Tijdlijn Verlichting en revoluties
1632-1704 Locke
1632-1677 Spinoza
1694-1778 Voltaire
1712-1778 Rousseau
1727-1804 Kant
1789: Cahiers de doleances + eerste Franse revolutie + Verklaring van de rechten van de
mens en burger
1791: wet Le Chapelier + eerste grondwet in Frankrijk
1792: tweede Franse Revolutie + proces van ‘burger Capet‘
1799: staatsgreep van Napoleon
1804: Code Napoleon
1815: Congres van Wenen
1822: Congres van Verona
1830: Belgische opstand
1848: liberale revoluties in Europa + 1848-1849 Frankfurter parlement
, De verlichting (1650-1789)
Minerva is de Romeinse godin van de kunsten en wetenschappen: kennis leidt tot
verdraagzaamheid en gelijkheid. Immanuel Kant: durf te weten, heb de moed je eigen
verstand te gebruiken. Echter vond hij dat puur rationalisme kon leidden tot waanideeën en
immoreel gedrag. Ook vond hij dat er een universele morele wet is waaraan iedereen
verplicht is zich te gehoorzamen, men moest zich houden aan regels die ze voor iedereen
wilde laten gelden.
Het empirisme (kennis uit ervaring en waarneming) en rationalisme ( het menselijk
denkvermogen). Ontwikkelde mensen vonden dat de samenleving niet meer op erfelijke
rechten en plichten en religieuze ideeën mochten zijn gebaseerd maar op de rede. Ze
verwierpen dan ook de standenmaatschappij, godsdienstige intolerantie, kerkelijke dwang
en het absolutisme. Democratie, vrijheid en gelijkheid waren universele waarden. Echter
werd in diezelfde tijd rond 1780 de macht van vorsten op alle gebieden uitgebreid en
gecentraliseerd. e XIV rechtvaardigen dit met de droit divin. Zij stelden dat ze hun macht van
God hadden gekregen en dat ze zich daarom niet hoefde verantwoorden en beperken.
John Locke schreef dat alle mensen vrij en gelijk zijn geboren en het recht hebben hun leven,
gezondheid, vrijheid en bezit te verdedigen. Hij was een voorstander van de constitutionele
monarchie. Dit was gebaseerd op het sociaal contract: mensen staan een deel van hun
vrijheid af aan de overheid. In ruil beschermt de overheid hun leven, vrijheid en bezit en is
een neutrale rechter bij conflict. Als een regering dat niet deed mocht het volk ze afzetten.
Ook wilde Locke een scheiding van kerk en staat.
Jean-Jacques Rousseau ook van het sociale contract. Het volk was volgens hem soeverein en
de staat moest de algemene wil van de samenleving vertegenwoordigen. Mensen mochten
volgens hem niet hun eigen wil doorzetten maar zich moesten onderwerpen aan de
algemene wil.
Voltaire stelde dat de natuurwetten bewezen dat God de wereld ingenieus had gemaakt. Hij
een deïst, God is de schepper maar bemoeit zich niet meer met de wereld. Hij was een
gematigde verlichter omdat hij vond dat de ongelijkheid van de standenmaatschappij bij het
menselijk bestaan hoorde. Door ongelijkheid moesten mensen hard werken en zo hadden ze
geen tijd om opstandig te zijn. Hij vond ook dat er een angst moest zijn voor een straffende
God. Hij vond dat maar een klein gedeelde van het volk kon worden verlicht. Baruch
Spinoza vond dat de mens niet moest gehoorzamen aan God maar alleen zijn eigen verstand
moest gebruiken. Hij was dan ook een radicale verlichter, alle mensen hebben dezelfde
behoeften en hebben recht op dezelfde rechten. Voorrechten adel en edelen in tegenstrijdig
met de rede, wilden daarom democratie.
De verlichting begon na bloedige godsdienstoorlogen en religieuze onderdrukking en
daarom werd individuele vrijheid en tolerantie benadrukt. Het vertrouwen in de rede leidde
tot optimisme. Er kwam meer vrijheid en tolerantie en er waren verbeteringen op allerlei
terreinen. Tegelijk werden er tegenstellingen zichtbaar: de gematigd verlichte denkers die
evenwicht zochten tussen de rede en traditie en radicale stromingen die een geheel nieuwe
maatschappij wilde creëren.
