samenvatting taal diagnostiek verworven stoornissen ppt + cursus + oefencolleges

Taal: diagnostiek van verworven taalstoornissen

3. beschrijven van afasie
3.1. lesdoelen
3.2. inleiding
3.3. wat is afasie
Afasie is een taalstoornis ten gevolge van een focaal hersenletsel nadat de taal verworven is
- Taalstoornis: begrijpen (auditief en leesinhoudelijk) en produceren (gesproken en schriftelijk)
aangetast
- Verworven: niet aangeboren, geen TOS
- Focaal: taalstoornis tgv letsel waar taal gelegen is
ICF
- Stoornis: moeite met leesinhoudelijk begrip
- Activiteiten (beperking): moeite met het begrijpen van een bijsluiter
- Participatie: zelfzorg niet meer kunnen organiseren
- Stoornis: moeite met woordvinding
- Activiteiten (beperking): moeite met vragen stellen in gesprek
- Participatie: minimale betrokkenheid bij sociale gebeurtenissen


3.4. prevalentie en incidentie
Incidentie CVA België (= aantal nieuwe gevallen in specifieke periode)

- 200 tot 230 per 100.000 inwoners per jaar
 1/3 daarvan afasie
- 19.000 gevallen per jaar, of 52 gevallen per dag
- 15 % vd 65+
- 43 % vd 85+


3.5. oorzaken
3.5.1. cerebrovasculaire stoornissen
Beroerte is de meest voorkomende oorzaak van afasie (85%)

- Ischemische beroerte (80%): herseninfarct
 Hypoperfusie: achterliggend hersenweefsel niet doorbloed
 Door embool of trombus (bloedprop)
- Hemorragische beroerte (20%): hersenbloeding
 Hyperperfusie
 Scheurtje in bloedvat
 Gevaar: overdruk in hersenen




1

,3.5.2. traumata
- Traumatisch hersenletsel
- Schade groter dan bij focaal letsel
- Gepaard met geheugen en gedrags problemen
- Trauma capitis (traumatisch hoofdletsel)
 Geen Bzv of amnesie
- Craniocerebraal trauma (traumatisch hersenletsel)
 Wel Bzv of amnesie
-

3.5.3. Hersentumoren
- Tumor drukt op gezond weefsel
- Hersenen reorganiseren taalgebied dus geen symptomen: neuroplasticiteit
- Pas focale uitvalsverschijnselen bij bloeding in tumor
- Vaak wakker geopereerd: taaltaken uitvoeren tijdens operatie

3.5.4. infecties
- Meningitis: hersenvliesontsteking
- Encefalitis: hersenontsteking
- Hersenabces

3.5.5. intoxicaties en vitaminedeficiënties
- Intoxicatie/vitaminedeficiëntie
- Orgaan, drugs, alcohol, medicatie
- Vitamine B12 tekort

3.5.6. neurogeneratieve stoornissen
- Ziekte van Alzheimer
- Primair Progressieve Afasie (PPA)

3.6. symptomen van afasie
Taalproductie

- Spontane taal
- Benoemen
- Naspreken
- Luidop lezen
- Schrijven

Taalbegrip

- Luisteren
- Lezen

Fonologische stoornis

- Herkennen van fonemen in gesproken taal
- Activeren van de correcte fonemen in de woordproductie




2

, Semantische stoornis

- Betekenissen van woorden worden fout begrepen of fout gebruikt

Grammaticale stoornis

- Taaimoeilijkheden op zinsniveau


3.6.1. stoornissen in de woordproductie: semantisch/fonologisch
3.6.1.1. Fonologische stoornissen

Fonologische codering

- selectie en ordening van fonemen


Fonologische (fonematische) parafasie

- fonologische paragrafieën (schrijffouten)
- fonologische paralexieën (leesfouten)

soorten parafasieën: tafel

- Fatel: transpositie (verwisselt 1 of meer klanken van plaats)
- katel: substitutie (vervangt 1 of meer klanken)
- afel: deletie/omissie (laat 1 of meer klanken weg)
- tafsel: additie (voegt 1 of meer klanken toe)
- kraspel: (fonologisch) neologisme (doelwoord is niet meer herkenbaar)


fonologisch zoekgedrag

- Conduite d’approche
 fa, le, fa-tel, tafel
- Conduite d’écart
 fe, fa telfa,… neen


3.6.1.2. semantische stoornissen

- Semantische parafasie = een betekenisverwante vervanging
- Irrelevante of ongerelateerde parafasie = geen betekenisverwantschap


Semantische parafasieën

- Cohyponiem
 Vervangt doorwoord door betekenisverwant woord (bv broek ipv t-shirt)
- Hyperoniem
 Vervangt doelwoord door verzamelnaam (bv kledij ipv broek)
- Hyponiem
 Vervangt doelwoord door woord waarvan betekenis gedekt wordt door doelwoord
(bv tafel ipv meubel


3