Samenvatting Alternatieve Conflictoplossing 2025

ALTERNATIEVE CONFLICTOPLOSSING

HOOFDSTUK 1: INLEIDING

WAT IS HET VAK ACO?
Wie zijn wij?
Leerstof:
Vier thema’s
- Wat is ACO? (les 1)
- Tussenpartijdige ACO (lessen 2-7)
- Bovenpartijdige ACO (lessen 7-9)
- Toekomst van geschiloplossing (weken 10-11)
- Boostersessie op 11 december
Multidisciplinaire benadering: juridisch (Maud Piers) en psychologisch (Katalien Bollen)!
Studiemateriaal: Literatuur + powerpoint (focus!) – zie ufora
Evaluatie
Examen (80%):
- Schriftelijk, gesloten boek, maar niet-geannoteerde wetteksten toegelaten
- Open vragen: redenering is belangrijk op het examen want er kunnen meerdere antwoorden
juist/fout zijn.
- Meerkeuzevragen
- Casus
- Voorbeeldvragen: zie ufora na afronden van diverse thema’s
Werkstuk (20%): leerstof mbt werkstuk is niet te kennen voor het examen!
- Thema 4: Weken 11 en 12 (indiendatum 11 december)
- Enkel in 1e zittijd af te leggen!!! + Vereiste voor deelname aan het examen!!!
Werkwijze
Inzetten op blended learning
- Thema’s 1-3: ex cathedra
- Thema 4: begeleide zelfstudie, werkstuk
Inhoudelijke vragen?
- Stel ze ons tijdens de les of de pauzes
- Stel ze ons via Ufora (discussies). Wij beantwoorden wekelijks t.e.m. 5 december
- 9 december: boostersessie
Praktische vragen? Afzonderlijke thread Discussies Ufora
Geen standaard lesopnames of streaming



1

,WAT IS ACO?
TERMINOLOGIE
Alternatieve Conflict Oplossing: 3 belangrijke termen
- Alternatieve
- Conflict
- Oplossing
 Cfr. ADR
Alternatieve
Alternatief = anders dan klassiek
= conflicten/geschillen die worden opgelost buiten de normale weg om of buiten de rechtbank.
- Buiten de rechtbank? (wegens minder tijdrovend, kostelijk, …)
o ‘out-of-court’ dispute resolution = ADR
o Bv. bemiddeling, arbitrage, bindende derdenbeslissing, collaboratief onderhandelen
 Gerechtelijke en buitengerechtelijke bemiddeling
= bemiddeling speelt zich af buiten de rechtbank ook al speelt het zich soms
af onder de leiding van een rechter.
 Arbitrage
= arbiters treden op zoals een rechter maar zijn privé aangesteld. Deze
private personen worden betaald door de partijen zelf.
Verschil tss bemiddeling en arbitrage? => Bij bemiddeling zijn het de partijen
zelf die tot een oplossing komen onder begeleiding van een bemiddelaar. Bij
arbitrage gaat het om een oplossing die wordt opgelegd door de arbiter.
 Derdenbeslissing
= neutrale derde (zoals arbiter/rechter) gaat zich over feitengerichte thema’s
uitspreken
 Collaboratief onderhandelen
= er wordt op belangen gefocust zoals bij bemiddeling. Partijen proberen zelf
tot een oplossing te komen samen met een collaboratief advocaat. Er is geen
bemiddelaar of derde neutrale persoon bij die de onderhandelingen
begeleidt maar de principes van bemiddeling worden wel toegepast.
o ≠ bv. minnelijke schikking
Minnelijke schikking = verzoeningspoging die de rechter onderneemt. Er kunnen
technieken van bemiddeling of collaboratieve onderhandeling worden gehanteerd
maar minnelijke schikking valt NIET onder alternatieve conflictoplossing!
- OF
= Anders dan door adversarieel strijdmodel? (wegens relatieduurzaamheid)
= win-win oplossing => geeft een andere omvang aan ADR
o = bv. bemiddeling, collaboratief onderhandelen, minnelijke schikking, verzoening
o ≠ bv. arbitrage, bindende derdenbeslissing
 Arbitrage kan niet worden geïncludeerd als vorm van ADR omdat hetzelfde
wordt gedaan als voor de rechtbank. Gelijk halen tav de andere, omvat geen
verzoenenende opstelling en is dus eerder een strijdvaardig model.

