Tilburg University – Inleiding psychologie voor maatschappijwetenschappen.
Overzicht 12 hoorcolleges o.b.v. ‘Social Pyschology’ van Myers, Abell en Sani.
Inhoud
Hoorcollege 01: Algemene introductie (Hoofdstuk 1&2).................................................................. 2
Hoorcollege 02: Ons eigen gedrag verklaren (Hoofdstuk 3) .............................................................. 5
Hoorcollege 03: Gedrag van anderen verklaren (Hoofdstuk 4) ......................................................... 9
Hoorcollege 04: Attitudes en Gedrag (Hoofdstuk 5) .......................................................................14
Hoorcollege 05: Beïnvloeding, overtuiging en gehoorzaamheid (Hoofdstuk 6 en 7)..........................17
Hoorcollege 06: Aantrekkingskracht en relaties (Hoofdstuk 9) ........................................................20
Hoorcollege 07: Agressie en helpen (Hoofdstuk 8 & 10) .................................................................22
Hoorcollege 08: Groepsgedrag (Hoofdstuk 11)...............................................................................28
Hoorcollege 09: Groepsidentiteit (Hoofdstuk 11) ...........................................................................33
Hoorcollege 10: Groepsconflict (Hoofdstuk 13) ..............................................................................36
Hoorcollege 11: Toegepaste sociale psychologie (Hoofdstuk 14) .....................................................40
,Hoorcollege 01: Algemene introductie (Hoofdstuk 1&2)
- Kennismaking
- Wat is (sociale) psychologie?
- Onderzoeksmethodes
Het doel van deze cursus
- Een overzicht krijgen van de (sociale) psychologie.
- Meer inzicht krijgen in maatschappelijke problemen.
- Ervaring opdoen met psychologisch onderzoek.
- Kritisch kijken naar wetenschappelijke bevindingen.
Wat is sociale psychologie?
Psychologie: De wetenschappelijke studie van de geest (mentale processen) en het gedrag van de
mens. Het doel van psychologie is het doen van algemene uitspraken over psychische processen.
Psychologen proberen objectief en controleerbaar bewijs te vinden.
Sociale psychologie: Het wetenschappelijk onderzoek naar hoe mensen over elkaar denken, elkaar
beïnvloeden en relaties met elkaar vormen.
In dit vak worden de colleges verdeeld over de onderwerpen van de sociale psychologie:
- Sociaal denken: College 2 & 3
- Sociale beïnvloeding: College 4 & 5
- Sociale relaties: College 6 & 7
- Groepen en identiteiten: College 8, 9 & 10
,Belangrijke perspectieven binnen de sociale psychologie
Binnen de sociale psychologie zijn een aantal belangrijke perspectieven waarmee naar onderwerpen
gekeken kan worden. Tussen deze perspectieven bestaat interactie.
1. Sociaal cognitief
Het perspectief dat zich richt op mentale processen zoals aandacht, interpreteren en het
onthouden van sociale ervaringen. Gestalt psychologie is daar een voorbeeld van.
2. Evolutionair
Het perspectief dat sociaal gedrag verklaart vanuit fysieke en psychologische kenmerken die over
de eeuwen zijn aangepast om de kansen op overleven en voortplanting te vergroten. Het
verklaart waarom sommige vormen van menselijk gedrag universeel zijn omdat ze nut hebben,
en waarom mensen veel overeenkomsten hebben met andere dieren (VB. gezichtsuitdrukkingen,
macht en status).
3. Sociaal leren
Het perspectief dat zich richt op hoe leerervaringen in het verleden gedrag kunnen voorspellen.
Gedrag wordt aan elkaar doorgegeven (imitatie).
https://www.youtube.com/watch?v=R1ODoYCuvg0&feature=youtu.be
4. Socio-cultureel
Het perspectief dat zoekt naar oorzaken van sociaal gedrag in de invloed van grotere sociale
groepen. Het gedrag van de mens is een consequentie van de groep waarin geleefd wordt. Dit
verklaart verschillen tussen culturen.
Onderzoeksmethodes
Achtergrond: Rond 2012 kwam de sociale psychologie in een crisissituatie omdat een van de
bekendste sociale psychologen (Diederik Stapel) aan het licht kwam als wetenschapsfraudeur. Deze
fraude was mogelijk omdat onderzoeksresultaten niet goed genoeg gecontroleerd werden. Dit heeft
tot gevolg dat sociale psychologen nu opener moeten zijn, en hun onderzoeksresultaten openbaar
beschikbaar moeten stellen. Er wordt ook kritischer gekeken naar oudere onderzoeken, door
onderzoeken te repliceren.
- Onderzoeksvraag: Een vraag die je met wetenschappelijk onderzoek wilt beantwoorden.
- Theorie: Een verzameling gerelateerde voorspellingen die bedoeld zijn om een bepaald aspect
van de wereld te verklaren.
