Neurogene dysfagie (slikstoornissen)
1 Inleiding
Dysfagie = beschadiging aan zenuwstelsel
Andere slikstoornissen
o Functionele dysfagie
o Psychogene dysfagie (angst om te slikken)
o Structurele dysfagie (verkeerd slikpatroon)
o Presbyfagie (ouderdom)
Meganismen slikken
o Spieren
→ craniale zenuwen, motorische
cortex, cerebellum (coördinatie)
o Sensibiliteit (voelen)
→ craniale zenuwen, sensorische
cortex (pariëltale kwab)
o Speekselklieren
→ craniale zenuwen (nervus facialis), autonoom cortex
o Smaak
→ craniale zenuwen (2 zenuwen: 1 voorste 1/3 van de tong, 1
voor 2/3 van de tong) , gustatieve cortex (pariëtale kwab:
deel in hersenen waar smaak zit)
1.1 Slikstoornissen VS eetstoornissen
Neglect (= aandachtsstoornis)
= prikkel is aanwezig maar er niet bewust van zijn
Vb. helft van bord zien dus helft opeten
Dementie
= vergeten om te eten, inkopen te doen, gedesoriënteerd in
tijd, weten niet meer hoe ze moeten slikken
Vb. om 12u potje koffie drinken
Acuut – chronisch – progressief
o Acuut: direct na CVA (weg na ontslag in ziekenhuis)
o Chronisch: slikstoornis die blijft (ook na ontslag in ziekhuis
o Progressief: slikstoornis wordt erger (degeneratieve
aandoening)
1
,2 Anatomie van het slikken
Mond
› Uvula/huig
Functie: zorgt voor afscheiding tussen
mond- en neusholte
› Mond
› Gehemeltebogen
o Voorste
Functie: receptoren die slikreflex
opwekken als eten passeert (prikkel
naar hersenen)
o Achterste
2.1 Functies
› Lippen
o Motorisch: sluiten, afhappen
o Sensibel: waarnemen van voedselresten, textuur en
temperatuur
› Tanden
o Motorisch: Afbijten van voedsel (snijtanden), kauwen
(kiezen)
o Sensibel: Waarnemen voedstelresten, textuur en
temperatuur
› Tandvlees
o Sensibel: Waarnemen voedstelresten, textuur en
temperatuur
› Kaken
o Motorisch: openen mond, kauwen en fijnmalen
› Wangen
o Motorisch: aanspannen (sulcus lateralis)
o Sensibel: Waarnemen voedstelresten, textuur
en temperatuur
› Harde verhemelte
o Voorkomen bolus naar neusholte (bolustransport)
o Sensibel: waarnemen voedsel(resten), textuur en temp. en
tongplaatsing bij bolustransport (golfbeweging wordt
afgezet op harde verhemelte)
› Velum en uvula
2
, o Motorisch: afsluiten neusholte tijdens slik (=
velofaryngeale afsluiting), afsluiten tegen achterzijde
tong (orale fase)
› Tong
o Motorisch: voedsel tussen kiezen brengen (bolusvorming),
positionering bolus (triggerzone), bolustransport, weghalen
voedselresten
o Sensibel: waarnemen
voedsel(resten), waarnemen
textuur en temp.
