Sportpsychologie
Hoofdstuk1: Introductie vakgebied
Sportpsychologie als wetenschappelijke discipline
= De wetenschappelijke studie van mensen en hun gedragingen in sportactiviteiten en de
praktische toepassingen van die kennis
Twee insteken
Psychologie op sport: Wat zijn de effecten van psychologische factoren op sportieve prestaties?
Sport op psychologie: Wat zijn de effecten van deelname aan sport op psychologische ontwikkeling,
gezondheid en welzijn?
Bv: mentaal welbevinden preventie van depressie en behandelen van de depressie
Geschiedenis van sportpsychologie wetenschap
Beginjaren 1893 – 1920
Een bekende psycholoog is Norman Triplett
Wielrenners op de baan rijden sneller in gezelschap
Groepsproductiviteit
Als de spanning hoger wordt gaat de prestatie hoger liggen. Dit mag ook niet te hoog liggen want dan
kan de prestatie omlaaggaan.
Je gaat sneller wanneer er mensen aanwezig zijn die je kunnen controleren
interne competitie op basis van sociale facilitatie
Groepsinproductiviteit
Ringelmann (1861-1931)
Niet gepubliceerd experiment: touwtrekken
− Gemiddelde individuele prestatie daalt naarmate het aantal groepsleden stijgt
→Verklaring niet eenduidig:
− Minder inzet?
− Verlies door coördinatieproblemen?
− ...?
1
, Ringelmann-effect
Naar mate men met meer mensen waren, trokken de mensen met minder kracht
Het idee van “de rest zal het wel doen”
Ringelmann-effect = Neiging van individuen om minder te presteren in groep dan alleen
- Bv: wielrenners die niet willen overpakken en in het wiel kruipen
Verklaring: sociaal lanterfanten Individuen voelden zich niet met groep verbonden
Meer dan wetenschap
- Veel verschillende kennisbronnen:
- Wetenschappelijke discipline als basis
- Systematische observatie
- Single case studies
- Gedeelde, publieke ervaring
- Introspectie
- Intuïtie
Wetenschap vs praktijk
Praktijk = wetenschap + kunst
De wetenschap van coachen/onderwijzen/leiderschap richt zich op het vinden van algemene
principes
De kunst van coachen/onderwijzen/leiderschap is weten wanneer en hoe je deze principes moet
individualiseren & contextualiseren
Integratie = actief proces
- Pas wetenschappelijke kennis toe in jouw setting kunnen aanpassen en passend maken
- Evalueer de bruikbaarheid van wetenschappelijke kennis in de specifieke context waarin je
betrokken bent
- Blijf up-to-date door je wetenschappelijke kennis bij te houden en aan te passen aan recente
ontwikkelingen
- Blijf realistisch in je verwachtingen omtrent de sterktes en beperkingen van
wetenschappelijke kennis. Wetenschap is heel traag
2
, Sportpsychologie in de praktijk
What’s in a name
Sportpsycholoog
- Psycholoog: wettelijk beschermde titel, met bepaalde garanties. Je moet hiervoor hebben
gestudeerd.
- Soms meer stigma
- Vaak meer achtergrond voor meer klinische vragen
Mental coach/trainer
- Geen wettelijke erkenning, minder tot geen garanties. Iedereen mag zich een coach noemen.
- Soms gemakkelijker aanvaard
- Eerder nadruk op psycho-educatie ifv mentale vaardigheden
3 soorten psychologie
1. Klinische psychologie
2. Klinische sportpsychologie
3. Mentale training / sportpsycholgie
Altijd de mens als basis!! Het welzijn is het belangrijkste
Wat doet een sportpsycholoog?
- Mentale vaardigheidstraining = focus van dit vak
- Maar veel meer
o Teambuilding
o Communicatie
o Carrièrebegeleiding
o staff, vertrouwenspersoon, …
Doelgroepen in de praktijk
- Elite atleten & recreanten
- Individuen & teams
- Kinderen, jongeren & volwassenen
- Sporters & hun omkadering
- Sporters met een beperking
ieder die sportieve prestaties wil verbeteren/optimaliseren
3
, Ook naast sport: performance
- Sport steeds breder: basket -> bowling -> bridge
- Andere prestatiecontexten:
o dans, muziek, theater
o politie, leger
- mentale vaardigheden in de sport
4
Hoofdstuk1: Introductie vakgebied
Sportpsychologie als wetenschappelijke discipline
= De wetenschappelijke studie van mensen en hun gedragingen in sportactiviteiten en de
praktische toepassingen van die kennis
Twee insteken
Psychologie op sport: Wat zijn de effecten van psychologische factoren op sportieve prestaties?
