GZW1024: Gezondheid, voeding en bewegen
Deze samenvatting bevat alle taken en zeer uitgebreide aantekeningen van de
colleges.
De tutor gaf aan eind van de meeste taken een samenvatting van de
belangrijkste punten van de taak. Deze zijn in deze samenvatting opgenomen.
Ook vertelde ze wat wel en niet belangrijk was voor de toets.
Met deze samenvatting heb ik een 8 kunnen behalen voor het tentamen.
2017-2018
,Inhoud
Taken
- Taak 1: Zoek de verschillen en overeenkomsten
- Taak 2: Voeding voor energie!
- Taak 3: Lekker gegeten tijdens de vakantie?
- Taak 4: Voeding en gezondheid
- Taak 5: Biologie van spieren en bewegen
- Taak 6: Meer sporten of minder zitten?
- Taak 7: Is voedselvoorkeur aangeboren of aangeleerd?
- Taak 8: Bewegen moet je leren, of toch niet?
- Taak 9: Wat is normaal?
- Taak 10: Ik wil wel (minder eten, meer bewegen), maar het lukt niet
- Taak 11: Eten op twee manieren benaderd
- Taak 12: De kipfiletjes van oma
- Taak 13: "Ik heb mijn leven lang al hard gewerkt"
Colleges
- College 1: Evolutietheorie
- College 2: Voeding en vertering
- College 3: Voedingsrichtlijnen
- College 4: Spieren en bewegen
- College 5: Leermechanismen
- College 6: Sociale invloed op eten en bewegen
- College 7: Eetstoornissen
- College 8: Smaak en koken
- College 9: Psychologie van voeding
- College 10: Voeding en ouderen
- College 11: Bewegen en ouderen (2 delen)
,Taak 1: Zoek de verschillen en overeenkomsten
Hoe verloopt de evolutie van voeding en beweging?
Evolutie van het menselijk lichaam met betrekking tot eten
Jagen en verzamelen kent vier essentiële kenmerken
- Het verzamelen van plantaardig voedsel
Er moesten veel kilometers worden afgelegd om voedsel te vinden en dit te verwerken tot
verteerbaar voedsel. Het verwerken van het voedsel houdt in dat er ‘toegang’ verkregen
moet worden naar de voedselrijke delen van de plant, die vaak beschermd worden door
bijvoorbeeld schillen. De eerste jagers en verzamelaars moeten erg afhankelijk zijn geweest
van verwerkt voedsel, omdat de open gebieden waarin zij leefden een lage dichtheid aan
verteerbaar voedsel hadden
• Voordelen van het eten van planten zijn dat vaak goed te voorspellen valt waar je ze
kunt vinden, dat ze vaak overvloedig voorkomen en dat ze niet weglopen
• Een groot nadeel van plantaardig voedsel is dat ze rijk zijn aan onverteerbare vezels en
dat hun voedingswaarde vaak laag is
- Het jagen op dieren voor vlees
Vlees was een van de oplossingen voor dit probleem. Vlees kent een veel hogere
voedingswaarde en gaf dus ook veel meer energie. Het jagen op dieren voor vlees kost erg
veel tijd waardoor we kunnen afleiden dat dit samenging met een verdeling van arbeid,
waarbij vrouwen vooral deden verzamelen en waarbij mannen vooral gingen jagen. Een
essentieel kenmerk van deze verdeling is het delen van voedsel. Dit gebeurde niet alleen
binnen familie- en vriendenkring maar ook binnen leden van een bepaalde groep
- Intensieve samenwerking
Onderzoek onder jager-verzamelaars toont aan dat grootmoeders, zussen, tantes en nichten
essentiële aanvullingen op het voedsel van moeders verzorgen. Natuurlijke selectie zou
ervoor gezorgd hebben dat vrouwen tot lang na hun vruchtbare periode voortleven zodat ze
daarna voor hun dochters en kleinkinderen kunnen zorgen. Grootvaders, ooms en andere
mannen helpen soms ook. Het delen van voedsel en andere vormen van samenwerking gaat
verder dan alleen de familie. Door voedsel te delen wanneer een jager een succesvolle dag
heeft gehad, vergroot hij de kans om voedsel terug te krijgen wanneer hij met lege handen
thuis komt
, • Tegenwoordig beschouwen we hebzucht en zelfzuchtigheid als zonden, maar vroegen
was het wel of niet delen en samenwerken het verschil tussen leven en dood
- Het bewerken van voedsel
Veel plantaardig voedsel is moeilijk te winnen, taai om op te kauwen of onaangenaam om te
verteren omdat ze aanzienlijk meer vezels hebben dan de planten die wij vandaag de dag
eten. Als de vroegere mens grote hoeveelheden onbewerkt plantaardig voedsel had moeten
eten, hadden ze net zo moeten eten als apen. Ze zouden de halve dag bezig zijn met kauwen
en het vullen van hun maag met vezelrijk voedsel en de andere helft van de dag zouden ze
wachten totdat hun maag weer laag is. Onze platte tanden brengen ook problemen met zich
mee omdat ze niet door de harde vezels van het vlees heen kunnen. Als de jagers en
verzamelaars alleen maar rauw vlees zouden eten, zouden ze geen tijd meer hebben gehad
om te jagen en te verzamelen. De oplossing voor dit probleem was het verwerken van
voedsel met eenvoudige technologische middelen. Dit zijn erg simpele gereedschappen
waarmee ze het vlees van de botten af kunnen schrapen en vervolgens in stukken kunnen
snijden. Bij plantaardig voedsel breekt het celwanden en andere onverteerbare vezels af,
waardoor deze makkelijker te kauwen zijn. Bovendien bespaart het veel verlies van
calorieën, doordat kleinere stukken makkelijker worden verteerd. Ook kregen we kleinere
tanden en kaken.
