Overheid
- Samenvatting colleges en boek -
Overheid blok 2a
stof:
- Hooghe, M. & Deschouwer, K. (2020). Politiek. Een inleiding in de politieke
wetenschappen (zesde druk). ISBN: 9789462907478.
- Thomassen, J. (2010). De permanente crisis van de democratie [Afscheidsrede].
- college
,Inhoud
Hoorcollege 1.........................................................................................................................................2
Hoorcollege 2.........................................................................................................................................5
Hoorcollege 3.........................................................................................................................................8
Hoorcollege 5.......................................................................................................................................14
Hoorcollege 8.......................................................................................................................................16
Hoorcollege 9.......................................................................................................................................17
Hoorcollege 10.....................................................................................................................................20
Hoorcollege 11.....................................................................................................................................23
Samenvatting boek...............................................................................................................................25
Afscheidsrede.......................................................................................................................................47
Oefententamen....................................................................................................................................50
Hoorcollege 1
Politiek is alles wat te maken heeft met het besturen van een samenleving.
2
,Politiek heeft met het besturen van een territoriaal gefundeerde samenleving te maken.
OMOP-model:
Overheid Alomvattend gezag
Markt (On)persoonlijke ruiltransacties
Organisaties Specifiek gezag
Primaire Sociale Orde Persoonlijke relaties
Wat is dé overheid?
Woerdman (2017): Overheid is de algemeen erkende leiding van een staat.
Wat is een staat?
Weber (1976): Een staat is een organisatie die binnen een bepaald grondgebied het legitieme
geweldsmonopolie bezit voor en namens de maatschappij (Bindende regels in een staat) met een
volk.
3 vormen van gezag: 3 gezichten van macht:
• Charismatisch gezag -> Obama -> beslissen en bevelen: bijv. De regels
• Traditioneel gezag ->koning ->agendasetting: bijv. Staken
• Rationeel-legalistisch gezag ->Rutte ->macht als ideologische hegemonie: bijv. cultuur
Waar haalt staat het recht vandaan om het legitiem geweldsmonopolie te bezitten?
Enkele politieke (contract)filosofen en hun mensbeeld:
Rousseau (18e eeuw): Onderdrukking van mensen zorgt ervoor dat mensen gericht zijn op eigen
belang. Mensen kunnen beter met elkaar samenleven als ze een gezamenlijk belang nastreven. Ze
moeten daarvoor vrijheid opgeven = rationeel.
Die komt vervolgens in uitdrukking in een algemene wil (de volonté générale) van de samenleving.
Filosoof Hobbes (17e eeuw): betoogde dat burgers er belang bij hebben om alle macht bij één
soeverein onder te brengen, omdat mensen van nature geneigd zijn hun eigen belang na te streven
(negatiever mensbeeld). Alternatief: Oorlog van allen tegen allen. Samen met Rousseau
contractfilosofen genoemd.
(https://www.youtube.com/watch?v=2Co6pNvd9mc)
Uitgangspunt contractfilosofen: Alle mensen zijn in vrijheid en gelijkheid geboren. Vrijheid zou de
eerste voorwaarde zijn voor een rechtvaardige en gelukkige samenleving.
Vrijheid-> oorlog van allen tegen allen. Burgers sluiten een sociaal contract waarin ze tot afspraken
komen om in natuurlijke vrijheid en gelijkheid te kunnen leven. Vergelijk definitie staat van Weber!
De staat werd scheidsrechter. Er ontstonden rechtsstaten.
Vier grondbeginselen bij een rechtstraat:
1.Beginsel van grondrechten -> grondrechten die gelden voor iedereen
3
, 2.Het soevereiniteits- en democratiebeginsel(= het sociaal contract). -> regels namens de burgers
3.Het legaliteitsbeginsel -> iedereen moet zich aan de regels houden
4.Het beginsel van de trias politica -> gescheiden machten
Klassieke grondrechten
Overheid is passief, beperken de macht van de overheid en je kunt deze grondrechten afdwingen bij
de rechter.
Sociale grondrechten
Overheid is actief, schending van sociale grondrechten kan niet afgedwongen worden bij de rechter.