- Hypothese: Een voorspelling over wat er gaat gebeuren in een bepaalde situatie, gebaseerd op
een theorie.
- Studie: Toets van de hypothese.
VB. Selectiviteit bij mannen en vrouwen
Onderzoeksvraag Verschilt selectiviteit bij het kiezen van een partner per geslacht?
Theorie Evolutietheorie.
Hypothese Vrouwen zijn selectiever dan mannen omdat het voor vrouwen grotere
gevolgen kan hebben om een partner te kiezen (zwangerschap).
Studie Onderzoek naar de selectiviteit van mannen versus vrouwen.
, Er zijn verschillende manieren om onderzoek te doen:
- Kwalitatief onderzoek: Heel specifiek bestuderen van een kleine groep.
- Kwantitatief onderzoek: Grote groep deelnemers. Deze vorm van onderzoek is belangrijker voor
de sociale wetenschappen, en heeft verschillende vormen. De vormen van kwantitatief
onderzoek zijn:
1. Correlationeel onderzoek
Onderzoekt de relatie tussen verschillende variabelen, zonder hierbij een van de variabelen te
beïnvloeden.
VB. Onderzoeksvraag ‘Hebben extraverte mensen meer vrienden dan introverte mensen?’
→ Vragenlijst over het verband tussen extraversie en het aantal vrienden.
2. Experimenteel onderzoek
Een onderzoek waarbij er een variabele beïnvloed wordt, en proefpersonen willekeurig worden
toegewezen aan condities. Het onderzoek bestaat uit de onafhankelijke variabele
(gemanipuleerd), de afhankelijke variabele (gemeten) en een controleconditie.
VB. ‘Beïnvloedt temperatuur de mate van behulpzaamheid?
→ Experiment met een warme ruimte, een koude ruimte en een ruimte op kamertemperatuur,
waarin de behulpzaamheid van participanten gemeten wordt door een onderzoeker een bak met
pennen te laten vallen.
Het verschil tussen correlationeel en experimenteel onderzoek is dat je bij correlationeel onderzoek
nooit kunt weten wat de oorzaak is van een correlatie. Het causaal verband is dus niet duidelijk.
Ethiek
In elk type onderzoek is ethiek van groot belang.
- Informed consent (mensen worden geïnformeerd en geven toestemming)
- Voorkom deceptie
- Bescherm deelnemers tegen pijn en ongemak
- Vertrouwelijkheid van informatie
- Debriefing
Overzicht 12 hoorcolleges o.b.v. ‘Social Pyschology’ van Myers, Abell en Sani.
Inhoud
Hoorcollege 01: Algemene introductie (Hoofdstuk 1&2).................................................................. 2
Hoorcollege 02: Ons eigen gedrag verklaren (Hoofdstuk 3) .............................................................. 5
Hoorcollege 03: Gedrag van anderen verklaren (Hoofdstuk 4) ......................................................... 9
Hoorcollege 04: Attitudes en Gedrag (Hoofdstuk 5) .......................................................................14
Hoorcollege 05: Beïnvloeding, overtuiging en gehoorzaamheid (Hoofdstuk 6 en 7)..........................17
Hoorcollege 06: Aantrekkingskracht en relaties (Hoofdstuk 9) ........................................................20
Hoorcollege 07: Agressie en helpen (Hoofdstuk 8 & 10) .................................................................22
Hoorcollege 08: Groepsgedrag (Hoofdstuk 11)...............................................................................28
Hoorcollege 09: Groepsidentiteit (Hoofdstuk 11) ...........................................................................33
Hoorcollege 10: Groepsconflict (Hoofdstuk 13) ..............................................................................36
Hoorcollege 11: Toegepaste sociale psychologie (Hoofdstuk 14) .....................................................40
,Hoorcollege 01: Algemene introductie (Hoofdstuk 1&2)
- Kennismaking
- Wat is (sociale) psychologie?
- Onderzoeksmethodes
Het doel van deze cursus
- Een overzicht krijgen van de (sociale) psychologie.
- Meer inzicht krijgen in maatschappelijke problemen.
- Ervaring opdoen met psychologisch onderzoek.
- Kritisch kijken naar wetenschappelijke bevindingen.
Wat is sociale psychologie?
Psychologie: De wetenschappelijke studie van de geest (mentale processen) en het gedrag van de
mens. Het doel van psychologie is het doen van algemene uitspraken over psychische processen.
Psychologen proberen objectief en controleerbaar bewijs te vinden.
Sociale psychologie: Het wetenschappelijk onderzoek naar hoe mensen over elkaar denken, elkaar
beïnvloeden en relaties met elkaar vormen.