Sport op psychologie: Wat zijn de effecten van deelname aan sport op psychologische ontwikkeling,
gezondheid en welzijn?
Bv: mentaal welbevinden preventie van depressie en behandelen van de depressie
Geschiedenis van sportpsychologie wetenschap
Beginjaren 1893 – 1920
Een bekende psycholoog is Norman Triplett
Wielrenners op de baan rijden sneller in gezelschap
Groepsproductiviteit
Als de spanning hoger wordt gaat de prestatie hoger liggen. Dit mag ook niet te hoog liggen want dan
kan de prestatie omlaaggaan.
Je gaat sneller wanneer er mensen aanwezig zijn die je kunnen controleren
interne competitie op basis van sociale facilitatie
Groepsinproductiviteit
Ringelmann (1861-1931)
Niet gepubliceerd experiment: touwtrekken
− Gemiddelde individuele prestatie daalt naarmate het aantal groepsleden stijgt
→Verklaring niet eenduidig:
− Minder inzet?
− Verlies door coördinatieproblemen?
− ...?
1
, Ringelmann-effect
Naar mate men met meer mensen waren, trokken de mensen met minder kracht
Het idee van “de rest zal het wel doen”
Ringelmann-effect = Neiging van individuen om minder te presteren in groep dan alleen
- Bv: wielrenners die niet willen overpakken en in het wiel kruipen
Verklaring: sociaal lanterfanten Individuen voelden zich niet met groep verbonden
Meer dan wetenschap
- Veel verschillende kennisbronnen:
- Wetenschappelijke discipline als basis
- Systematische observatie
- Single case studies
- Gedeelde, publieke ervaring
- Introspectie
- Intuïtie
Wetenschap vs praktijk
Praktijk = wetenschap + kunst
De wetenschap van coachen/onderwijzen/leiderschap richt zich op het vinden van algemene
principes
De kunst van coachen/onderwijzen/leiderschap is weten wanneer en hoe je deze principes moet
individualiseren & contextualiseren
Integratie = actief proces
- Pas wetenschappelijke kennis toe in jouw setting kunnen aanpassen en passend maken
- Evalueer de bruikbaarheid van wetenschappelijke kennis in de specifieke context waarin je
betrokken bent
- Blijf up-to-date door je wetenschappelijke kennis bij te houden en aan te passen aan recente
ontwikkelingen
- Blijf realistisch in je verwachtingen omtrent de sterktes en beperkingen van
wetenschappelijke kennis. Wetenschap is heel traag
2
, Sportpsychologie in de praktijk
What’s in a name
Sportpsycholoog
- Psycholoog: wettelijk beschermde titel, met bepaalde garanties. Je moet hiervoor hebben
gestudeerd.
- Soms meer stigma
- Vaak meer achtergrond voor meer klinische vragen
Mental coach/trainer
- Geen wettelijke erkenning, minder tot geen garanties. Iedereen mag zich een coach noemen.
- Soms gemakkelijker aanvaard
- Eerder nadruk op psycho-educatie ifv mentale vaardigheden
3 soorten psychologie
1. Klinische psychologie
2. Klinische sportpsychologie
3. Mentale training / sportpsycholgie
Altijd de mens als basis!! Het welzijn is het belangrijkste
Wat doet een sportpsycholoog?
- Mentale vaardigheidstraining = focus van dit vak
- Maar veel meer
o Teambuilding
o Communicatie
o Carrièrebegeleiding
o staff, vertrouwenspersoon, …
Doelgroepen in de praktijk
- Elite atleten & recreanten
- Individuen & teams
- Kinderen, jongeren & volwassenen
- Sporters & hun omkadering
- Sporters met een beperking
ieder die sportieve prestaties wil verbeteren/optimaliseren
3
, Ook naast sport: performance
- Sport steeds breder: basket -> bowling -> bridge
- Andere prestatiecontexten:
o dans, muziek, theater
o politie, leger
- mentale vaardigheden in de sport
4
