In dit document zijn alle vier de historische contexten samengevat met alle verplichte voorbeelden.
Alle deelvragen vereist voor het centraal-examen worden hier ook behandeld.
De historische contexten zijn:
Republiek der zeven verenigde Nederlanden
Verlichtingsideeën en democratische revoluti...
Context de republiek
Deelcontext 1:
Waarom brak er een opstand uit in Nederland?
veel protestanten waar Karel keihard tegenin ging (moord)
Gouden eeuw wegens cultuur en grote, maar krom verdeelde welvaart.
Hoofdrolspelers:
Karel V van Habsburg:
Keizer van het heilige Duitse Rijk, koning van Spanje, heer der Nederlanden
Nederlanden: 17 gewesten
Middeleeuwse provincies die min of meer autonoom waren.
Ieder gewest heeft een graaf.
Karel kreeg al die gewesten samen via erfenis.
Karel was beetje misvormd, lange kin. Centenbakkie door de incest. Extreme hazenlip. Met
izjen bochel als klokkenluider van Notre dame
Maarten Luther:
Kritiekpunten naar de kerk: 95 stellingen
3 kennen:
- Afgoderij
- De persoonlijke relatie tussen god en persoon moet direct zijn. (bijbelvertaling)(geen
priester tussenkomen(aflaten handel/zonden afkopen))
- Kritiek op rijkdom van de kerk die in sterk contrast stonden met de armoede van
Jezus (bisschoppen)
1517: De legende spijkert Maarten Luther (monnik) deze stellingen op de kerkdeur. In het
echt stuurde hij de brief naar een Bisschop.
1521: Rijksdag Worms
Karel zegt tegen Luther: yo wat heb je gedaan. Luther: Ik kon er niks anders aan doen jullie
willen er een potje van maken met die kerk, ik heb gewoon de misstanden aangetoond
- Het moment dat er een splitsing in de kerk ontstond.
Karel zegt dat Luther fout zit, hij zet hem uit de kerk en verklaard hem vogelvrij.
Iedereen die hem volgt zal ook een vijand zijn van de kerk. Karel zorgt dus
onbedoeld voor een splitsing in de kerk, zijn volgers vs de volgers van Luther.
,protestanten: Volgers van Luther
katholieken: Volgers van de paus met karel als sterkste man
Er waren veel protestanten in Nederland en Karel V ging er keihard tegenin.
1550: Instelling bloedplakkaten
Inquisitie: Kerkelijke rechtbank
Iedereen die ketter was werd veroordeeld.
ketter: Scheldwoord voor iedereen die protestants was.
bloedplakkaten: Papier op de muur geplakt met: ALLE KETTERS MOETEN DOOD en
snitchen
Hier waren de protestanten het niet mee eens, dus was het een reden voor een opstand.
1555: Godsdienstvrede van Augsburg en Karel neemt afstand van zn kronen
Vrede tussen de katholieken en protestanten
Duitsland had allemaal vorstendommetjes en de keizer(Karel) had niet zoveel te zeggen.
een compromis: De vorst bepaalde wat de koers van het land werd.
Karel vond het ontzettend balen dat zijn halve land protestants was en nam afstand van zijn
tronen.
De landen worden verdeeld over zijn twee zonen
Filips II:
Kreeg Spanje en de Nederlanden
Filips zette het beleid van zijn vader voort:
- kettervervolgingen
- centralisatie(meer macht naar Brussel)
17 Autonome gewesten zijn stom want je kan het niet als geheel besturen.
Filips nam allerlei ambtenaren in dienst vanuit Brussel
Ambtenaren waren loyaler aan Filips dan de edelen.
3 boze groepen:
1 Adel: minder macht
2 Protestanten(vooral in de steden): kettervervolgingen
3 StadsBestuurders: Kregen allerlei regels van Filips
1566: Smeekschrift
Een groep van lage edelen gingen naar Brussel toe
Filips is dan al lang vertrokken naar Spanje. Hij laat zijn heerschappij over aan de
landvoogdes: Margaretha van Parma(halfzus).
Ze wordt geholpen door allerlei ambtenaren.
De edelen komen aan met een smeekschrift: Hou op met de bloedplakkaten.
Landvoogdes zegt dat ze dit moet vragen aan haar broer, maar dit antwoord zal dan een
jaar duren.
De edelen gaan teleurgesteld naar huis en noemen zichzelf de Geuzen.
1566: Beeldenstorm
De protestanten komen in opstand, ze zijn het beu dat ze niet openlijk hun geloof mogen
volgen.
, Philips hoort dit pas een half jaar later wanneer de problemen allang zijn gesust.
Filips stuurde zijn strengste generaal met het leger naar de nederlanden
Stuurt
Hertog van Alva: die ketters moet aanpakken en mensen hun mond laten houden
1568: Slag bij Heiligerlee
begin tachtigjarige oorlog, spanje voor het eerst verslagen door nederlanders
1572: Den Briel wordt ingenomen door watergeuzen
Grote propagandastunt, veel steden zijn aangesloten bij geuzen
Shit die msit enzo:
1576 pa ificatie van gent
1578 alteratie van amsterdam
1579 unie van utrecht en atrecht
1580: willem vogelvrij
15i1 acte vab verlatinghe
1584 eillem dood
1588 uitroepwn republiek
1609 twaalfjarig bestand
Deelcontext 3
Waardoor ontstond in de Republiek de Gouden Eeuw?
Staatsinrichting en economie
- 1588: Armada
De maat was vol voor Filips 2, hij was in oorlog met de Franse, Engelse, Nederlanders. Hij
wilde met 1 actie al zijn tegenstanders verslaan.
Grootste vloot ten tijde de Armada
Met de Armada is hij vanuit Spanje naar Engeland gevaren om Engeland aan te pakken en
te veroveren.
Engeland was protestants en hij wilde zijn katholieke dochter op de troon zetten om zo zijn
macht te verbreiden.
Zo kon hij Frankrijk omsingelen en ook veroveren.
God greep in, er kwam een protestantse wind en die blies de verkeerde kant op voor Filips2.
Armada werd verslagen door de Engelsen en Hollanders.
Het verlies van de Armada is een reden dat de opstand heeft kunnen slagen.
1609-1621: Twaalfjarig bestand
Tussen Spanje en de Republiek. Wapenstilstand van 12 jaar.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller wesselspook. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.74. You're not tied to anything after your purchase.