o Gustatief: smaakpapillen
› Farynx
Drie faryngale contrictoren (spieren die samenknijpen: voeding
wordt naar beneden geduwd)
o Valleculae: tussen tongbasis en
epiglottis (stase: etensresten
opstapelen)
o Motorisch: farynxcontractie, transport
van pharynx naar larynx
o Sensibel: alarmfunctie
› Larynx
Structuren:
- Sinus piriformis (stase)
o Motorisch: luchtwegbescherming
o Sensibel: alarmfunctie
1. Ware stemplooien
2. Valse stemplooien
3. epiglottis
4. Ari epiglottise plooi
5. aritenoiden
6. Senus periformis
7. tongbasis
8. (Tussen 3 en 7
vallecula)
› Slokdarm
Dorsaal van de larynx
3
1 Inleiding
Dysfagie = beschadiging aan zenuwstelsel
Andere slikstoornissen
o Functionele dysfagie
o Psychogene dysfagie (angst om te slikken)
o Structurele dysfagie (verkeerd slikpatroon)
o Presbyfagie (ouderdom)
Meganismen slikken
o Spieren
→ craniale zenuwen, motorische
cortex, cerebellum (coördinatie)
o Sensibiliteit (voelen)
→ craniale zenuwen, sensorische
cortex (pariëltale kwab)
o Speekselklieren
→ craniale zenuwen (nervus facialis), autonoom cortex
o Smaak
→ craniale zenuwen (2 zenuwen: 1 voorste 1/3 van de tong, 1
voor 2/3 van de tong) , gustatieve cortex (pariëtale kwab:
deel in hersenen waar smaak zit)
1.1 Slikstoornissen VS eetstoornissen
Neglect (= aandachtsstoornis)
= prikkel is aanwezig maar er niet bewust van zijn
Vb. helft van bord zien dus helft opeten
Dementie
= vergeten om te eten, inkopen te doen, gedesoriënteerd in
tijd, weten niet meer hoe ze moeten slikken
Vb. om 12u potje koffie drinken
Acuut – chronisch – progressief
o Acuut: direct na CVA (weg na ontslag in ziekenhuis)
o Chronisch: slikstoornis die blijft (ook na ontslag in ziekhuis
o Progressief: slikstoornis wordt erger (degeneratieve
aandoening)
1
,2 Anatomie van het slikken
Mond
› Uvula/huig
Functie: zorgt voor afscheiding tussen
mond- en neusholte
› Mond
› Gehemeltebogen
o Voorste
Functie: receptoren die slikreflex
opwekken als eten passeert (prikkel
naar hersenen)
o Achterste
2.1 Functies
› Lippen
o Motorisch: sluiten, afhappen
o Sensibel: waarnemen van voedselresten, textuur en
temperatuur
› Tanden
o Motorisch: Afbijten van voedsel (snijtanden), kauwen
(kiezen)
o Sensibel: Waarnemen voedstelresten, textuur en
temperatuur
› Tandvlees
o Sensibel: Waarnemen voedstelresten, textuur en
temperatuur
› Kaken
o Motorisch: openen mond, kauwen en fijnmalen
› Wangen
o Motorisch: aanspannen (sulcus lateralis)
o Sensibel: Waarnemen voedstelresten, textuur
en temperatuur
› Harde verhemelte
o Voorkomen bolus naar neusholte (bolustransport)
o Sensibel: waarnemen voedsel(resten), textuur en temp. en
tongplaatsing bij bolustransport (golfbeweging wordt
afgezet op harde verhemelte)
› Velum en uvula
2
, o Motorisch: afsluiten neusholte tijdens slik (=
velofaryngeale afsluiting), afsluiten tegen achterzijde
tong (orale fase)
› Tong
o Motorisch: voedsel tussen kiezen brengen (bolusvorming),
positionering bolus (triggerzone), bolustransport, weghalen
voedselresten
o Sensibel: waarnemen
voedsel(resten), waarnemen
textuur en temp.
o Gustatief: smaakpapillen
› Farynx
Drie faryngale contrictoren (spieren die samenknijpen: voeding
wordt naar beneden geduwd)
o Valleculae: tussen tongbasis en
epiglottis (stase: etensresten
opstapelen)
o Motorisch: farynxcontractie, transport
van pharynx naar larynx
o Sensibel: alarmfunctie
› Larynx
Structuren:
- Sinus piriformis (stase)
o Motorisch: luchtwegbescherming
o Sensibel: alarmfunctie
1. Ware stemplooien
2. Valse stemplooien
3. epiglottis
4. Ari epiglottise plooi
5. aritenoiden
6. Senus periformis
7. tongbasis
8. (Tussen 3 en 7
vallecula)
› Slokdarm
Dorsaal van de larynx
3
