samenvatting op niveau tweede fase theorie lezen hoofdstuk 1 en 2

Nederlands Lezen h1 en h2
Blok 1
3. manieren van lezen

Oriënterend lezen Globaal lezen Intensief lezen Kritisch lezen
Doel Een eerste indruk krijgen Hoofdzaken uit de Een tekst helemaal Een tekst beoordelen.
van een tekst. tekst halen. begrijpen.

Onderwerp en publiek
bepalen.

Je (bij een artikel) kernzinnen (meestal betekenis van de informatie, is die:
let  titel; de eerste of laatste zin woorden;  juist?
op  tussenkopjes; van een alinea);  volledig?
 illustraties; verwijswoorden;  actueel?
 inleiding; signaalwoorden en
 slot; signaalzinnen. verbanden;
 cursief- of de argumenten, zijn
vetgedrukte tekst; opbouw; die:
 schrijver;  eerlijk?
 bron. schrijfdoel;  overtuigend?
 logisch en
(bij een boek let je ook hoofdgedachte. samenhangen
op:) d?
 inhoudsopgave;
 voorwoord;
 register;
 flaptekst;
 uitgever.


4. onderwerp, deelonderwerp en hoofdgedachte
Onderwerp: waar de tekst over gaat. Beschreven met één of enkele woorden.
Deelonderwerpen: verschillende kanten van een onderwerp besproken.
Hoofdgedachte: korst mogelijke samenvatting van de tekst. In één zin omschreven.
Je kijkt naar de titel, inleiding, het slot en kernzinnen. De hoofdgedachte is altijd een
mededelende zin, ooit een vraag!

5. titel, ondertitel en tussenkopjes
Doelen titel:
- informeert de lezer
- maakt duidelijk waar de tekst over gaat
- motiveren om verder te lezen.

Ondertitel: kopjes of korte zinnen die fungeren als aanvulling op de titel. Zijn
meestal langer dan de titel zelf. De chapeau staat erboven.

, Tussenkopjes: hoort bij één of meerdere alinea’s.
- geven structuur aan.
- lezer motiveren om verder te lezen
- kondigen een deelonderwerp aan
- stellen de lezen in staat om de tekst snel te ‘scannen’  scannen wil zeggen
dat je heel snel over de tekst heen leest en zo kunt bepalen waar de tekst
over gaat.

6. Alinea en kernzin
Alinea: aan het begin van een alinea springt de tekst meestal iets in, de laatste regel
van een alinea wordt niet vol gemaakt. Er kan ook een witregel tussen de alinea’s
staan.

Kernzin: belangrijkste zin van een alinea. De kernzin staat meestal aan het begin of
aan het einde van een alinea. De rest van de alinea is uitwerking. Soms, bij langere
alinea’s, wordt de kernzin ingeleid door een aankondigende signaalzin die het
verband legt tussen de alinea’s. De kernzin staat dan vaak direct na de
overgangszin.
- Er kunnen ook 2 kernzinnen in een alinea staan.
- De alinea kan in het midden staan.
- Er kan geen kernzin in de alinea staan.
- Sommige alinea’s beginnen met een vraag, beantwoord dan de vraag en
formuleer een kernzin.
 De bovenstaande gebeuren minder vaak.

7. Citeren en eigen woorden.
Citeren: letterlijk overnemen. Neem de eerst en laatste twee woorden over. Vergeet
het regelnummer en de aanhalingsteken niet! In de geciteerde zin moet ook een
hoofdletter en punt.
 Zinsgedeelte citeren, citeer dan niet de hele zin.

Met eigenwoorden uitleggen: je mag niet citeren! Wel mag je belangrijke woorden uit
de tekst overnemen. Blijf in de formulering zo dicht mogelijk bij de tekst.

8. Schrijfdoelen, tekstsoorten en tekstvormen.
Drie belangrijkste tekstsoorten:
Uiteenzetting: informatieve tekst. Bevat alleen maar feiten en is geheel objectief. De
schrijver legt iets uit, beschrijft iets, verklaart iets of deelt iets mee.

Betoog: tekst waarin de schrijver zijn standpunt met argument ondersteunt.

Beschouwen: tekst waarin de schrijver de lezer interpretaties, verklaringen of
opinies voorlegt. Heeft als doel de lezer over een kwestie te laten nadenken. Er
kunnen ook argumenten voor en tegen een standpunt of meerdere standpunten naar
voren komen, maar de schrijver is er niet op gericht de lezer te overtuigen.