samenvatting Sociale inclusie

Sociale Inclusie
Inhoud
1. Sociale cohesie en sociale inclusie......................................................................................................3
1.1 Solidariteit en cohesie..................................................................................................................3
1.4. Het belang van sociale cohesie....................................................................................................6
2. Ongelijkheid is van alle tijden.............................................................................................................7
2.1. Hernieuwde belangstelling voor ongelijkheid..............................................................................7
Gelijkheid is beter voor iedereen....................................................................................................8
De breder wordende kloof zorgt voor problemen (Wilkinson).......................................................8
Maximumloon?...............................................................................................................................9
Hoe gelijker een land, hoe beter het presteert op het bestudeerde probleem..............................9
Ziektes zijn niet het gevolg van arm zijn, maar van je arm te voelen..............................................9
Het belang van vriendschappen voor de gezondheid...................................................................10
Kapitaal en ideologie (Thomas Piketty, 2019)...............................................................................10
2.2. Korte geschiedenis van het gelijkheidsdenken..........................................................................10
Enkele belangrijke momenten......................................................................................................11
Kinderen van de kolonie...............................................................................................................11
Dalilla Hermans.............................................................................................................................11
De eerste emancipatiebewegingen..............................................................................................12
2.3. Over standen, kasten en klassen...............................................................................................12
Klassensamenleving......................................................................................................................12
3. Van diversiteit naar sociale uitsluiting..............................................................................................13
3.1. Verscheidenheid en ongelijkheid: een raamwerk......................................................................13
3.3. Naar een verklaring van sociale uitsluiting................................................................................13
3.4. Vier soorten breuklijnen............................................................................................................15
4. Over armoede...................................................................................................................................16
Jan Vranken www.oases.be..............................................................................................................17
4.1 Definitie van armoede................................................................................................................17
Absoluut armoedebegrip (vroeger)..............................................................................................17
Relatief armoedebegrip (nu).........................................................................................................17
Definitie van armoede (Vranken, 2006)........................................................................................18
4.2 Vier dimensies van armoede......................................................................................................20
4.3 Verklaringsmodellen voor armoede en sociale problemen........................................................21
4.4 Maatschappelijke kwetsbaarheid en empowerment.................................................................29


1

, Definitie maatschappelijke kwetsbaarheid...................................................................................29
Kwetsbaarheid..............................................................................................................................29
Maatschappelijke kwetsbaarheid.................................................................................................29
Ontwikkeling van sociale bindingen: rol van de school.................................................................31
Niet zo positief voor iedereen......................................................................................................31
Cultuurvariant, geen gebrek aan cultuur......................................................................................33
Uit onderzoek: aanvaardende houding van leerkracht zorgt voor minder probleemgedrag........33
Leerlingen verwachten van leerkrachten.....................................................................................33
Maatschappelijke kwetsbaarheid.................................................................................................33
Empowerment..............................................................................................................................33
5. Over verschillende kapitaalsoorten..................................................................................................34
5.1 Ontstaan van het sociaal-kapitaal-idee.......................................................................................34
5.2 Bourdieu over economisch, cultureel en sociaal kapitaal...........................................................35
Economisch kapitaal.....................................................................................................................36
Cultureel kapitaal..........................................................................................................................36
Sociaal kapitaal.............................................................................................................................38
Boek: Bowling alone (Putnam)......................................................................................................41
5.3 Robert Putnam over sociaal kapitaal en sociale netwerken...................................................41
Samenlevingen zijn rijk aan sociaal kapitaal.................................................................................42
6. Sociale inclusie in verschillende contexten.......................................................................................42
6.1 Over integratie en inclusie..........................................................................................................42
Integratieparadigma.....................................................................................................................42
Inclusie..........................................................................................................................................43
6.2 Integratie van mensen met een andere etnische identiteit........................................................44
De populaire betekenis van integratie..........................................................................................44
De betekenis van integratie in academische kringen....................................................................44
Structurele integratie en sociaal-culturele integratie...................................................................44
Onderzoek....................................................................................................................................44
Impliciet/expliciet uitgangspunt...................................................................................................45
Klassieke assimilatietheorie..........................................................................................................45
Subdimensie van sociaal-culturele integratie...............................................................................46
Linguïstisch kapitaal (Bourdieu)....................................................................................................47
Klassieke assimilatietheorie..........................................................................................................47
Eendimensionaal identiteitspatroon............................................................................................47
Complexer identiteitspatroon......................................................................................................47
6.2 Inclusie van mensen met een handicap......................................................................................50

