Volledige Samenvatting Religie (Teksten + Oefeningen + Concepten+ schema's)

Religie, zingeving en levensbeschouwing
Les 1: Wetenschap, technologie en de “zingevende interesse”

Algemene informatie




 Het examen:
o Leerstof: cursusmateriaal  alles wat gezegd wordt in de les + teksten die online
zullen worden geplaatst (op ultra)
o 2 delen (schriftelijk)

1

,  3 open vragen (essay-vragen, elk op 4 punten; verbanden uit stukken van cursus
 begrijpen wat in de lessen werd gezegd) + meerkeuzevragen (6MK totaal
van 6 punten) met gis  18/20
 Deelname aan module (discussieforum)  2/20
 Positie nemen t.o.v. een bepaalde vraag (argumenteren) en het komt terecht
in discussiegroep van 10 personen
En dan heb je nog wat tijd om te reageren op elkaar (je moet 2 keer
reageren)
 Dit moet je 2 keer doen (dus 2 deelnames aan forum)
 Let op: deadline respecteren anders 0/2 (ook al mis je enkel 1 deadline van
de 2)
 Lesopnames zullen beschikbaar zijn (maar als te weinig studenten aanwezig niet meer)


1. Leefwereld, wetenschap, redelijkheid
 Filosoof Husserl (vader fenomenologie)  wnr hij stierf gevaar dat zijn archief
vernietigd zou worden door nazi omdat hij dood was, dus in Leuven gebracht en hier
bestudeerd
o Heeft veel nagedacht over wat net wetenschap is en wat wetenschap doet en een van
zijn belangrijke begrippen is dat van de leefwereld (centraal idee van Husserl)
 Definitie: het is de wereld waarin wij leven
Hij zegt dat de wereld waarin we leven (leefwereld), dat heeft bepaalde
karakteristieken
 Hij zegt dat de leefwereld intersubjectief is  we delen onze leefwereld
met andere
 Waardoor worden wij omgeven?  door dingen en mensen, maar die
dingen en mensen rondom ons zijn niet gwn objecten die we bestuderen,
het eerste en voornaamste wat wij doen is niet objecten bestuderen, maar
die mensen rondom ons hebben betekenis  dus onze leefwereld heeft
betekenis, maar ook persoonlijk (want mensen rondom ons zijn personen,
maar ook de dingen zijn persoonlijk/personen (vb. computer: ik gebruik die
om mails te sturen, ik gebruik het om les te geven  verwijst naar
betekenis en persoonlijk + is intrasubjectief) of (stoelen; geen objecten,
stoelen zorgen ervoor dat mensen naast elkaar kunnen leven en samen
communiceren  iets persoonlijk, een bepaalde betekenis)
intrasubjectief (heeft te maken met relaties tussen mensen)
 Leefwereld is zwanger van betekenis ‘(= alles heeft betekenis)
 Alle domeinen van wetenschap zijn geworteld in dingen van de wereld die
betekenis hebben (geworteld in leefwereld, vertrekt daar)
 Vb. astronomie is geworteld in het feit dat wij sterren zien, en die sterren
hebben betekenis (verwijzen naar iets betekenisvol)
 Vb. Psycho  vertrekt van feit dat wij gedachten kunnen hebben etc.
 MAAR de wetenschap is een ongelooflijk bizar activiteit want neemt
afstand/abstractie van de wereld en naar de dingen kijken niet als betekenisvolle
dingen, maar als objecten (subject-object afstandelijkheid) en gaat die dingen
bestuderen vanuit allerlei onpersoonlijke wetten die gelden en waardoor de
dingen functioneren zoals zij functioneren (onpersoonlijkheid)
De betekenisvolle relaties die we hebben rondom ons worden tijdelijk
opgeschort  tijdelijk, want daarna terugkeer naar leefwereld


