Hoofdstuk 4
§1
In 1564 kwam de Raad van State bijeen, om te bespreken in wat voor hoge nood het land was.
Willem van Oranje nam het woord en vond dat de toestand waarin het land verkeerde niet meer
kunnen. Ook was hij tegen het aanpakken van de ketters. Hij wilde vrijheids van godsdienst.
Ook in het Duitse rijk en Frankrijk kwam gedoe over geloofskwesties.
Frankrijk
Frankrijk werd in de 16e en 17e eeuw verscheurd door godsdienst onenigheden. In de 16e eeuw is er
vooral aanhang van het calvinisme gewonnen in het zuiden en westen van Frankrijk. Later was een
groot deel verdeeld in een katholiek en calvinistisch verbond. Beide wilde ze de koning voor zich
winnen, maar ook wilde ze de koning niet teveel macht geven. In het midden van de 16e eeuw kwam
er kwamen er twisten tussen katholieken en protestantse edelen. De rust keerde pas terug toen ze
vrijheids van godsdienst kregen (1598)
Duitse rijk
De macht was verdeeld over allerlei vorsten en geestelijken. Sommige hadden zich bekeerd tot een
ander geloof en kregen hier conflict met Karel V (keizer Duitse rijk). De oorlogen die hierbij
onstonden noemde we godsdienst oorlogen. Er kwam rust toen in 1555 de godsdienstvrede van
Augsburg werd vastgesteld.
Maar vanaf 1618 raakte het Duitse Rijk weer in de nieuwe oorlog, niet alleen over godsdienst maar
ook over wie de macht had in het Duitse Rijk. De katholieke wilde meer macht. Omdat tijdens deze
oorlog ook andere buitenlanders uitvochten in Duitsland werd het land uitgeput. In 1648 waren ze
oorlogsmoe en sloten ze vrede van Westfalen. Elke vorst mocht zelf bepalen welke godsdienst hun
onderdanen zouden volgen. Ze mochten een ander geloof hebben, maar dan moesten ze wel weg uit
het gebied.
Nederland
In Nederland was ook kritiek op de kerk. Vooral het calvinisme had veel aanhangers. Volgens Karel V
en Filips II was er maar één godsdienst. Karel V en zijn zoon Filips II voerde een centralisatie politiek
in. Om meer grip te krijgen op alle gebieden in hun rijk maakte ze gebruik van loyale en geschoolde
ambtenaren. De adel voelde zich beroofd van zijn functies. De Spaanse vorsten konden moeilijk om
de adel heen want voor hun oorlogen en centralisatie politiek hadden ze belasting nodig en die gaat
via de adel. Veel mensen in de Nederlanden waren het niet eens met de vervolging van de ketters. Ze
hadden alleen een andere opvatting over godsdienst. Ook Willen van Oranje dacht dit. Hij wilde een
compromis sluiten met de Spaanse vorst over godsdienst vrijheid en meer vrijheid om Nederland te
besturen.
Gevolgen en verloop van de opstand
Het toenemende verzet tegen vervolging van ketters nam toe. Leidde tot de opstand. Het begon met
de beeldenstorm in 1566. Filips de 2e reageerde door troepen af te sturen. Het voornaamste gevolg
van de Opstand was de scheiding van de Noorderlijk en Zuidelijke Nederlandse. Het zuiden katholiek
en bleef trouw aan de Spaanse vorst. Maar de gewesten in het noorden zich samenvoegde als de
Unie van Utrecht. Met het Plakkaat van Verlatinghe (1581) verbraken ze de band met de Spaanse
vorst. De noordelijke gewesten besloten om een zelfstandige republiek te vormen. Het calvinisme
was het belangrijkste maar andere godsdiensten werden ook toegelaten. Pas in 1648 sloot de
Republiek vrede met Spanje na 80 jaar. (Vrede van Münster). Geen enkel lang leidde de strijd van de
godsdienst in een bestuur zonder vorst.
