Vak: Vakdidactiek verdiepen 2.2 & Taalcursus 2
Cursuscode: NEDV2B01X
Datum: 25 juni 2020
Lerarenopleiding Nederlands
Hogeschool Rotterdam
-
Inhoudsopgave
‘Fuck de canon’ slaat nergens op!..........................................................................................................1
Literatuurlijst..........................................................................................................................................4
Bijlagen...................................................................................................................................................6
Bijlage 1 Fragment Oudnederlands (Van Oostrom, z.d.)....................................................................6
Bijlage 2 Filmpje over Reinaert de Vos (Dealphaman, 2015)..............................................................6
Bijlage 3 Inhoudsopgave van De schelmenstreken van Reinaert de Vos (Meinderts, 2018)...............6
Bijlage 4 Drie verhaaltjes uit De schelmenstreken van Reinaert de Vos (Meinderts, 2018)................7
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
‘Fuck de canon’ slaat nergens op!
1
, Weijts (2016) schrijft in zijn column ‘Die boekenlijst is misdadig: Fuck de canon’: ‘Altijd weer
Havelaar, die afgrijselijke monumentale baksteen, effectief moordwapen voor elk sluimerend vonkje
literaire interesse’. Het komt erop neer dat Weijts tegen het aanbieden van historische letterkunde
is. ‘’Bij Historische Nederlandse letterkunde gaat het om teksten uit de middeleeuwen en de
vroegmoderne tijd (1100-1800)’’ (Universiteit van Amsterdam, z.d.). In dit artikel wordt echter het
tegenovergestelde van de column van Weijts bepleit, want historische letterkunde is heel nuttig, zelfs
in de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Wel moet er goed nagedacht worden over een leuke
en activerende didactische vorm om dit te onderwijzen. Daarom moet er meer aandacht worden
besteed aan historische letterkunde in de onderbouw van het voortgezet onderwijs, mits er een
goede didactische vorm wordt gebruikt.
De ontwikkeling van de leerling
Uit onderstaande drie functies blijkt dat historische letterkunde in de onderbouw van het voortgezet
onderwijs belangrijk is. Ten eerste is historische letterkunde persoonsvormend en dit houdt in dat de
leerling de algemene en morele ontwikkeling verbreedt. Ook ontwikkelt het empathisch vermogen,
de eigen identiteit en de literaire smaak. Ten tweede heeft historische letterkunde een socialiserende
functie. Zo breidt de leerling de literaire competentie uit, hij krijgt kennis van genres, begrippen en
theorie en hij leert op cultureel en sociaal-maatschappelijk vlak. Tenslotte heeft historische
letterkunde een kwalificerende functie. Zo is het lezen van historische letterkunde nuttig voor de
ontwikkeling van woordenschat, tekstbegrip, spelling, leessnelheid en stijlgevoel. Daarnaast leren
leerlingen hun ervaringen, bevindingen en opvattingen schriftelijk en mondeling uit te drukken
(Witte, 2019). Daarom moeten docenten historische letterkunde op een effectieve manier
aanbieden, zodat de leerling bovenstaande competenties kan ontwikkelen.
Het leukste historische werk voor havo 3
In dit artikel wordt een handreiking gegeven om in havo 3 met De schelmenstreken van Reinaert de
Vos (Meinderts, 2018) te werken. Ten eerste moet er rekening gehouden worden met de
beginsituatie van de leerlingen. In havo 3 hebben leerlingen ervaring met het lezen van boeken, maar
niet met het lezen van historische letterkunde. Wel volgen de leerlingen al drie jaar lang het vak
geschiedenis. De schelmenstreken van Reinaert de Vos (2018) is een geschikt boek, want de
leerlingen weten al wat de middeleeuwen zijn en zullen begrijpen hoe die tijd eruit zag. Zo kunnen ze
het boek in de tijd plaatsen. Ten tweede is het belangrijk om bij de belevingswereld van de leerlingen
aan te sluiten. De belevingswereld gaat vooral over interesses buiten school, zoals zichzelf, liefde,
vriendschap, sport, hun telefoon en sociale media. Het werk is geschikt, omdat er liefde en
vriendschap in voor komt. Daarnaast komt er veel bedrog in het boek voor en dit wekt vaak de
interesse van leerlingen, ook brengt dit spanning met zich mee. Ten derde moet er rekening
gehouden worden met het leesniveau van de leerling. Aan het eind van de onderbouw beheersen
leerlingen niveau 2, verkennend en ontdekkend lezen. Een niveau 2 lezer heeft verschillende
kenmerken. Zo verkent hij zijn eigen wereld, wil hij soms een ander genre proberen en kan hij zich
verplaatsen in verschillende personages en situaties. Ook hebben boeken, van niveau 2, bepaalde
kenmerken. Zoals gevarieerd taalgebruik, een eenvoudige opbouw, de lezer uit de direct herkenbare
wereld halen, zo kan hij zijn grenzen verleggen en er is naast actie en drama psychologische spanning
(Witte, 2008). Het werk past bij niveau 2, want het werk bevat veel plaatjes en de opbouw is
eenvoudig. Zo staat er een titel boven de verhaaltjes en het is duidelijk wanneer een verhaaltje is
afgelopen. Het taalgebruik is gevarieerd, soms staan er lastige woorden in de tekst, maar dit is op het
2
Cursuscode: NEDV2B01X
Datum: 25 juni 2020
Lerarenopleiding Nederlands
Hogeschool Rotterdam
-
Inhoudsopgave
‘Fuck de canon’ slaat nergens op!..........................................................................................................1
Literatuurlijst..........................................................................................................................................4
Bijlagen...................................................................................................................................................6
Bijlage 1 Fragment Oudnederlands (Van Oostrom, z.d.)....................................................................6
Bijlage 2 Filmpje over Reinaert de Vos (Dealphaman, 2015)..............................................................6
Bijlage 3 Inhoudsopgave van De schelmenstreken van Reinaert de Vos (Meinderts, 2018)...............6
Bijlage 4 Drie verhaaltjes uit De schelmenstreken van Reinaert de Vos (Meinderts, 2018)................7
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
‘Fuck de canon’ slaat nergens op!