1632-1704 Locke
1632-1677 Spinoza
1694-1778 Voltaire
1712-1778 Rousseau
1727-1804 Kant
1789: Cahiers de doleances + eerste Franse revolutie + Verklaring van de rechten van de
mens en burger
1791: wet Le Chapelier + eerste grondwet in Frankrijk
1792: tweede Franse Revolutie + proces van ‘burger Capet‘
1799: staatsgreep van Napoleon
1804: Code Napoleon
1815: Congres van Wenen
1822: Congres van Verona
1830: Belgische opstand
1848: liberale revoluties in Europa + 1848-1849 Frankfurter parlement
, De verlichting (1650-1789)
Minerva is de Romeinse godin van de kunsten en wetenschappen: kennis leidt tot
verdraagzaamheid en gelijkheid. Immanuel Kant: durf te weten, heb de moed je eigen
verstand te gebruiken. Echter vond hij dat puur rationalisme kon leidden tot waanideeën en
immoreel gedrag. Ook vond hij dat er een universele morele wet is waaraan iedereen
verplicht is zich te gehoorzamen, men moest zich houden aan regels die ze voor iedereen
wilde laten gelden.
Het empirisme (kennis uit ervaring en waarneming) en rationalisme ( het menselijk
denkvermogen). Ontwikkelde mensen vonden dat de samenleving niet meer op erfelijke
rechten en plichten en religieuze ideeën mochten zijn gebaseerd maar op de rede. Ze
verwierpen dan ook de standenmaatschappij, godsdienstige intolerantie, kerkelijke dwang
en het absolutisme. Democratie, vrijheid en gelijkheid waren universele waarden. Echter
werd in diezelfde tijd rond 1780 de macht van vorsten op alle gebieden uitgebreid en
gecentraliseerd. e XIV rechtvaardigen dit met de droit divin. Zij stelden dat ze hun macht van
God hadden gekregen en dat ze zich daarom niet hoefde verantwoorden en beperken.
John Locke schreef dat alle mensen vrij en gelijk zijn geboren en het recht hebben hun leven,
gezondheid, vrijheid en bezit te verdedigen. Hij was een voorstander van de constitutionele
monarchie. Dit was gebaseerd op het sociaal contract: mensen staan een deel van hun
vrijheid af aan de overheid. In ruil beschermt de overheid hun leven, vrijheid en bezit en is
een neutrale rechter bij conflict. Als een regering dat niet deed mocht het volk ze afzetten.
Ook wilde Locke een scheiding van kerk en staat.
Jean-Jacques Rousseau ook van het sociale contract. Het volk was volgens hem soeverein en
de staat moest de algemene wil van de samenleving vertegenwoordigen. Mensen mochten
volgens hem niet hun eigen wil doorzetten maar zich moesten onderwerpen aan de
algemene wil.
Voltaire stelde dat de natuurwetten bewezen dat God de wereld ingenieus had gemaakt. Hij
een deïst, God is de schepper maar bemoeit zich niet meer met de wereld. Hij was een
gematigde verlichter omdat hij vond dat de ongelijkheid van de standenmaatschappij bij het
menselijk bestaan hoorde. Door ongelijkheid moesten mensen hard werken en zo hadden ze
geen tijd om opstandig te zijn. Hij vond ook dat er een angst moest zijn voor een straffende
God. Hij vond dat maar een klein gedeelde van het volk kon worden verlicht. Baruch
Spinoza vond dat de mens niet moest gehoorzamen aan God maar alleen zijn eigen verstand
moest gebruiken. Hij was dan ook een radicale verlichter, alle mensen hebben dezelfde
behoeften en hebben recht op dezelfde rechten. Voorrechten adel en edelen in tegenstrijdig
met de rede, wilden daarom democratie.
De verlichting begon na bloedige godsdienstoorlogen en religieuze onderdrukking en
daarom werd individuele vrijheid en tolerantie benadrukt. Het vertrouwen in de rede leidde
tot optimisme. Er kwam meer vrijheid en tolerantie en er waren verbeteringen op allerlei
terreinen. Tegelijk werden er tegenstellingen zichtbaar: de gematigd verlichte denkers die
evenwicht zochten tussen de rede en traditie en radicale stromingen die een geheel nieuwe
maatschappij wilde creëren.