§1
In 1564 kwam de Raad van State bijeen, om te bespreken in wat voor hoge nood het land was.
Willem van Oranje nam het woord en vond dat de toestand waarin het land verkeerde niet meer
kunnen. Ook was hij tegen het aanpakken van de ketters. Hij wilde vrijheids van godsdienst.
Ook in het Duitse rijk en Frankrijk kwam gedoe over geloofskwesties.
Frankrijk
Frankrijk werd in de 16e en 17e eeuw verscheurd door godsdienst onenigheden. In de 16e eeuw is er
vooral aanhang van het calvinisme gewonnen in het zuiden en westen van Frankrijk. Later was een
groot deel verdeeld in een katholiek en calvinistisch verbond. Beide wilde ze de koning voor zich
winnen, maar ook wilde ze de koning niet teveel macht geven. In het midden van de 16e eeuw kwam
er kwamen er twisten tussen katholieken en protestantse edelen. De rust keerde pas terug toen ze
vrijheids van godsdienst kregen (1598)
Duitse rijk
De macht was verdeeld over allerlei vorsten en geestelijken. Sommige hadden zich bekeerd tot een
ander geloof en kregen hier conflict met Karel V (keizer Duitse rijk). De oorlogen die hierbij
onstonden noemde we godsdienst oorlogen. Er kwam rust toen in 1555 de godsdienstvrede van
Augsburg werd vastgesteld.
Maar vanaf 1618 raakte het Duitse Rijk weer in de nieuwe oorlog, niet alleen over godsdienst maar
ook over wie de macht had in het Duitse Rijk. De katholieke wilde meer macht. Omdat tijdens deze
oorlog ook andere buitenlanders uitvochten in Duitsland werd het land uitgeput. In 1648 waren ze
oorlogsmoe en sloten ze vrede van Westfalen. Elke vorst mocht zelf bepalen welke godsdienst hun
onderdanen zouden volgen. Ze mochten een ander geloof hebben, maar dan moesten ze wel weg uit
het gebied.
Nederland
In Nederland was ook kritiek op de kerk. Vooral het calvinisme had veel aanhangers. Volgens Karel V
en Filips II was er maar één godsdienst. Karel V en zijn zoon Filips II voerde een centralisatie politiek
in. Om meer grip te krijgen op alle gebieden in hun rijk maakte ze gebruik van loyale en geschoolde
ambtenaren. De adel voelde zich beroofd van zijn functies. De Spaanse vorsten konden moeilijk om
de adel heen want voor hun oorlogen en centralisatie politiek hadden ze belasting nodig en die gaat
via de adel. Veel mensen in de Nederlanden waren het niet eens met de vervolging van de ketters. Ze
hadden alleen een andere opvatting over godsdienst. Ook Willen van Oranje dacht dit. Hij wilde een
compromis sluiten met de Spaanse vorst over godsdienst vrijheid en meer vrijheid om Nederland te
besturen.
Gevolgen en verloop van de opstand
Het toenemende verzet tegen vervolging van ketters nam toe. Leidde tot de opstand. Het begon met
de beeldenstorm in 1566. Filips de 2e reageerde door troepen af te sturen. Het voornaamste gevolg
van de Opstand was de scheiding van de Noorderlijk en Zuidelijke Nederlandse. Het zuiden katholiek
en bleef trouw aan de Spaanse vorst. Maar de gewesten in het noorden zich samenvoegde als de
Unie van Utrecht. Met het Plakkaat van Verlatinghe (1581) verbraken ze de band met de Spaanse
vorst. De noordelijke gewesten besloten om een zelfstandige republiek te vormen. Het calvinisme
was het belangrijkste maar andere godsdiensten werden ook toegelaten. Pas in 1648 sloot de
Republiek vrede met Spanje na 80 jaar. (Vrede van Münster). Geen enkel lang leidde de strijd van de
godsdienst in een bestuur zonder vorst.
