Introductie Onderwijswetenschappen
- Week 1 -
Onderwijskunde is een breed vakgebied dat zich richt op de studie van
onderwijsprocessen, de betrokken actoren en de verschillende variabelen die het
leren beïnvloeden. Het vakgebied combineert elementen van pedagogiek,
psychologie, sociologie en andere wetenschappen die gebruikt worden om de
effectiviteit van onderwijs te analyseren en te verbeteren. Kortweg richt de
wetenschap zich op leren en instructie; binnen een grote variatie aan formele en
informele contexten, toepasbaar op alle leeftijdsgroepen.
Een evidence-based aanpak in onderwijskunde houdt in dat beslissingen en
interventies worden gebaseerd op empirisch wetenschappelijk bewijs (vaak
verkregen uit meta-analyses). Dit betekent dat alleen interventies die een
aantoonbaar positief effect hebben op leeruitkomsten worden aanbevolen en
toegepast.
Belangrijke actoren in het onderwijs zijn de personen of groepen die direct of
indirect betrokken zijn bij het onderwijsproces. Dit kunnen studenten, leraren,
ouders, beleidsmakers, en andere stakeholders zijn. Actoren hebben hun eigen
kenmerken (zoals geslacht, maar ook sociaal-economische status) en hebben
hun eigen vorm van het geven of ontvangen van begeleiding.
Onder processen verstaan we dynamische activiteiten en interacties die
plaatsvinden binnen het onderwijs. Dit omvat leerprocessen (zoals het verwerven
van kennis en vaardigheden) en instructieprocessen (zoals lesgeven en
evalueren).
De kenmerken van actoren en processen kunnen variëren en kunnen daardoor
invloed uitoefenen op het onderwijs. Voorbeelden van zulke variabelen zijn
leeftijd, opleidingsniveau, motivatie, leeromgeving, en de beschikbaarheid van
middelen.
Het referentiekader in onderwijskunde is een analytisch model dat wordt
gebruikt om de complexiteit van onderwijsprocessen te begrijpen. Het helpt om
de interacties tussen verschillende actoren, processen en variabelen te
structureren en te analyseren op micro-, meso- en macroniveau.
Aggregatieniveaus: de verschillende niveaus waarop onderwijs (of de
maatschapij als breeder geheel) kan worden geanalyseerd:
Microniveau (interactie): de directe interacties tussen actoren, zoals in een
klaslokaal.
Mesoniveau (organisatie): organisaties zoals scholen, faculteiten of
trainingsinstituten.
Macroniveau (wetgeving): bredere systemen zoals onderwijsbeleid en
maatschappelijke invloeden.
Didactisch handelen: de concrete activiteiten die instructieverantwoordelijken
ondernemen om het leren te faciliteren. Dit betekent het kiezen van leerdoelen,
het selecteren van instructiemethodes, het gebruik van media en de toetsing van
leerresultaten.
,Effect sizes zijn kwantitatieve maten die de impact van een variabele of
interventie op leeruitkomsten aangeven. Ze worden vaak gebruikt in meta-
analyses om te bepalen hoe sterk een bepaald effect is. Een effect size van 0,20
wordt als klein beschouwd, 0,50 als gemiddeld, en 0,80 als groot. Effect sizes zijn
anders dan significantie.
Context verwijst naar de externe factoren die invloed hebben op het onderwijs,
zoals cultuur, sociaal-economische omstandigheden, en beleid. De context kan
de effectiviteit van onderwijsprocessen en interventies sterk beïnvloeden.
Organisatiedimensies zijn factoren die een leeromgeving vormgeven. Denk
aan tijd, ruimte, geld en organisatorische structuur. Organisatiedimensies
vormen de context. Hierin vinden leeractiviteiten, didactisch handelen, oganisatie
en de aggregatieniveaus plaats.
Een advance organizer is een hulpmiddel dat wordt gebruikt om nieuwe
informatie te structureren en te integreren in bestaande kennis. Het helpt
studenten om hun gedachtes te organiseren voordat ze nieuwe inhoud
bestuderen. Nieuwe informatie wordt in een kader geplaatst, zodat het
makkelijker te onthouden is. Hulpmiddelen zoals een concept map helpen met
complexe termen visualiseren.
Onderwijskunde als wetenschap gaat over het bestuderen van leren en instructie.
Evidence-based aanpakken geven aan in welke mate processen en variabelen bij
actoren, de context en de organisatie van onderwijs een effectieve invloed
hebben op leerresultaten. Actoren benadrukken verschillende visies over leren en
instructie.
Verschillende dimensies zijn terug te vinden in het onderwijskundig
referentiekader:
-Actoren
-Aggregatieniveaus
-Oganisatie
-Didactisch handelen
-Leeractiviteiten
-De contextdimensie
Verschillende visies op leren en instructie hebben invloed op keuzes en
vormgeving van de dimensies in het onderwijskundig referentiekader. Op het
microniveau staat de directe intereactie tussen leraar en student voorop. Deze
krijgt vorm door uitwerking van de intstructieactiviteiten, waarbij zeer specifieke
keuzes gemaakt worden bij de verschillende componenten van het didactisch
handelen.
