PSYCHOPATHOL
OGIE
Emma Willems
,Inhoudsopgave
1
, Hoofstuk 1_Een helikopterblik op onze geestelijke
gezondheidszorg GGZ
1 Helikopterblik
De geschiedenis van de psychiatrie
6 periodes
1) prehistorie en oudheid
2) 300 N.c. – 1600
3) 1600-1800
4) 19de eeuw
5) 1ste helft 20ste eeuw
6) halfweg 20e eeuw -2010
Periode 1: prehistorie en oudheid
Oorzaak van ziektes: geesten die men had beledigd
Voorouders zorgden voor zieke en zwakke stamleden
Archeologische/ doorboorde schedels: bewezen dat ziekte wouden genezen (periode neolithicum)
= medicijnman wou met schedelboringen geesten uit lichaam bevrijden
Twee personen met grote invloed op GGZ: Hippocrates en Galenus van Pergamon
Hippocrates: ziekte veroorzaakt door onjuiste mengeling van 4 lichaamsvochten (bloed, slijm, gele
en zwarte gal)
o Beschouwde krankzinnigheid als hersenziekte en behandelde met warme/ koude baden,
rust en dieet
Galenus van Pergadon: beschrijving zenuwstelsel
o Uitgaande visie Hippocrates van vochten, verdeelde hij mens in 4 types naargelang
overheersing van lichaamsvochten
Sanguinisch = bloed
Flegmatisch = slijm
Cholerisch = gele gal
Melancholisch = zwarte gal
Einde oudheid
= Christelijk geïnspireerde levenshouding tegenover ziekten en armen een ruime verspreiding
Radicale keuze voor zwakke en onderdrukte mensen
Gelovigen moesten lot zieken, armen en gehandicapten verzachten
Periode 2: 300 NC -1600
Treurigheid/ melancholie (depressie) werd beschouwd als slechte gedachte of bekoring
o 375NC – kerkvader Evagrius van Pontus: voegde hieraan toe als achtste slechte gedachte
(gulzigheid, hebzucht, luiheid, wellust, toorn, ijdelheid en hoogmoed)
o 590NC – Paus Gregorius definitieve lijst van 7 hoofdzonden, voegde afgunst toe, versmolt
hoogmoed en ijdelheid en schrapte treurigheid
Vroege middeleeuwen – mensen met geestelijke stoornis – eigen positie in gesloten agrarische
maatschappij
Maatschappelijke patroon ontwikkelde – strakkere organisatie stadsleven = vermindering tolerantie
tav ‘zotten’
Stedelingen: personen als bezeten en verstoorders van openbare orde
2
, o Opgesloten in ‘dolhuizen’
= medische en verzorgende handelingen van barbiers en chirurgijnen versmolten in late
middeleeuwen tot één beroep
o ‘kwade’ stoffen uit lichaam laten wegvloeien
= drankjes om braken, gaven purgeermiddelen en pasten aderlatingen toe
o Kei- of steensnijdingen – in plaats van schedelboringen
= ging ervan uit dat insect in hoofd krankzinnigheid veroorzaakte – tijdens slaap in neus –
kleine opening in schedel achter oor (meester-steensnijder)
Geesteszieken werden soms met ontzag benaderd omdat ze in staat zouden zijn om met goden te
communiceren
Vanaf jaren 1100 = opkomst kerk = geesteszieken meer recht op leven
Kloosterorden stonden in voor opname en verzorging => medemens zien achter waanzinnig gedrag
Middeleeuwen – idee: geesteszieken nutteloos/ gevaarlijk
=> heksenvervolgingen en inquisitieprocessen – vervolging geesteszieken
2de helft 18e eeuw = verdween geloof in bezetenheid en hekserij
Verhaal p. 21
Tegen eind 16e eeuw
Krankzinnigen werden voor eerst juridisch aansprakelijk en toerekeningsvatbaar gesteld => nieuwe visie
haaks op tolerantere visie tov krankzinnigen
Periode 3: 1600-1800
Interneringsgolf en gestichten met erbarmelijke leefomstandigheden
Opsluiting dolhuizen, gasthuizen en godshuizen vanuit liefdadige ingesteldheid -> brutale afsluiting
van de samenleving
= onrustige zieken aan kettingen en geen gezonde voeding of zorg
Afgesloten van samenleving in gesloten instelling met strenge regels
Beschaafde burgers: krankzinnigen als dieren – zondag-betaling bezichtigen (droegen zelf schuld)
Invloed van René Descartes (1596-1650) belangrijk!