2

,Betekent voor ons ‘Appropriate’ = Appropriate Dispute Resolution
- Appropriate versus Alternative Dispute Resolution
o Appropriate Dispute Resulotion = oplossing die voor de partijen het meest geschikt is.
Dat is hetgene waar we naartoe zouden moeten streven bij het adviseren van een
oplossing voor het geschil van de partijen.
- Aandacht voor noden van partijen, conflict en context = maatwerk
o Conflictoplossing is maatwerk dus van belang is wie de partijen zijn (bv. duurzame
relatie, machtsverhouding).
o Neutraal forum opzoeken:
 Bv. arbitrage kan gekozen worden in een land waar geen van beide partijen
een band mee heeft = neutraliteit bewerkstelligen.
 Bv. neutraal panel, die het recht van toepassing op het geschil, kent.
- = Vertrekpunt vak ACO (minus klassieke gerechtelijke procedure)
- ≈ Verwachting tav actoren van justitie
Focus op hetgeen de beste oplossing is voor partijen: dat kan in een rechtbank zijn! Ook een
rechtbankprocedure past in het concept van appropriate dispute resolution.
+ Wettelijke verplichting voor advocaten/juristen om ADR te suggereren aan partijen.
Conflict
Cruciaal concept: goed begrip leidt tot ‘appropriate’ oplossing
AConflictO versus ADisputeR: belang terminologie?
- Conflict versus geschil
o Juristen hanteren vaak de term geschil ipv conflict.
Nochtans is conflict een bredere term en omvat het het begrip geschil.
 Geschil = rechten/verplichtingen waarover een dispuut bestaat.
- Geen typisch juridisch concept. Daarom: psychologie!
- Tussenpartijdig versus bovenpartijdig?
o Tussenpartijdige conflictoplossing is vaker gefocust op het ruimere conflict. Er wordt
niet enkel ingegaan op de juridische rechten en verplichtingen maar ook op het
onderliggende dispuut. De bedoeling is vaak om dat conflict ad wortel uit te trekken.
Bestaand conflict
- Conflictoplossing en dus niet conflictpreventie (bv. Dispute Boards)
Oplossing
Brede term (cfr ADResolution)
- > meer dan enkel ‘beslechten’ (door derde) = oplossen is ruimer dan beslechten.
o = focus op procesrecht
o Beslechten van het geschil gaat over het opleggen van een oplossing
- > meer dan ‘onderhandelen en bemiddelen’ (door partijen)
o = focus (en titel) vroeger vak
o Appropriate karakter: ook andere vormen van conflictoplossing zijn mogelijk, anders
dan onderhandelen en bemiddelen. Het gehele brede scala wordt behandeld.

3

, INDELING
Participatieve of tussenpartijdige conflictoplossing
- Ook wel ‘niet-bindende’ of ‘consensuele’ ACO
- De oplossing moet van de partijen zelf komen.
- Dat heeft een effect op de toegang tot de rechter want tussenpartijdige conflictoplossing
wordt ook wel niet-bindende conflictoplossing genoemd. De partijen hebben nog steeds de
toegang tot de rechter. Het recht op toegang tot de rechter blijft behouden. Dat is anders dan
bij adversariële of bovenpartijdige conflictoplossing waar wel wordt beroep gedaan op
iemand die boven de partijen staat.
Adversariële of bovenpartijdige conflictbeslechting
- Ook wel ‘bindende’ of ‘adjudicerende’ ACO
Zuivere tweedeling?
Participatieve of tussenpartijdige conflictoplossing
Beslissingsautonomie = partijen
- De beslissingsautonomie met betrekking tot de oplossing ligt bij de partijen. Zij kiezen zelf of
een oplossing voor hen geschikt is of niet. De beslissingsautonomie bij bemiddeling/
collaboratief onderhandelen is zeer groot.
Objectief = win-win
- Andere mindset: elke partij kan winnen.
- Vergroten van de taart-concept
o Hoe? Door niet zozeer te kijken naar klassieke argumenten maar wel op zoek te gaan
naar belangen. De standpunten van de partijen worden onder de loep genomen en
vaak kan aan de belangen van beide partijen worden voldaan zonder dat de ander er
onder moet lijden.
Het gehele conflict oplossen staat centraal!
Methode gericht op samenwerking/communicatie/belangengericht onderhandelen
- Belang van psychologische deskundigheid (multi-disciplinariteit)!
- Succes hangt af van partijen zelf
Impact op toegang tot de rechter/arbiter?
- In principe: tijdelijk tenzij oplossing
- Muv voorlopige en bewarende maatregelen: daarvan kan geen afstand worden gedaan
Bv.:
- bemiddeling, verzoening, minnelijke schikking, collaboratief onderhandelen, b
- (‘gewoon’ onderhandelen): in principe valt gewoon onderhandelen er niet onder maar
daarover bestaat discussie.




4