In het state-of-the-artmodel voor het didactisch handelen, hangen
verschillende componenten samen in een complexe interactie. Denk aan
leerdoelen, instructiestretegieën, leerstof, media en toetsing.
Op mesoniveau kijkt men naar leren en instructie op het niveau van een
instelling, organisatie of een programma. De componenten in het model voor
didactisch handelen zijn vooral bepaald door de organisatiedimensie.
Op macroniveau kijkt men naar leren en instructie vanuit de richtinggevende en
geïnstitutionaliseerde beleidskaders. De context en de organisatie zijn hier de
toonaangevende dimensies.
, Onderwijskunde is een relatief jonge wetenschap waarin veel deelwetenschappen
voorkomen. Een brede kijk op de dimensies bij leren en instructie is belangrijk.
Meta-analyses wijzen uit dat een aantal variabelen de effectiviteit van
instructieverantwoordelijken vergroten (van grootste naar kleinste
effectgrootte):
-Docent is voorbereid en heeft onderwijs gepland.
-Docent is in staat om ideeën en theorie op duideijke wijze te presenteren.
-Docent is in staat om interesse in het onderwerp op te wekken.
-Docent moedigt studenten aan om vragen te stellen en te discussiëren.
-Docent is in staat om reacties studenten te interpreteren; vast stellen wie stof
wel en niet begrijpt.
-Docent laat zien enthousiast te zijn voor lesstof.
-Docent is vriendelijk voor alle studenten.
Meta-analyses wijzen uit dat een aantal variabelen de studieprestaties
van lerenden verbeteren (van grootste naar kleinste effectgrootte):
-Perceptie van eigen academische capaciteiten.
-Doel dat student zich stelt bij studeren.
-Hoe vaak de student aanwezig is tijdens colleges.
-Gemiddeld cijfer op voortgezet onderwijs.
-Doorzettingsvermogen en inspanningsbereidheid.
-Vaardigheid om juiste leerstrategieën in te zetten.
Deze variabelen verslechteren studieprestaties:
-Extravert gedrag.
-Oppervlakkige verwerking van informatie gecombineerd met extrinsieke
motivatie.
-Negatieve emotionele reactie op toetssituatie.
-Uitstelgedrag.
Een overzicht van instructieactiviteiten:
- Week 1 -
Onderwijskunde is een breed vakgebied dat zich richt op de studie van
onderwijsprocessen, de betrokken actoren en de verschillende variabelen die het
leren beïnvloeden. Het vakgebied combineert elementen van pedagogiek,
psychologie, sociologie en andere wetenschappen die gebruikt worden om de
effectiviteit van onderwijs te analyseren en te verbeteren. Kortweg richt de
wetenschap zich op leren en instructie; binnen een grote variatie aan formele en
informele contexten, toepasbaar op alle leeftijdsgroepen.
Een evidence-based aanpak in onderwijskunde houdt in dat beslissingen en
interventies worden gebaseerd op empirisch wetenschappelijk bewijs (vaak
verkregen uit meta-analyses). Dit betekent dat alleen interventies die een
aantoonbaar positief effect hebben op leeruitkomsten worden aanbevolen en
toegepast.
Belangrijke actoren in het onderwijs zijn de personen of groepen die direct of
indirect betrokken zijn bij het onderwijsproces. Dit kunnen studenten, leraren,
ouders, beleidsmakers, en andere stakeholders zijn. Actoren hebben hun eigen
kenmerken (zoals geslacht, maar ook sociaal-economische status) en hebben
hun eigen vorm van het geven of ontvangen van begeleiding.
Onder processen verstaan we dynamische activiteiten en interacties die
plaatsvinden binnen het onderwijs. Dit omvat leerprocessen (zoals het verwerven
van kennis en vaardigheden) en instructieprocessen (zoals lesgeven en
evalueren).
De kenmerken van actoren en processen kunnen variëren en kunnen daardoor
invloed uitoefenen op het onderwijs. Voorbeelden van zulke variabelen zijn
leeftijd, opleidingsniveau, motivatie, leeromgeving, en de beschikbaarheid van
middelen.
Het referentiekader in onderwijskunde is een analytisch model dat wordt
gebruikt om de complexiteit van onderwijsprocessen te begrijpen. Het helpt om
de interacties tussen verschillende actoren, processen en variabelen te
structureren en te analyseren op micro-, meso- en macroniveau.
Aggregatieniveaus: de verschillende niveaus waarop onderwijs (of de
maatschapij als breeder geheel) kan worden geanalyseerd:
Microniveau (interactie): de directe interacties tussen actoren, zoals in een
klaslokaal.
Mesoniveau (organisatie): organisaties zoals scholen, faculteiten of
trainingsinstituten.