4
- Samenvatting colleges en boek -
Overheid blok 2a
stof:
- Hooghe, M. & Deschouwer, K. (2020). Politiek. Een inleiding in de politieke
wetenschappen (zesde druk). ISBN: 9789462907478.
- Thomassen, J. (2010). De permanente crisis van de democratie [Afscheidsrede].
- college
,Inhoud
Hoorcollege 1.........................................................................................................................................2
Hoorcollege 2.........................................................................................................................................5
Hoorcollege 3.........................................................................................................................................8
Hoorcollege 5.......................................................................................................................................14
Hoorcollege 8.......................................................................................................................................16
Hoorcollege 9.......................................................................................................................................17
Hoorcollege 10.....................................................................................................................................20
Hoorcollege 11.....................................................................................................................................23
Samenvatting boek...............................................................................................................................25
Afscheidsrede.......................................................................................................................................47
Oefententamen....................................................................................................................................50
Hoorcollege 1
Politiek is alles wat te maken heeft met het besturen van een samenleving.
2
,Politiek heeft met het besturen van een territoriaal gefundeerde samenleving te maken.
OMOP-model:
Overheid Alomvattend gezag
Markt (On)persoonlijke ruiltransacties
Organisaties Specifiek gezag
Primaire Sociale Orde Persoonlijke relaties
Wat is dé overheid?
Woerdman (2017): Overheid is de algemeen erkende leiding van een staat.
Wat is een staat?
Weber (1976): Een staat is een organisatie die binnen een bepaald grondgebied het legitieme
geweldsmonopolie bezit voor en namens de maatschappij (Bindende regels in een staat) met een
volk.
3 vormen van gezag: 3 gezichten van macht:
• Charismatisch gezag -> Obama -> beslissen en bevelen: bijv. De regels
• Traditioneel gezag ->koning ->agendasetting: bijv. Staken
• Rationeel-legalistisch gezag ->Rutte ->macht als ideologische hegemonie: bijv. cultuur
Waar haalt staat het recht vandaan om het legitiem geweldsmonopolie te bezitten?
Enkele politieke (contract)filosofen en hun mensbeeld:
Rousseau (18e eeuw): Onderdrukking van mensen zorgt ervoor dat mensen gericht zijn op eigen
belang. Mensen kunnen beter met elkaar samenleven als ze een gezamenlijk belang nastreven. Ze
moeten daarvoor vrijheid opgeven = rationeel.
Die komt vervolgens in uitdrukking in een algemene wil (de volonté générale) van de samenleving.
Filosoof Hobbes (17e eeuw): betoogde dat burgers er belang bij hebben om alle macht bij één
soeverein onder te brengen, omdat mensen van nature geneigd zijn hun eigen belang na te streven
(negatiever mensbeeld). Alternatief: Oorlog van allen tegen allen. Samen met Rousseau
contractfilosofen genoemd.
(https://www.youtube.com/watch?v=2Co6pNvd9mc)
Uitgangspunt contractfilosofen: Alle mensen zijn in vrijheid en gelijkheid geboren. Vrijheid zou de
eerste voorwaarde zijn voor een rechtvaardige en gelukkige samenleving.
Vrijheid-> oorlog van allen tegen allen. Burgers sluiten een sociaal contract waarin ze tot afspraken
komen om in natuurlijke vrijheid en gelijkheid te kunnen leven. Vergelijk definitie staat van Weber!
De staat werd scheidsrechter. Er ontstonden rechtsstaten.
Vier grondbeginselen bij een rechtstraat:
1.Beginsel van grondrechten -> grondrechten die gelden voor iedereen
3
, 2.Het soevereiniteits- en democratiebeginsel(= het sociaal contract). -> regels namens de burgers
3.Het legaliteitsbeginsel -> iedereen moet zich aan de regels houden
4.Het beginsel van de trias politica -> gescheiden machten
Klassieke grondrechten
Overheid is passief, beperken de macht van de overheid en je kunt deze grondrechten afdwingen bij
de rechter.
Sociale grondrechten
Overheid is actief, schending van sociale grondrechten kan niet afgedwongen worden bij de rechter.
4
