Samenvatting literatuur Onderwijsleerproblemen (bachelor pedagogische wetenschappen, jaar 2, )

College 1
Special Brains – introduction
De term “special needs” refereert naar studenten die:
 Gediagnosticeerd zijn met leerproblemen met betrekking tot spraak, lezen, schrijven, rekenen,
emotioneel en gedrag.
 Meedoen aan instructieprogramma’s voor basisvaardigheden.
 Niet geclassificeerd zijn of meedoen aan een programma maar wel moeilijkheden hebben.

Leraren staan voor grote uitdagingen om deze leerlingen te onderwijzen. Er is niet een strategie of
techniek om de behoeften van deze kinderen te kunnen behartigen. Het vergelijken van hersenen van
kinderen met problemen en kinderen zonder problemen kunnen belangrijke inzichten geven in hoe het
brein werkt. Veel mensen werken tegenwoordig samen om tot deze inzichten te komen.
Het opgroeien in armoede heeft effecten op de prestaties van kinderen, er zijn bewijzen gevonden dat
het zelfs het brein kan beïnvloeden. Kinderen die opgroeien in armoede ontwikkelen vaak niet
volledig door gebrek aan stimulatie en stressoren. Er wordt wel gedacht dat door de plasticiteit van het
brein deze achterstanden ingehaald kunnen worden als deze kinderen in een betere omgeving terecht
komen.



Special Brains – hoofdstuk 2 p32-52
Welke vormen van instructie zijn het meest effectief?
Er zijn 3 interventies die de afgelopen 30 jaar het meest effectief gebleken zijn voor kinderen met
leerproblemen:
 Onderwijzen met directe instructie en het onderwijzen van leerstrategieën. Het gebruik van
computers en media kan deze interventie interessanter en interactiever maken.
 Een component met een groot effect is control of task difficulty, waarbij de leraar nodige
assistentie verleent en de taken verdeeld in makkelijk en moeilijk. Werken in kleine groepen
en het gebruikt van gestructureerde vragen waren ook erg effectief. Het modellen van
probleemoplossing had ook een positief effect.
 Groepen van studenten die strategieën instructie kregen, presteerde beter dan groepen die
alleen directe instructie kregen.

Misopvattingen over leerproblemen
 Leerproblemen zijn veelvoorkomend en daarom makkelijk te diagnosticeren; ze zijn vaak
moeilijk te diagnosticeren.
 Kinderen met leerproblemen worden geïdentificeerd in de eerste jaren op school; dit gebeurd
vaak later.
 Kinderen kunnen uit hun leerproblemen groeien; de leerproblemen blijven bestaan, maar ze
kunnen wel leefbaar gemaakt worden.
 Leerproblemen komen door slecht ouderschap; er is geen definitieve associatie hiertussen,
maar het kan wel het kind beïnvloeden en zelfs het brein.
 Hulpmiddelen voor kinderen met leerproblemen geven hun een oneerlijke voorsprong op
andere leerlingen; het geeft juist de mogelijkheden aan deze leerlingen om hun vaardigheden
te kunnen laten zien.
 Medicatie, dieet of andere behandelingen kunnen de leerproblemen weghalen; er is geen snelle
oplossing. Behandelingen kunnen de symptomen verminderen, maar het leerprobleem zal
blijven bestaan.
 Studenten met leerproblemen doen niet genoeg hun best; hersenscans laten zien dat deze
kinderen juist beter hun best doen, maar vaker opgeven als iets niet lukt door angst om te falen

,  Leerproblemen hebben invloed op alles wat het kind op school doet; dit hoeft niet het geval te
zijn, leerproblemen kunnen heel specifiek zijn.
 Kinderen met leerproblemen zijn langzaam; hun cognitieve processen werken anders.
Intellectuele kinderen kunnen ook leerproblemen hebben. Deze kinderen worden vaak niet gezien
omdat ze floreren in veel dingen.

Response to intervention
Response to intervention (RTI) wordt gevormd door het concept dat leerproblemen werden
geïdentificeerd te kijken hoe ze reageren op methoden, strategieën etc. Een hoofdelement van RTI is
het geven van vroeger interventie als kinderen academische problemen ondervinden. Wanneer een
leerling hier weinig vooruitgang mee boekt, heeft deze waarschijnlijk een leerprobleem en dus meer
ondersteuning nodig. Dit noem je dual-discrepancy.
RTI maakt gebruik van een probleem-oplossend proces:
 Identificeren en analyseren van het probleem, ook base-line data.
 Genereren van mogelijke, wetenschappelijke strategieën of interventies
 Implementen van het interventieplan
 Monitoren van de voortgang om de RTI te bepalen
 Gebruiken van de RTI data om plannen te wijzigen indien nodig.
Er is geen universeel model van RTI, maar het multiple-Tiered model wordt vaak gebruikt. Dit
model bestaat uit drie rangen (Tiers):
 Tier 1; hoge kwaliteit van gedrags- en instructie ondersteuningen die beschikbaar zijn voor
elke leerling.
 Tier 2; Studenten waarvan de prestaties achter lopen krijgen speciale preventie of
hulpmiddelen binnen het normale onderwijs
 Tier 3; Evaluatie wordt toegepast binnen ene multidisciplinair team om de geschiktheid van
speciaal onderwijs en gerelateerde services te bepalen.