2

, Van een medisch naar een sociaal model.....................................................................................50
GRIP (12/2016): voorbeeld van het medisch model.....................................................................52
Definitie handicap.........................................................................................................................52
Barrières binnen de hulpverlening...............................................................................................53
Stellingen......................................................................................................................................53
Reportage NOS: waarin het Noors model in de zorg voor mensen met een handicap vergeleken
wordt met het Nederlandse.........................................................................................................54


Segregatie vb. leven in een aparte wereld vb.

Integratie – zelf drempels wegwerken

Bruggenbouwer = een brug slaan met het natuurlijk netwerk (vrienden en familie) als met de ruimere
samenleving en dit in kader van de vermaatschappelijking van de zorg

1. Sociale cohesie en sociale inclusie
 Samenhang
 Is niet evident

1.1 Solidariteit en cohesie
 De samenleving is een veld van tegengestelde krachten
o Centrifugale: rukken sociaal weefsel stuk
 Vb. ene geloof is beter dan het andere
 Vb. regeringvorming
o Centripetale: kracht dat mensen samenhorig zijn/houden samenleving samen
 Vb. taal
 Vb. voetbal, Rode Duivels
 Sociale cohesie en sociale uitsluiting gaan dikwijls samen
 Het is een complex samenspel van beide die de samenleving samen- en levend houdt
 Beeldspraak: het is een woelige stroom, een landschap van bergen en dalen, een strijdperk
o Geen rustig, kabbelend beekje, geen eentonig vlak landschap, geen oase van peis en
vree
 Hoe komt verbondenheid tot stand?
o Door allerlei vormen van solidariteit
o Vb. jeugdbeweging hebben een gemeenschappelijk doel
 Leuke dag bieden
 Solidariteit
o Verwijst naar wat een groep, een organisatie, een samenleving samenhoudt,
 Solide maakt
 Een identiteit geeft
o Zonder solidariteit kan een samenleving niet bestaan
 Belangrijkste vormen van solidariteit zijn niet noodzakelijk het best zichtbaar
o Vb. voedselproductie
 Niet zelf kweken
 We vertrouwen erop dat anderen hun werk zullen doen
 Dat bakkers, slagers en tuinbouwers ons van voedsel voorzien

3

, o Doorgedreven arbeidsdeling
 Heeft geleid tot ‘veralgemeende afhankelijkheid’
 = term die verwijst naar de veelheid van netwerken waarvan
iedereen deel uitmaakt
 En zonder dewelke we niet zouden overleven
o Vb. openbaar vervoer
o Vb. technische dienst
 In de moderne samenleving gaat maatschappelijke welvaart samen met individuele
hulpeloosheid
o = de paradox van de individualisering
 Wij leven in een koude solidariteit (sociale bescherming) – vadertje staat
o Veel ingrijpender en langduriger impact op ons leven
o Niet warme solidariteit (gevoelens van samenhorigheid)
 Vanuit uzelf
 Vb. warmste week
 Vb. vrijwillig bij speelplein, unicef, …
 Is nodig om mensen bij elkaar te brengen

Traditionele samenleving Moderne samenleving
Arbeidsverdeling Eenvoudig Complex
Solidariteit Mechanisch Organisch

 Mechanische solidariteit vs. organische
o Lage graad van arbeidsdeling
o Homogene cultuur
 Gelijkvormigheid
o Repressieve normen
 Welke godsdienst, …
 Beroepen worden van vader op zoon overgedragen
 Huwelijkspartners worden door de ouders uitgezocht
 De vriendenkring is nauw verweven met de familiekring
o Gemeenschapsbezit
 Zodanig met elkaar verbonden
 Dat van individualiteit geen sprake is
o Totemistische religie
 Dominant
 Deocentrisme
 Religie bepaalde veel
 Gefocust op God
 Ook ongelijkheid werd door God gewild
o Altruïstische zelfdoding
 Groep is het belangrijkste
 Niet individuele ik is belangrijk
o Individueel en collectief bewustzijn vallen grotendeels samen
 Collectief bewustzijn in stand gehouden door instituties (zoals de nationale
staat)
o Hoge graad van conformisme
 Afwijkend gedrag is onmogelijk

4