik
➢ Teratogeen effect, (tijdelijk) niet gebruiken
➢ Onvoldoende ervaring, risico onbekend
Medicatie bij baby’s
Werking
Voortdurend worden aan (jonge) kinderen geneesmiddelen toegediend die niet bij
kinderen in deze leeftijdscategorie zijn onderzocht. In de praktijk gaat het hierbij om
zogenaamd 'off-label' en 'unlicensed' geneesmiddelgebruik. Hierdoor is het in de meeste
gevallen nog onduidelijk hoe het lichaam precies reageert op de werkzame stof en hoe
snel de absorptie plaatsvindt.
Mogelijke reacties
Bij 'off-label' gebruik is het geneesmiddel voor een andere indicatie bij kinderen
geregistreerd dan waarvoor het wordt toegepast en/of is er geen doseringsadvies voor
kinderen. Hierdoor komen bijwerkingen veel vaker voor bij kinderen dan bij
volwassenen. Essentieel is ook het melden van bijwerkingen van geneesmiddelen bij
kinderen, ook al zijn deze bijwerkingen bij volwassenen al bekend. Kinderen hebben een
duidelijk ander patroon van bijwerkingen en laten soms, in een veel hogere frequentie
dan bij volwassenen, zeer ernstige bijwerkingen zien
Waar let je op bij toediening?
Bij het toedienen van een medicament aan een baby moet je altijd goed opletten of dit
medicijn ook daadwerkelijk is ontwikkeld voor baby’s. Van gewone medicatie kunnen
baby’s ernstige bijwerkingen krijgen, ook wel vergiftingsverschijnselen genoemd. Hier
kunnen baby’s ernstig ziek van worden.
30-03-2020
Medicatie bij ouderen
Werking
Veel ouderen hebben een traag werkende lever waardoor de halfwaardetijd van een
medicijn veel langer is. Hierdoor kan het gebeuren dat een medicament wat regelmatig
wordt gegeven zich gaat opstapelen in het lichaam wat lijdt tot een overdosis. Vooral
met psychofarmaca en verdovingsmiddelen moet je als verpleegkundige hier extra alert
op zijn.
Mogelijke reacties
Ouderen met dementie kunnen niet altijd goed aangeven of en waar zij ergens last van
hebben. Sommige zullen niet uiten wanneer zij pijn of ongemak voelen. Wel is dit vaak
merkbaar in het gedrag wat zij vertonen. Zo kunnen ouderen bijvoorbeeld erg onrustig,
plots heel boos of juist heel stil worden en zich terugtrekken. Daarom is het belangrijk
om te weten welke bijwerkingen er kunnen voorkomen bij de medicijnen die zij krijgen
en goed op te letten of er verandering in het gedrag plaatsvindt.
Veel ouderen gebruiken 5 of meer verschillende medicamenten. Dit wordt ook wel
polyfarmacie genoemd. Wanneer mensen meerdere medicijnen gebruiken kan het ertoe
leiden dat de verschillende medicijnen elkaars werking verzwakken. Ook is er bij
polyfarmacie meer kans op bijwerkingen en infecties.
Waar let je op bij het toedienen?
Bij sommige ouderen en vooral de ouderen die in een verpleeghuis is hun cognitie erg
achteruitgegaan. Daarom kan het voorkomen dat zij niet meer begrijpen wat het doel
van de medicatie is en willen zij het daarom ook niet innemen. Het is belangrijk om
ervoor te zorgen dat je als verpleegkundige er altijd bij blijft wanneer zij hun medicatie
innemen. Dit omdat zij het weer uit hun mond kunnen halen en weg kunnen gooien, of
er iets anders mee doen omdat zij niet meer weten/begrijpen waar het medicament
voor dient.
Medicatie bij zwangere
Werking
De fysiologische veranderingen tijdens de zwangerschap kunnen invloed hebben op de
werkzame stoffen van geneesmiddelen. Dit kan leiden tot onder- of overdosering.
De absorptie van het geneesmiddel vanuit het maag-darmkanaal kan veranderen door
misselijkheid/braken tijdens de zwangerschap en door een verminderde motiliteit en
een verhoogde doorbloeding van het maag-darmkanaal. Verder kan de pH in de maag
stijgen door het veelvuldig gebruik van antacida, H2-receptorantagonisten of
protonpompremmers tegen het zuurbranden tijdens de zwangerschap.
, Mogelijke reacties
In de eerste 10 weken van de zwangerschap is er nog geen goed functionerende
placenta. Daarom is er een vrije diffusie van stoffen tussen moeder en kind. Hierdoor
kunnen de werkzame stoffen dus ook bij het kind komen en hierop invloed hebben.
Daarnaast verandert het hormoonhuishouden van een zwangere vrouw en kan zij
opeens anders reageren op vreemde stoffen die in het lichaam komen. Waar iemand
eerst nooit last van had kan zij nu een lichte overgevoeligheid voor ontwikkelen.
Waar let je op bij toediening?
Voordat je een medicament toedient bij een zwangere let je altijd op de SmPC-teksten
(‘Summary of Product Characteristics’). Hier kun je vinden hoe een medicijn getest is
voor dat deze op de markt is gekomen, hieruit kun je dus ook opmaken of het medicijn
geen gevaar kan vormen voor de foetus. Dit is onder te verdelen in 6 categorieën:
➢ Ruime ervaring, kan worden gebruikt
➢ Farmacologisch effect, controle bij gebruik
➢ Farmacologisch effect, (tijdelijk) niet gebruiken
➢ Teratogeen effect, controle bij gebruik
➢ Teratogeen effect, (tijdelijk) niet gebruiken
➢ Onvoldoende ervaring, risico onbekend
Medicatie bij baby’s
Werking
Voortdurend worden aan (jonge) kinderen geneesmiddelen toegediend die niet bij
kinderen in deze leeftijdscategorie zijn onderzocht. In de praktijk gaat het hierbij om
zogenaamd 'off-label' en 'unlicensed' geneesmiddelgebruik. Hierdoor is het in de meeste
gevallen nog onduidelijk hoe het lichaam precies reageert op de werkzame stof en hoe
snel de absorptie plaatsvindt.
Mogelijke reacties
Bij 'off-label' gebruik is het geneesmiddel voor een andere indicatie bij kinderen
geregistreerd dan waarvoor het wordt toegepast en/of is er geen doseringsadvies voor
kinderen. Hierdoor komen bijwerkingen veel vaker voor bij kinderen dan bij
volwassenen. Essentieel is ook het melden van bijwerkingen van geneesmiddelen bij
kinderen, ook al zijn deze bijwerkingen bij volwassenen al bekend. Kinderen hebben een
duidelijk ander patroon van bijwerkingen en laten soms, in een veel hogere frequentie
dan bij volwassenen, zeer ernstige bijwerkingen zien
Waar let je op bij toediening?
Bij het toedienen van een medicament aan een baby moet je altijd goed opletten of dit
medicijn ook daadwerkelijk is ontwikkeld voor baby’s. Van gewone medicatie kunnen
baby’s ernstige bijwerkingen krijgen, ook wel vergiftingsverschijnselen genoemd. Hier
kunnen baby’s ernstig ziek van worden.