Evolutie van het menselijk lichaam met betrekking tot bewegen
Jagers en verzamelaars moesten grote afstanden overbruggen om genoeg voedsel te kunnen vinden.
Dit heeft geresulteerd in een reeks van aanpassingen aan het hele menselijke lichaam
- De meest duidelijke aanpassing zijn de langere benen. Apen lopen gemiddeld minder dan 3
km, terwijl de mens een echte langeafstandsloper is. Langere benen verminderen de tijd die
nodig is om te lopen. Een nadeel van langere benen is dat het moeilijker is om mee te
klimmen
- Andere aanpassing zijn de voeten. Sommige soorten australpoithecus hadden al een relatief
moderne voet met een robuuste grote teen die redelijk in lijn liep met de andere tenen. Wel
waren ze over het algemeen platvoetig. Wij hebben een soort boog die zorgt voor
versteviging in het midden van de voet, zodat de tenen het lichaam naar voren en naar
boven konden duwen aan het einde van elke stap.
Deze samenvatting bevat alle taken en zeer uitgebreide aantekeningen van de
colleges.
De tutor gaf aan eind van de meeste taken een samenvatting van de
belangrijkste punten van de taak. Deze zijn in deze samenvatting opgenomen.
Ook vertelde ze wat wel en niet belangrijk was voor de toets.
Met deze samenvatting heb ik een 8 kunnen behalen voor het tentamen.
2017-2018
,Inhoud
Taken
- Taak 1: Zoek de verschillen en overeenkomsten
- Taak 2: Voeding voor energie!
- Taak 3: Lekker gegeten tijdens de vakantie?
- Taak 4: Voeding en gezondheid
- Taak 5: Biologie van spieren en bewegen
- Taak 6: Meer sporten of minder zitten?
- Taak 7: Is voedselvoorkeur aangeboren of aangeleerd?
- Taak 8: Bewegen moet je leren, of toch niet?
- Taak 9: Wat is normaal?
- Taak 10: Ik wil wel (minder eten, meer bewegen), maar het lukt niet
- Taak 11: Eten op twee manieren benaderd
- Taak 12: De kipfiletjes van oma
- Taak 13: "Ik heb mijn leven lang al hard gewerkt"
Colleges
- College 1: Evolutietheorie
- College 2: Voeding en vertering
- College 3: Voedingsrichtlijnen
- College 4: Spieren en bewegen
- College 5: Leermechanismen
- College 6: Sociale invloed op eten en bewegen
- College 7: Eetstoornissen
- College 8: Smaak en koken
- College 9: Psychologie van voeding
- College 10: Voeding en ouderen
- College 11: Bewegen en ouderen (2 delen)
,Taak 1: Zoek de verschillen en overeenkomsten
Hoe verloopt de evolutie van voeding en beweging?