‘Ik denk, dus ik ben’ – ‘ik ben een denkend ding’
Denken als volgens Descartes onze essentie en daarom moet onze geest (de rede) onderscheiden
worden van ons lichaam (natuur)
= scheiding geest en lichaam
=> Cartesiaans dualisme
Zag de wereld als machine en menselijk lichaam als mechanisch systeem dat waarnemingsimpulsen
doorgeeft aan hersenen (basis neuropsychologie)
Periode 4: 19de eeuw
Franse revolutie + industriële revolutie
Geestenzieken beschouwd als lichamelijke zieke personen met recht op specifieke medische
verzorging
Band religie en psychiatrie hield definitief bestaan
Kritiek op onmenselijke praktijken en dolhuizen => vervangen door krankzinnigengestichten
In Frankrijk/ Parijs => Philippe Pinel (1745-1826)
Belangstelling voor behandeling
Bevrijdde geesteszieken van boeien en maakte eind aan bepaalde technieken (bv. purgeren,
blaartrekken, aderlaten…)
3
OGIE
Emma Willems
,Inhoudsopgave
1
, Hoofstuk 1_Een helikopterblik op onze geestelijke
gezondheidszorg GGZ
1 Helikopterblik
De geschiedenis van de psychiatrie
6 periodes
1) prehistorie en oudheid
2) 300 N.c. – 1600
3) 1600-1800
4) 19de eeuw
5) 1ste helft 20ste eeuw
6) halfweg 20e eeuw -2010
Periode 1: prehistorie en oudheid
Oorzaak van ziektes: geesten die men had beledigd
Voorouders zorgden voor zieke en zwakke stamleden
Archeologische/ doorboorde schedels: bewezen dat ziekte wouden genezen (periode neolithicum)
= medicijnman wou met schedelboringen geesten uit lichaam bevrijden
Twee personen met grote invloed op GGZ: Hippocrates en Galenus van Pergamon
Hippocrates: ziekte veroorzaakt door onjuiste mengeling van 4 lichaamsvochten (bloed, slijm, gele
en zwarte gal)
o Beschouwde krankzinnigheid als hersenziekte en behandelde met warme/ koude baden,
rust en dieet
Galenus van Pergadon: beschrijving zenuwstelsel
o Uitgaande visie Hippocrates van vochten, verdeelde hij mens in 4 types naargelang
overheersing van lichaamsvochten
Sanguinisch = bloed
Flegmatisch = slijm
Cholerisch = gele gal
Melancholisch = zwarte gal
Einde oudheid
= Christelijk geïnspireerde levenshouding tegenover ziekten en armen een ruime verspreiding
Radicale keuze voor zwakke en onderdrukte mensen
Gelovigen moesten lot zieken, armen en gehandicapten verzachten
Periode 2: 300 NC -1600
Treurigheid/ melancholie (depressie) werd beschouwd als slechte gedachte of bekoring
o 375NC – kerkvader Evagrius van Pontus: voegde hieraan toe als achtste slechte gedachte
(gulzigheid, hebzucht, luiheid, wellust, toorn, ijdelheid en hoogmoed)
o 590NC – Paus Gregorius definitieve lijst van 7 hoofdzonden, voegde afgunst toe, versmolt
hoogmoed en ijdelheid en schrapte treurigheid
Vroege middeleeuwen – mensen met geestelijke stoornis – eigen positie in gesloten agrarische
maatschappij
Maatschappelijke patroon ontwikkelde – strakkere organisatie stadsleven = vermindering tolerantie
tav ‘zotten’
Stedelingen: personen als bezeten en verstoorders van openbare orde
2
, o Opgesloten in ‘dolhuizen’
= medische en verzorgende handelingen van barbiers en chirurgijnen versmolten in late
middeleeuwen tot één beroep
o ‘kwade’ stoffen uit lichaam laten wegvloeien
= drankjes om braken, gaven purgeermiddelen en pasten aderlatingen toe
o Kei- of steensnijdingen – in plaats van schedelboringen
= ging ervan uit dat insect in hoofd krankzinnigheid veroorzaakte – tijdens slaap in neus –
kleine opening in schedel achter oor (meester-steensnijder)
Geesteszieken werden soms met ontzag benaderd omdat ze in staat zouden zijn om met goden te
communiceren
Vanaf jaren 1100 = opkomst kerk = geesteszieken meer recht op leven
Kloosterorden stonden in voor opname en verzorging => medemens zien achter waanzinnig gedrag
Middeleeuwen – idee: geesteszieken nutteloos/ gevaarlijk
=> heksenvervolgingen en inquisitieprocessen – vervolging geesteszieken
2de helft 18e eeuw = verdween geloof in bezetenheid en hekserij
Verhaal p. 21
Tegen eind 16e eeuw
Krankzinnigen werden voor eerst juridisch aansprakelijk en toerekeningsvatbaar gesteld => nieuwe visie
haaks op tolerantere visie tov krankzinnigen
Periode 3: 1600-1800
Interneringsgolf en gestichten met erbarmelijke leefomstandigheden
Opsluiting dolhuizen, gasthuizen en godshuizen vanuit liefdadige ingesteldheid -> brutale afsluiting
van de samenleving
= onrustige zieken aan kettingen en geen gezonde voeding of zorg
Afgesloten van samenleving in gesloten instelling met strenge regels
Beschaafde burgers: krankzinnigen als dieren – zondag-betaling bezichtigen (droegen zelf schuld)
Invloed van René Descartes (1596-1650) belangrijk!
‘Ik denk, dus ik ben’ – ‘ik ben een denkend ding’
Denken als volgens Descartes onze essentie en daarom moet onze geest (de rede) onderscheiden
worden van ons lichaam (natuur)
= scheiding geest en lichaam
=> Cartesiaans dualisme
Zag de wereld als machine en menselijk lichaam als mechanisch systeem dat waarnemingsimpulsen
doorgeeft aan hersenen (basis neuropsychologie)
Periode 4: 19de eeuw
Franse revolutie + industriële revolutie
Geestenzieken beschouwd als lichamelijke zieke personen met recht op specifieke medische
verzorging
Band religie en psychiatrie hield definitief bestaan
Kritiek op onmenselijke praktijken en dolhuizen => vervangen door krankzinnigengestichten
In Frankrijk/ Parijs => Philippe Pinel (1745-1826)
Belangstelling voor behandeling
Bevrijdde geesteszieken van boeien en maakte eind aan bepaalde technieken (bv. purgeren,
blaartrekken, aderlaten…)
3