Er worden een aantal voordelen van RTI genoemd:
 Eerdere identificatie van studenten met leerproblemen
 Vermindering van het aantal studenten die naar speciaal onderwijs worden gestuurd
 Data heeft de maximale relevantie voor instructie
 Een focus op de uitkomsten van de studenten met grote verantwoording
 Promotie van gedeelde verantwoordelijkheid en samenwerking.

Succesvolle programma’s bevatten de volgende aspecten:
 Adequate tijden om inspanningen te monitoren
 Betrokkenheid onder al het schoolpersoneel
 Administratieve ondersteuning voor het proces
 Bereidheid van leraren om het proces te accepteren en hun instructie aan te passen
 Voortdurende professionele ontwikkeling

Studenten helpen om strategische lerende te worden
Leren is het actief verkrijgen van informatie en kennis zodat het in toekomstige situaties toegepast kan
worden. Strategieën en technieken zijn van belang tijdens het leren. Er zijn verschillende redenen
waarom studenten leerproblemen kunnen hebben:
 Ze zijn overweldigd, ongeorganiseerd en gefrustreerd bij het leren van nieuwe dingen
 Ze kunnen moeilijk instructies volgen, gesproken of geschreven
 Ze kunnen moeilijkheden hebben met visuele of auditieve waarneming
 Ze kunnen moeite hebben met schooltaken zoals schrijven, huiswerk maken etc.
 Ze hebben een geschiedenis van academische problemen en daarbij denken dat ze niet kunnen
leren
 Er is geen link tussen wat ze doen en de kans dat ze academisch succes behalen.

, Studenten met leerproblemen moeten leren hoe ze strategieën moeten gebruiken in welke situatie om
ze effectief te kunnen gebruiken. Leerstrategieën zijn efficiënt, effectief, georganiseerde stappen of
procedures om te leren, onthouden en presteren. Voorbeelden van strategieën zijn:
 Notities maken
 Schema’s maken
 Vragen stellen aan de leraar of aan zichzelf
 Gebruik van informatiebronnen zoals boeken en internet
 Opnieuw lezen wat we niet begrijpen
 Vragen of iemand ons werk wil nakijken
 Ontwikkelen van een mnemonic device (trucen om dingen te onthouden)
Er zijn ook strategieën die meerdere stappen bevatten zoals het plannen, schrijven en herschrijven van
een opstel.
Leerstrategieën kunnen opgedeeld worden in:
 Cognitieve strategieën; deze helpen bij het verwerken en manipuleren van informatie, zoals
het maken van notities, vragen stellen of invullen van een schema. Deze strategieën zijn vaak
taakspecifiek.
 Metacognitieve strategieën; dit zijn meer uitvoerende functies, zoals plannen, monitoren en
evalueren van een leerstrategie. Hierbij wordt er nagedacht over het leerproces.
Leren gebeurt vaker als leerlingen kunnen observeren, discussiëren, deelnemen aan, oefenen en
reflecteren op een nieuw geleerd iets. Het aanleren van strategieën kan een leerling een effectieve
lerende maken en beter om leren gaan met nieuwe dingen, daarnaast worden de leerlingen bewust van
de strategieën. Leraren moeten hiervoor:
 Praten over strategieën
 Elke strategie benoemen en beschrijven
 Een strategie voordoen
 Het geven van meerdere kansen om strategieën toe te passen
 Feedback geven als de studenten bezig zijn met het initialiseren van de strategieën.

Het zelfvertrouwen is belangrijk. Kinderen met leerproblemen hebben vaker een laag zelfvertrouwen
door falen in het verleden. Het is daarom belangrijk dat een leraar dit aankaart. Daarnaast moeten
leerlingen een connectie gaan zien tussen hun inspanningen en succes. Het verhogen van het
zelfvertrouwen zorgt niet altijd voor een verbetering van de schoolprestaties, maar vaak alleen voor
verbetering van het gevoel van de lerende over zichzelf. Motivatie en prestatie hebben wel een
positieve invloed op het zelfvertrouwen.

Richtlijnen voor het werken met studenten met speciale behoeften
 Benadruk de sterke kanten van de student
 Geef veel structuur en duidelijke verwachtingen
 Gebruik korte zinnen en simpele woorden
 Sta flexibiliteit tijden het onderwijzen toe
 Maak gebruik van materialen die direct feedback kunnen geven aan de student
 Gebruik computers voor oefening en het maken van woorden
 Geef positieve reinforcement voor passend sociaal gedrag
 Erken dat studenten met leerproblemen een voordeel kunnen hebben bij het krijgen van tijd
om te groeien en ontwikkelen.

Strategieën voor betrokkenheid tijdens het leren en behoud van het geleerde.
 Zorg voor aandacht; humor, onverwachte acties etc
 Maak het relevant; wel de perceptie van relevantie van de kinderen
 Doe het voor
 Gebruik teams; zo kunnen ze overleggen en zijn ze actief betrokken
 Zet doelen; wel realistisch
 Kijk wat ze al weten; bouw op eerdere kennis
 Gebruik voorstellingen; visuele stimuli zijn effectief tijdens het leren