Evolutie van het menselijk lichaam met betrekking tot eten
Jagen en verzamelen kent vier essentiële kenmerken
- Het verzamelen van plantaardig voedsel
Er moesten veel kilometers worden afgelegd om voedsel te vinden en dit te verwerken tot
verteerbaar voedsel. Het verwerken van het voedsel houdt in dat er ‘toegang’ verkregen
moet worden naar de voedselrijke delen van de plant, die vaak beschermd worden door
bijvoorbeeld schillen. De eerste jagers en verzamelaars moeten erg afhankelijk zijn geweest
van verwerkt voedsel, omdat de open gebieden waarin zij leefden een lage dichtheid aan
verteerbaar voedsel hadden
• Voordelen van het eten van planten zijn dat vaak goed te voorspellen valt waar je ze
kunt vinden, dat ze vaak overvloedig voorkomen en dat ze niet weglopen
• Een groot nadeel van plantaardig voedsel is dat ze rijk zijn aan onverteerbare vezels en
dat hun voedingswaarde vaak laag is
- Het jagen op dieren voor vlees
Vlees was een van de oplossingen voor dit probleem. Vlees kent een veel hogere
voedingswaarde en gaf dus ook veel meer energie. Het jagen op dieren voor vlees kost erg
veel tijd waardoor we kunnen afleiden dat dit samenging met een verdeling van arbeid,
waarbij vrouwen vooral deden verzamelen en waarbij mannen vooral gingen jagen. Een
essentieel kenmerk van deze verdeling is het delen van voedsel. Dit gebeurde niet alleen
binnen familie- en vriendenkring maar ook binnen leden van een bepaalde groep
- Intensieve samenwerking
Onderzoek onder jager-verzamelaars toont aan dat grootmoeders, zussen, tantes en nichten
essentiële aanvullingen op het voedsel van moeders verzorgen. Natuurlijke selectie zou
ervoor gezorgd hebben dat vrouwen tot lang na hun vruchtbare periode voortleven zodat ze
daarna voor hun dochters en kleinkinderen kunnen zorgen. Grootvaders, ooms en andere
mannen helpen soms ook. Het delen van voedsel en andere vormen van samenwerking gaat
verder dan alleen de familie. Door voedsel te delen wanneer een jager een succesvolle dag
heeft gehad, vergroot hij de kans om voedsel terug te krijgen wanneer hij met lege handen
thuis komt
, • Tegenwoordig beschouwen we hebzucht en zelfzuchtigheid als zonden, maar vroegen
was het wel of niet delen en samenwerken het verschil tussen leven en dood
- Het bewerken van voedsel
Veel plantaardig voedsel is moeilijk te winnen, taai om op te kauwen of onaangenaam om te
verteren omdat ze aanzienlijk meer vezels hebben dan de planten die wij vandaag de dag
eten. Als de vroegere mens grote hoeveelheden onbewerkt plantaardig voedsel had moeten
eten, hadden ze net zo moeten eten als apen. Ze zouden de halve dag bezig zijn met kauwen
en het vullen van hun maag met vezelrijk voedsel en de andere helft van de dag zouden ze
wachten totdat hun maag weer laag is. Onze platte tanden brengen ook problemen met zich
mee omdat ze niet door de harde vezels van het vlees heen kunnen. Als de jagers en
verzamelaars alleen maar rauw vlees zouden eten, zouden ze geen tijd meer hebben gehad
om te jagen en te verzamelen. De oplossing voor dit probleem was het verwerken van
voedsel met eenvoudige technologische middelen. Dit zijn erg simpele gereedschappen
waarmee ze het vlees van de botten af kunnen schrapen en vervolgens in stukken kunnen
snijden. Bij plantaardig voedsel breekt het celwanden en andere onverteerbare vezels af,
waardoor deze makkelijker te kauwen zijn. Bovendien bespaart het veel verlies van
calorieën, doordat kleinere stukken makkelijker worden verteerd. Ook kregen we kleinere
tanden en kaken.
Evolutie van het menselijk lichaam met betrekking tot bewegen
Jagers en verzamelaars moesten grote afstanden overbruggen om genoeg voedsel te kunnen vinden.
Dit heeft geresulteerd in een reeks van aanpassingen aan het hele menselijke lichaam
- De meest duidelijke aanpassing zijn de langere benen. Apen lopen gemiddeld minder dan 3
km, terwijl de mens een echte langeafstandsloper is. Langere benen verminderen de tijd die
nodig is om te lopen. Een nadeel van langere benen is dat het moeilijker is om mee te
klimmen
- Andere aanpassing zijn de voeten. Sommige soorten australpoithecus hadden al een relatief
moderne voet met een robuuste grote teen die redelijk in lijn liep met de andere tenen. Wel
waren ze over het algemeen platvoetig. Wij hebben een soort boog die zorgt voor
versteviging in het midden van de voet, zodat de tenen het lichaam naar voren en naar
boven konden duwen aan het einde van elke stap.