Macroniveau (wetgeving): bredere systemen zoals onderwijsbeleid en
maatschappelijke invloeden.
Didactisch handelen: de concrete activiteiten die instructieverantwoordelijken
ondernemen om het leren te faciliteren. Dit betekent het kiezen van leerdoelen,
het selecteren van instructiemethodes, het gebruik van media en de toetsing van
leerresultaten.
,Effect sizes zijn kwantitatieve maten die de impact van een variabele of
interventie op leeruitkomsten aangeven. Ze worden vaak gebruikt in meta-
analyses om te bepalen hoe sterk een bepaald effect is. Een effect size van 0,20
wordt als klein beschouwd, 0,50 als gemiddeld, en 0,80 als groot. Effect sizes zijn
anders dan significantie.
Context verwijst naar de externe factoren die invloed hebben op het onderwijs,
zoals cultuur, sociaal-economische omstandigheden, en beleid. De context kan
de effectiviteit van onderwijsprocessen en interventies sterk beïnvloeden.
Organisatiedimensies zijn factoren die een leeromgeving vormgeven. Denk
aan tijd, ruimte, geld en organisatorische structuur. Organisatiedimensies
vormen de context. Hierin vinden leeractiviteiten, didactisch handelen, oganisatie
en de aggregatieniveaus plaats.
Een advance organizer is een hulpmiddel dat wordt gebruikt om nieuwe
informatie te structureren en te integreren in bestaande kennis. Het helpt
studenten om hun gedachtes te organiseren voordat ze nieuwe inhoud
bestuderen. Nieuwe informatie wordt in een kader geplaatst, zodat het
makkelijker te onthouden is. Hulpmiddelen zoals een concept map helpen met
complexe termen visualiseren.
Onderwijskunde als wetenschap gaat over het bestuderen van leren en instructie.
Evidence-based aanpakken geven aan in welke mate processen en variabelen bij
actoren, de context en de organisatie van onderwijs een effectieve invloed
hebben op leerresultaten. Actoren benadrukken verschillende visies over leren en
instructie.
Verschillende dimensies zijn terug te vinden in het onderwijskundig
referentiekader:
-Actoren
-Aggregatieniveaus
-Oganisatie
-Didactisch handelen
-Leeractiviteiten
-De contextdimensie
Verschillende visies op leren en instructie hebben invloed op keuzes en
vormgeving van de dimensies in het onderwijskundig referentiekader. Op het
microniveau staat de directe intereactie tussen leraar en student voorop. Deze
krijgt vorm door uitwerking van de intstructieactiviteiten, waarbij zeer specifieke
keuzes gemaakt worden bij de verschillende componenten van het didactisch
handelen.
In het state-of-the-artmodel voor het didactisch handelen, hangen
verschillende componenten samen in een complexe interactie. Denk aan
leerdoelen, instructiestretegieën, leerstof, media en toetsing.
Op mesoniveau kijkt men naar leren en instructie op het niveau van een
instelling, organisatie of een programma. De componenten in het model voor
didactisch handelen zijn vooral bepaald door de organisatiedimensie.
Op macroniveau kijkt men naar leren en instructie vanuit de richtinggevende en
geïnstitutionaliseerde beleidskaders. De context en de organisatie zijn hier de
toonaangevende dimensies.
, Onderwijskunde is een relatief jonge wetenschap waarin veel deelwetenschappen
voorkomen. Een brede kijk op de dimensies bij leren en instructie is belangrijk.
Meta-analyses wijzen uit dat een aantal variabelen de effectiviteit van
instructieverantwoordelijken vergroten (van grootste naar kleinste
effectgrootte):
-Docent is voorbereid en heeft onderwijs gepland.
-Docent is in staat om ideeën en theorie op duideijke wijze te presenteren.
-Docent is in staat om interesse in het onderwerp op te wekken.
-Docent moedigt studenten aan om vragen te stellen en te discussiëren.
-Docent is in staat om reacties studenten te interpreteren; vast stellen wie stof
wel en niet begrijpt.
-Docent laat zien enthousiast te zijn voor lesstof.
-Docent is vriendelijk voor alle studenten.
Meta-analyses wijzen uit dat een aantal variabelen de studieprestaties
van lerenden verbeteren (van grootste naar kleinste effectgrootte):
-Perceptie van eigen academische capaciteiten.
-Doel dat student zich stelt bij studeren.
-Hoe vaak de student aanwezig is tijdens colleges.
-Gemiddeld cijfer op voortgezet onderwijs.
-Doorzettingsvermogen en inspanningsbereidheid.
-Vaardigheid om juiste leerstrategieën in te zetten.
Deze variabelen verslechteren studieprestaties:
-Extravert gedrag.
-Oppervlakkige verwerking van informatie gecombineerd met extrinsieke
motivatie.
-Negatieve emotionele reactie op toetssituatie.
-Uitstelgedrag.
Een overzicht van instructieactiviteiten:
