Biologie samenvatting H11: Transport
11.1:
Pomp:
Het hart is een holle spier met een linker- en een rechterhelft die volledig van elkaar
gescheiden zijn.
Bij elke samentrekking (hartslag) pompt elk harthelft zo’n 70 mL bloed weg. Dat is het
slagvolume (de hoeveelheid bloed die per hartslag een hartkamer verlaat.
- Linkerharthelft pompt zuurstofrijk bloed aar de weefsels en organen.
- Rechterharthelft pompt zuurstofarm bloed naar de longen.
De hoeveelheid bloed die een hart rondpompt, hangt zowel af van:
- De hartslagfrequentie (aantal hartslagen per minuut
- Het slagvolume
Dit hartminuutvolume (hartslag x slagvolume) geeft aan hoeveel bloed er per minuut in het
lichaam rondgaat. In rust is dat zo’n 5 L per minuut (70 hartslagen x 70 mL). Bij inspanning
kan dat wel 3 à 4 keer zoveel zijn.
Reanimeren / AED:
- Een AED meet, dient een stroomstoot toe en geeft nauwkeurige instructies over het
vervolg van de reanimatie.
- Een AED bestaat uit een microprocessor met een accu die via elektroden op het
lichaam van de man samentrekkingen van het hart registreert.
- Bij defibrilleren (onregelmatigheden in de hartslag) geeft de AED een stroomstoot af,
waardoor het hart heel kort stopt met pompen.
- Na deze reset start het hart opnieuw met het regelen van de hartslag, zodat het
hartritme zich kan herstellen. Soms stopt het hart helemaal met kloppen. Dan kan
een AED niet meer helpen bij een stroomstoot. Een injectie met adrenaline in de
hartspier door een arts kan dat hopelijk wel.
Hartinfarct:
- Pijn in zijn arm
- Bleek
- Transpireert
- Door een vernauwing in een kransslagader
die de hartspier van bloed voorziet, kreeg
een deel van de hartspier onvoldoende
zuurstof. Als gevolg daarvan werkte dat deel
niet goed meer of stierf mogelijk zelfs af.
Hartwerking in een ecg:
Een elektrische prikkel uit de sinusknoop in de
rechterboezemwand prikkelt de boezems tot
samentrekken. Speciale spiervezels leiden de
prikkel naar de AV-knoop tussen beide boezems.
Vandaar leiden alle andere spiervezels de prikkel
naar de kamers die daarop samentrekken. De
spieractiviteit van boezems en kamers gaat gepaard
met elektrische activiteit die, via elektrodes op de
,huid, in een ecg zichtbaar te maken zijn. Achtereenvolgens is de elektrische activiteit te zien
van het samentrekken van de boezems (P-top), het samentrekken van de kamers (QRS-top)
en het ontspannen van de kamers (T-top).
Ecg:
Een hartslag begint bij de boezems:
- Rechterboezem ontvangt bloed uit beide holle aders.
- Linkerboezem ontvangt bloed uit de longaders.
Een groep speciale spiercellen in de wand van de rechterboezem (de sinusknoop) geeft een
elektrische prikkel af waardoor de spiervezels van de boezems samentrekken. De boezems
verkleinen en persen het bloed de kamers in.
De sinusknoop is het begin van het prikkelgeleidingssysteem van het hart. Dit systeem van
gespecialiseerde spiervezels leidt de elektrische prikkel uit de sinusknoop naar de tweede
groep speciale cellen in de wand tussen beide boezems, de AV-knoop. Vanaf daar leiden
andere spiervezels de prikkel naar de onderkant van de kamers.
De kamers trekken vanaf de hartpunt naar boven toe samen en persen het bloed de
slagaders in. De elektrische activiteit die ontstaat door het samentrekken en ontspannen van
de hartspier, is via elektrodes op de huid van onder andere de borstkas te meten.
- Apparatuur maakt er een ecg van (elektrocardiogram).
Herstel voor het hart:
Na een hartinfarct is een van de bloedvaten die de hartspier van zuurstof voorzien (een
kransslagader) aan het dichtslibben.
De kransslagaders zijn de eerste zijtakken van de aorta (de grote lichaamsslagader).
- Het zuurstofrijke bloed dat kransslagaders vervoeren is voor de hartspier zelf.
- Kransaders voeren het zuurstofarme bloed rechtstreeks af naar de rechterboezem,
waar bloed vlak boven de hartkleppen binnenkomt.
Een kransslagader kan vernauwd raken door vetachtige stoffen, bijvoorbeeld cholesterol, die
een plaque vormen aan de binnenkant van het bloedvat. De plaque kan zo groot worden dat
deze het bloedvat in z’n geheel afsluit en hierdoor ontstaat er een hartinfarct.
Een dotterbehandeling kan een vernauwde kransslagader weer wijder maken.
- De arts maakt gebruik van een klein ballonnetje dat hij vanuit een slagader in de lies
door de aorta naar de kransslagader in het hart duwt.
- Op de plaats van vernauwing blaast hij het ballonnetje op.
- De arts kan eventueel een metalen steunkousje of een stent in de slagader plaatsen
om het bloedvat voortaan open te houden.
Lukt deze behandeling niet of onvoldoende, dan kan de arts besluiten tot een
bypassoperatie.
- Met behulp van een stukje slagader uit de borstkas of een beenader maakt de arts
een nieuwe verbinding tussen de aorta en kransslagader.
,Bloedstroom door het hart:
- Het bloed dat vanuit de benen en organen, zoals de lever en nieren komt, bereikt het
hart via de onderste holle ader.
- Het bloed dat vanuit de armen en het hoofd komt, bereikt het hart via de bovenste
holle ader.
Het bloed in de holle aders is zuurstofarm en bevat veel CO2. Het bloed stroomt via de
rechterboezem de rechterkamer in: de vulfase.
Aan het einde van de vulfase perst de rechterboezem het resterende bloed bij dat van de
rechterkamer. Die is nu helemaal gevuld.
Tussen de bezoems en de kamer bevinden zich de hartkleppen.
- Sterke vliezen die dankzij sterke peesdraden maar in één richting open kunnen.
- De hartkleppen staan open tijdens de vulfase, wanneer het bloed van de boezem
naar de kamer stroomt.
- Daarna, tijdens het samentrekken van de kamer, duwt het bloed in de kamer de
hartkleppen dicht.
- Het bloed kan nu niet meer terugstromen naar de boezem.
Het samentrekken van de kamers is de pompfase (systole).
- Rechterkamer perst het bloed de longslagader in.
- Deze splitst zich in twee takken, één voor de linker- en één voor de rechterlong.
- In de longen geeft het bloed CO2 af en neemt O2 op.
- Longaders voeren het O2-rijke bloed terug naar
de linkerboezem van het hart.
- Via de hartkleppen van de linkerharthelft gaat
het bloed naar de linkerkamer, van waaruit de
linkerkamer het de aorta inpompt.
- Beide harthelften vullen tegelijkertijd en pompen
ook tegelijk.
Slagaderkleppen tussen de slagaders (longslagaders of
aorta) en de kamers verhinderen dat het bloed
terugstroomt naar de kamer.
, Openen en sluiten van de kleppen:
Tijdens de fasen van één hartslag openen de hart- en slagaderkleppen bij een hogere druk
van het bloed voor de kleppen en sluiten bij een hogere druk achter de kleppen.
In de vulfase staan de hartkleppen open en zijn de slagaderkleppen dicht. Het bloed stroomt
via de boezems de kamers in.
Bij het samentrekken van de boezems zijn de hartkleppen nog steeds open en de
slagaderkleppen dicht. Door het samentrekken van de kamers bij de pompfase neemt de
druk in de kamers toe.
De hartkleppen sluiten en de slagaderkleppen gaan open.
In de ontspanningsfase (diastole) neemt de druk in de kamers af.
- De slagaderkleppen sluiten
- De hartkleppen gaan weer open
- Vulfase start opnieuw
Deze cyclus van vullen, pompen en ontspannen herhaalt zich hartslag na hartslag.
De dubbele harttoon, de ‘lub-dub’, ontstaat door de wervelingen van het bloed vlak na het
sluiten van de hart- en slagaderkleppen.
11.1:
Pomp:
Het hart is een holle spier met een linker- en een rechterhelft die volledig van elkaar
gescheiden zijn.
Bij elke samentrekking (hartslag) pompt elk harthelft zo’n 70 mL bloed weg. Dat is het
slagvolume (de hoeveelheid bloed die per hartslag een hartkamer verlaat.
- Linkerharthelft pompt zuurstofrijk bloed aar de weefsels en organen.
- Rechterharthelft pompt zuurstofarm bloed naar de longen.
De hoeveelheid bloed die een hart rondpompt, hangt zowel af van:
- De hartslagfrequentie (aantal hartslagen per minuut
- Het slagvolume
Dit hartminuutvolume (hartslag x slagvolume) geeft aan hoeveel bloed er per minuut in het
lichaam rondgaat. In rust is dat zo’n 5 L per minuut (70 hartslagen x 70 mL). Bij inspanning
kan dat wel 3 à 4 keer zoveel zijn.
Reanimeren / AED:
- Een AED meet, dient een stroomstoot toe en geeft nauwkeurige instructies over het
vervolg van de reanimatie.
- Een AED bestaat uit een microprocessor met een accu die via elektroden op het
lichaam van de man samentrekkingen van het hart registreert.
- Bij defibrilleren (onregelmatigheden in de hartslag) geeft de AED een stroomstoot af,
waardoor het hart heel kort stopt met pompen.
- Na deze reset start het hart opnieuw met het regelen van de hartslag, zodat het
hartritme zich kan herstellen. Soms stopt het hart helemaal met kloppen. Dan kan
een AED niet meer helpen bij een stroomstoot. Een injectie met adrenaline in de
hartspier door een arts kan dat hopelijk wel.
Hartinfarct:
- Pijn in zijn arm
- Bleek
- Transpireert
- Door een vernauwing in een kransslagader
die de hartspier van bloed voorziet, kreeg
een deel van de hartspier onvoldoende
zuurstof. Als gevolg daarvan werkte dat deel
niet goed meer of stierf mogelijk zelfs af.
Hartwerking in een ecg:
Een elektrische prikkel uit de sinusknoop in de
rechterboezemwand prikkelt de boezems tot
samentrekken. Speciale spiervezels leiden de
prikkel naar de AV-knoop tussen beide boezems.
Vandaar leiden alle andere spiervezels de prikkel
naar de kamers die daarop samentrekken. De
spieractiviteit van boezems en kamers gaat gepaard
met elektrische activiteit die, via elektrodes op de
,huid, in een ecg zichtbaar te maken zijn. Achtereenvolgens is de elektrische activiteit te zien
van het samentrekken van de boezems (P-top), het samentrekken van de kamers (QRS-top)
en het ontspannen van de kamers (T-top).
Ecg:
Een hartslag begint bij de boezems:
- Rechterboezem ontvangt bloed uit beide holle aders.
- Linkerboezem ontvangt bloed uit de longaders.
Een groep speciale spiercellen in de wand van de rechterboezem (de sinusknoop) geeft een
elektrische prikkel af waardoor de spiervezels van de boezems samentrekken. De boezems
verkleinen en persen het bloed de kamers in.
De sinusknoop is het begin van het prikkelgeleidingssysteem van het hart. Dit systeem van
gespecialiseerde spiervezels leidt de elektrische prikkel uit de sinusknoop naar de tweede
groep speciale cellen in de wand tussen beide boezems, de AV-knoop. Vanaf daar leiden
andere spiervezels de prikkel naar de onderkant van de kamers.
De kamers trekken vanaf de hartpunt naar boven toe samen en persen het bloed de
slagaders in. De elektrische activiteit die ontstaat door het samentrekken en ontspannen van
de hartspier, is via elektrodes op de huid van onder andere de borstkas te meten.
- Apparatuur maakt er een ecg van (elektrocardiogram).
Herstel voor het hart:
Na een hartinfarct is een van de bloedvaten die de hartspier van zuurstof voorzien (een
kransslagader) aan het dichtslibben.
De kransslagaders zijn de eerste zijtakken van de aorta (de grote lichaamsslagader).
- Het zuurstofrijke bloed dat kransslagaders vervoeren is voor de hartspier zelf.
- Kransaders voeren het zuurstofarme bloed rechtstreeks af naar de rechterboezem,
waar bloed vlak boven de hartkleppen binnenkomt.
Een kransslagader kan vernauwd raken door vetachtige stoffen, bijvoorbeeld cholesterol, die
een plaque vormen aan de binnenkant van het bloedvat. De plaque kan zo groot worden dat
deze het bloedvat in z’n geheel afsluit en hierdoor ontstaat er een hartinfarct.
Een dotterbehandeling kan een vernauwde kransslagader weer wijder maken.
- De arts maakt gebruik van een klein ballonnetje dat hij vanuit een slagader in de lies
door de aorta naar de kransslagader in het hart duwt.
- Op de plaats van vernauwing blaast hij het ballonnetje op.
- De arts kan eventueel een metalen steunkousje of een stent in de slagader plaatsen
om het bloedvat voortaan open te houden.
Lukt deze behandeling niet of onvoldoende, dan kan de arts besluiten tot een
bypassoperatie.
- Met behulp van een stukje slagader uit de borstkas of een beenader maakt de arts
een nieuwe verbinding tussen de aorta en kransslagader.
,Bloedstroom door het hart:
- Het bloed dat vanuit de benen en organen, zoals de lever en nieren komt, bereikt het
hart via de onderste holle ader.
- Het bloed dat vanuit de armen en het hoofd komt, bereikt het hart via de bovenste
holle ader.
Het bloed in de holle aders is zuurstofarm en bevat veel CO2. Het bloed stroomt via de
rechterboezem de rechterkamer in: de vulfase.
Aan het einde van de vulfase perst de rechterboezem het resterende bloed bij dat van de
rechterkamer. Die is nu helemaal gevuld.
Tussen de bezoems en de kamer bevinden zich de hartkleppen.
- Sterke vliezen die dankzij sterke peesdraden maar in één richting open kunnen.
- De hartkleppen staan open tijdens de vulfase, wanneer het bloed van de boezem
naar de kamer stroomt.
- Daarna, tijdens het samentrekken van de kamer, duwt het bloed in de kamer de
hartkleppen dicht.
- Het bloed kan nu niet meer terugstromen naar de boezem.
Het samentrekken van de kamers is de pompfase (systole).
- Rechterkamer perst het bloed de longslagader in.
- Deze splitst zich in twee takken, één voor de linker- en één voor de rechterlong.
- In de longen geeft het bloed CO2 af en neemt O2 op.
- Longaders voeren het O2-rijke bloed terug naar
de linkerboezem van het hart.
- Via de hartkleppen van de linkerharthelft gaat
het bloed naar de linkerkamer, van waaruit de
linkerkamer het de aorta inpompt.
- Beide harthelften vullen tegelijkertijd en pompen
ook tegelijk.
Slagaderkleppen tussen de slagaders (longslagaders of
aorta) en de kamers verhinderen dat het bloed
terugstroomt naar de kamer.
, Openen en sluiten van de kleppen:
Tijdens de fasen van één hartslag openen de hart- en slagaderkleppen bij een hogere druk
van het bloed voor de kleppen en sluiten bij een hogere druk achter de kleppen.
In de vulfase staan de hartkleppen open en zijn de slagaderkleppen dicht. Het bloed stroomt
via de boezems de kamers in.
Bij het samentrekken van de boezems zijn de hartkleppen nog steeds open en de
slagaderkleppen dicht. Door het samentrekken van de kamers bij de pompfase neemt de
druk in de kamers toe.
De hartkleppen sluiten en de slagaderkleppen gaan open.
In de ontspanningsfase (diastole) neemt de druk in de kamers af.
- De slagaderkleppen sluiten
- De hartkleppen gaan weer open
- Vulfase start opnieuw
Deze cyclus van vullen, pompen en ontspannen herhaalt zich hartslag na hartslag.
De dubbele harttoon, de ‘lub-dub’, ontstaat door de wervelingen van het bloed vlak na het
sluiten van de hart- en slagaderkleppen.