1
, Weijts (2016) schrijft in zijn column ‘Die boekenlijst is misdadig: Fuck de canon’: ‘Altijd weer
Havelaar, die afgrijselijke monumentale baksteen, effectief moordwapen voor elk sluimerend vonkje
literaire interesse’. Het komt erop neer dat Weijts tegen het aanbieden van historische letterkunde
is. ‘’Bij Historische Nederlandse letterkunde gaat het om teksten uit de middeleeuwen en de
vroegmoderne tijd (1100-1800)’’ (Universiteit van Amsterdam, z.d.). In dit artikel wordt echter het
tegenovergestelde van de column van Weijts bepleit, want historische letterkunde is heel nuttig, zelfs
in de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Wel moet er goed nagedacht worden over een leuke
en activerende didactische vorm om dit te onderwijzen. Daarom moet er meer aandacht worden
besteed aan historische letterkunde in de onderbouw van het voortgezet onderwijs, mits er een
goede didactische vorm wordt gebruikt.
De ontwikkeling van de leerling
Uit onderstaande drie functies blijkt dat historische letterkunde in de onderbouw van het voortgezet
onderwijs belangrijk is. Ten eerste is historische letterkunde persoonsvormend en dit houdt in dat de
leerling de algemene en morele ontwikkeling verbreedt. Ook ontwikkelt het empathisch vermogen,
de eigen identiteit en de literaire smaak. Ten tweede heeft historische letterkunde een socialiserende
functie. Zo breidt de leerling de literaire competentie uit, hij krijgt kennis van genres, begrippen en
theorie en hij leert op cultureel en sociaal-maatschappelijk vlak. Tenslotte heeft historische
letterkunde een kwalificerende functie. Zo is het lezen van historische letterkunde nuttig voor de
ontwikkeling van woordenschat, tekstbegrip, spelling, leessnelheid en stijlgevoel. Daarnaast leren
leerlingen hun ervaringen, bevindingen en opvattingen schriftelijk en mondeling uit te drukken
(Witte, 2019). Daarom moeten docenten historische letterkunde op een effectieve manier
aanbieden, zodat de leerling bovenstaande competenties kan ontwikkelen.
Het leukste historische werk voor havo 3
In dit artikel wordt een handreiking gegeven om in havo 3 met De schelmenstreken van Reinaert de
Vos (Meinderts, 2018) te werken. Ten eerste moet er rekening gehouden worden met de
beginsituatie van de leerlingen. In havo 3 hebben leerlingen ervaring met het lezen van boeken, maar
niet met het lezen van historische letterkunde. Wel volgen de leerlingen al drie jaar lang het vak
geschiedenis. De schelmenstreken van Reinaert de Vos (2018) is een geschikt boek, want de
leerlingen weten al wat de middeleeuwen zijn en zullen begrijpen hoe die tijd eruit zag. Zo kunnen ze
het boek in de tijd plaatsen. Ten tweede is het belangrijk om bij de belevingswereld van de leerlingen
aan te sluiten. De belevingswereld gaat vooral over interesses buiten school, zoals zichzelf, liefde,
vriendschap, sport, hun telefoon en sociale media. Het werk is geschikt, omdat er liefde en
vriendschap in voor komt. Daarnaast komt er veel bedrog in het boek voor en dit wekt vaak de
interesse van leerlingen, ook brengt dit spanning met zich mee. Ten derde moet er rekening
gehouden worden met het leesniveau van de leerling. Aan het eind van de onderbouw beheersen
leerlingen niveau 2, verkennend en ontdekkend lezen. Een niveau 2 lezer heeft verschillende
kenmerken. Zo verkent hij zijn eigen wereld, wil hij soms een ander genre proberen en kan hij zich
verplaatsen in verschillende personages en situaties. Ook hebben boeken, van niveau 2, bepaalde
kenmerken. Zoals gevarieerd taalgebruik, een eenvoudige opbouw, de lezer uit de direct herkenbare
wereld halen, zo kan hij zijn grenzen verleggen en er is naast actie en drama psychologische spanning
(Witte, 2008). Het werk past bij niveau 2, want het werk bevat veel plaatjes en de opbouw is
eenvoudig. Zo staat er een titel boven de verhaaltjes en het is duidelijk wanneer een verhaaltje is
afgelopen. Het taalgebruik is gevarieerd, soms staan er lastige woorden in de tekst, maar dit is op het
2