In dit vak worden de colleges verdeeld over de onderwerpen van de sociale psychologie:
- Sociaal denken: College 2 & 3
- Sociale beïnvloeding: College 4 & 5
- Sociale relaties: College 6 & 7
- Groepen en identiteiten: College 8, 9 & 10
,Belangrijke perspectieven binnen de sociale psychologie
Binnen de sociale psychologie zijn een aantal belangrijke perspectieven waarmee naar onderwerpen
gekeken kan worden. Tussen deze perspectieven bestaat interactie.
1. Sociaal cognitief
Het perspectief dat zich richt op mentale processen zoals aandacht, interpreteren en het
onthouden van sociale ervaringen. Gestalt psychologie is daar een voorbeeld van.
2. Evolutionair
Het perspectief dat sociaal gedrag verklaart vanuit fysieke en psychologische kenmerken die over
de eeuwen zijn aangepast om de kansen op overleven en voortplanting te vergroten. Het
verklaart waarom sommige vormen van menselijk gedrag universeel zijn omdat ze nut hebben,
en waarom mensen veel overeenkomsten hebben met andere dieren (VB. gezichtsuitdrukkingen,
macht en status).
3. Sociaal leren
Het perspectief dat zich richt op hoe leerervaringen in het verleden gedrag kunnen voorspellen.
Gedrag wordt aan elkaar doorgegeven (imitatie).
https://www.youtube.com/watch?v=R1ODoYCuvg0&feature=youtu.be
4. Socio-cultureel
Het perspectief dat zoekt naar oorzaken van sociaal gedrag in de invloed van grotere sociale
groepen. Het gedrag van de mens is een consequentie van de groep waarin geleefd wordt. Dit
verklaart verschillen tussen culturen.
Onderzoeksmethodes
Achtergrond: Rond 2012 kwam de sociale psychologie in een crisissituatie omdat een van de
bekendste sociale psychologen (Diederik Stapel) aan het licht kwam als wetenschapsfraudeur. Deze
fraude was mogelijk omdat onderzoeksresultaten niet goed genoeg gecontroleerd werden. Dit heeft
tot gevolg dat sociale psychologen nu opener moeten zijn, en hun onderzoeksresultaten openbaar
beschikbaar moeten stellen. Er wordt ook kritischer gekeken naar oudere onderzoeken, door
onderzoeken te repliceren.
- Onderzoeksvraag: Een vraag die je met wetenschappelijk onderzoek wilt beantwoorden.
- Theorie: Een verzameling gerelateerde voorspellingen die bedoeld zijn om een bepaald aspect
van de wereld te verklaren.
- Hypothese: Een voorspelling over wat er gaat gebeuren in een bepaalde situatie, gebaseerd op
een theorie.
- Studie: Toets van de hypothese.
VB. Selectiviteit bij mannen en vrouwen
Onderzoeksvraag Verschilt selectiviteit bij het kiezen van een partner per geslacht?
Theorie Evolutietheorie.
Hypothese Vrouwen zijn selectiever dan mannen omdat het voor vrouwen grotere
gevolgen kan hebben om een partner te kiezen (zwangerschap).
Studie Onderzoek naar de selectiviteit van mannen versus vrouwen.
, Er zijn verschillende manieren om onderzoek te doen:
- Kwalitatief onderzoek: Heel specifiek bestuderen van een kleine groep.
- Kwantitatief onderzoek: Grote groep deelnemers. Deze vorm van onderzoek is belangrijker voor
de sociale wetenschappen, en heeft verschillende vormen. De vormen van kwantitatief
onderzoek zijn:
1. Correlationeel onderzoek
Onderzoekt de relatie tussen verschillende variabelen, zonder hierbij een van de variabelen te
beïnvloeden.
VB. Onderzoeksvraag ‘Hebben extraverte mensen meer vrienden dan introverte mensen?’
→ Vragenlijst over het verband tussen extraversie en het aantal vrienden.
2. Experimenteel onderzoek
Een onderzoek waarbij er een variabele beïnvloed wordt, en proefpersonen willekeurig worden
toegewezen aan condities. Het onderzoek bestaat uit de onafhankelijke variabele
(gemanipuleerd), de afhankelijke variabele (gemeten) en een controleconditie.
VB. ‘Beïnvloedt temperatuur de mate van behulpzaamheid?
→ Experiment met een warme ruimte, een koude ruimte en een ruimte op kamertemperatuur,
waarin de behulpzaamheid van participanten gemeten wordt door een onderzoeker een bak met
pennen te laten vallen.
Het verschil tussen correlationeel en experimenteel onderzoek is dat je bij correlationeel onderzoek
nooit kunt weten wat de oorzaak is van een correlatie. Het causaal verband is dus niet duidelijk.
Ethiek
In elk type onderzoek is ethiek van groot belang.
- Informed consent (mensen worden geïnformeerd en geven toestemming)
- Voorkom deceptie
- Bescherm deelnemers tegen pijn en ongemak
- Vertrouwelijkheid van informatie
- Debriefing