2

,  Vb. anatomie  wnr is die wetenschap succesvol beginnen worden? Vanaf
moment dat mensen in staat waren om lichamen open te snijden (eerste bij
wie ze het deden waren dode gevangenen) en het werd gezien als iets grof
 in onze leefwereld, een dood lichaam is een betekenisvol ding, dat heeft
ongelooflijk veel betekenis (je moet daar veel eerbied voor hebben)
Enkel in context van wetenschap kan er tijdelijk onze normale omgang met
betekenisvolle dingen en mensen opschorten (even lichaam zuiver als
object zien wnr je erin snijdt, eens anatomie-les gedaan dan moet je
lichaam opnieuw behandelen als iets betekenisvol; idem met chirurg:
tijdens operatie wordt je tijdelijk object en hierna opnieuw betekenisvol)
 Wat de wetenschap doet (betekenisvolle dingen herleiden tot objecten) kan
enkel in kader van wetenschap  wetenschap is iets heel raars: het doet
alsof dingen slechts objecten zijn, maar in de realiteit zijn het
betekenisvolle dingen
o Dus vanzodra je de les anatomie verlaat gedaan  als je plots eenn
lichaam zit open te snijden op straat  onmogelijk in de leefwereld,
kan enkel in het kader van de wetenschap
 Link met filmpje die we gezien hebben: Je ziet Louise, je kan haar mooi/lelijk
vinden, allerlei normale dingen die we over elkaar denken in de leefwereld
Maar bij het uitzoomen van caméra doet caméra wat wetenschap doet: afstand
nemen van leefwereld en vanop afstand naar wereld kijken maar als objecten
Dan keer je terug naar Louise: als je haar daar terug ziet dan ben je terug in
leefwereld
Bij inzoomen: opnieuw wetenschap, betekenisloos, slechts object
o Slecht een onperssonlijke materie die bestaat in het universum  je
kan haar bestuderen, het is gwn een hoopje materie
Bij terugkeer van Louise denk je niet “ah het is een hoop moleculen”, maar je
ziet opnieuw Louise
 Wij zijn geneigd te zeggen dat wetenschap realiteit is en dat wij enkel zien wat
er schijnt, maar eigenlijk is het ook omgekeerd: wat wij zien is realiteit en
wetenschap gaat het onpersoonlijk maken tijdelijk
 Belangrijke vraag: wat is de relatie van de wetenschap tot de leefwereld? (hoe
verhouden beide zaken zich tov elkaar) ?
o Eerste antwoord: Onze leefwereld, we moeten die meer wetenschappelijk maken
(meer evidence based leven)?  Mss is het zo
 Op veel manieren wordt ons leven meer wetenschappelijk  vb. Tinder: werkt
met algoritmes, het zijn wetenschappelijke procedures om een match te vinden
tussen 2 mensen  het feit dat wij ons relationeel leven meer en meer in
handen zetten van dit toont dat er meer wetenschappelijke leefwereld is
o Of is het zo dat onze leefwereld wordt bepaald door wetten, dynamieken, gewoonten,
die weinig te maken hebben met wetenschap (autonome leefwereld: eigen
wetmatigheden, wat de wetenschap ook zegt)?
 Prof denkt dat het dwaas is om te denken dat je leefwereld helemaal
wetenschappelijk kan maken
 Er zit in onze omgang met anderen in leefwereld, zit er redelijkheid in
Maar is niet idem als wetenschappelijke rationaliteit
 Vb. Stel je voor dat je in Leuven aankomt en je begint te studeren en hebt
geen vrienden, je denkt “ik moet mensen leren kennen, en liefst investeren
in mensen die een beetje bij mij passen”  meest wetenschappelijke
methode is een persoonlijkheidsonderzoek te doen: dus je deelt enquêtes uit

3

, en o.b.v. antwoorden ga je zo vrienden maken  vanuit wetenschappelijk
oogpunt is het bijzonder rationeel
Prof zegt dat als je zo bent dan ben je een creep, dan heb je niet door hoe
we op redelijk manier met mensen omgaan (deels door intuïtie, door naar
fuif te gaan etc.)  dat is iets anders dan wetenschappelijke rationaliteit
o  Spanning tussen wetenschappelijke rationaliteit en de redelijkheid

2. De “zingevende”, “cognitieve” en “manipulatieve”
 Onderscheid tussen 3 interesses van de mens
o Kennis: cognitieve interesse  we willen weten (vb. wat Kim K gisteren heeft
gekocht als kleedje)
o Controle: manipulatieve interesse  we willen ook controle hebben
 Klinkt slecht, maar eigenlijk gaat het gwn over feit dat we wereld zo willen
inlichten dat ze beantwoordt aan onze behoeftes en verlangens (we hebben
honger en dus gaan we eten kopen; vragen notities aan buurman etc.)
o Betekenis: zingevende interesse  lijkt vaag, het heeft te maken met een
betekenisvol leven willen hebben, betekenisvolle dingen willen doen
 Heel vaak omdat het juist een vaak begrip is denken we dat het niet zo
belangrijk is en door het succes van wetenschap en technologie, maar eigenlijk
is die interesse mss meer opvattender dan wat we denken en mss
zelfstandiger/apart
 Natuurlijk, het overlapt met elkaar




Vb. je komt binnen in aula, je zet je neer en je begint te praten (cognitieve interesse): bizar
fenomeen bij mens is dat je continu met elkaar praat: het is manier om kennis uit te wisselen,
notities met elkaar uitwisselen (controle), maar ook een manier om zin te geven aan ons leven
a. Zingevend en cognitief
 Zingevende interesse is een eigenstandige interesse, los van cognitieve, dit o.b.v. 3
stellingen:
o (1) Er zijn activiteiten in ons leven die lijken te gaan over een ‘cognitieve interesse’
(kennis), maar die eigenlijk fundamenteel over zingeving gaan
 Vb. praten met elkaar is niet zuiver uitwisselen van info, veel van onze
conversaties gaan over iets anders: vb. ik heb een buurman met wie ik vaak
praat en wij praten over het weer, hij is tuinier, ik zeg “het is goed weer”, en
dan zegt hij “het wordt slechter”, ik “niet slechter dan vorige week etc.”  is
niet uitwisselen van info, als ik info wil over het weer dan ga ik het uitzoeken
op pc,
 Wat als ik gwn doorloop en hem negeer  dan grof want ik geef hem niet
de erkenning van “ik zie u staan, ik praat met u, ook al een totaal zinloze

4