Ontwikkeling van Persoonlijke Relaties
Hoorcollege 1 – Introductie & Vroege sociale relaties
Online tentamen via Test Vision
Geen namen van onderzoekers kennen, maar wel uit onderzoek van … naar … blijkt dat: …?
Waarom persoonlijke relaties?
Health is a state of complete physical, mental and social well-being and not merely (alleen)
the absence of disease or infirmity – WHO.
Sociale gezondheid is heel belangrijk, maar hier is weinig aandacht voor.
Waarom persoonlijke relaties?
• Mentale gezondheid
• Fysieke gezondheid
• Sociale gezondheid – als er voldoende sociale buffer is, kan iemand die in armoede
leeft prima opgroeien.
Redenenen waarom mensen vroegtijdig overlijden. Sociale relaties en vooral als het gaat over
de mate waarin mensen geïntegreerd zijn en de support die ze ervaren, heeft even grote
invloed op overlijden als obesitas (fysieke gezondheid). Dus eigenlijk zou er meer aandacht
moeten zijn voor sociale gezondheid, want wordt nu gezien als bijkomende factor.
1
,Vroege sociale ontwikkeling
• Het begin van sociale relaties
• Dyadische peer-relaties
• Voorbij de dyade
• Onderliggende vaardigheden
Het begin van sociale relaties
Zijn pasgeborenen sociaal?
Klassieke theorieën:
• Baby’s zijn niet in staat tot echte sociale interactie.
• Latere relaties zijn afgeleid van relaties met primaire verzorgers.
• Peers beginnen later in de ontwikkeling ertoe te doen.
Moderne theorieën:
• Kinderen zijn biologisch gebouwd om naast primaire zorgverleners aandacht aan
anderen te schenken.
• Het hele sociale systeem beïnvloedt een kind. Dus niet alleen de ouder.
• Vroege relaties met leeftijdgenoten kunnen ook belangrijk zijn voor ontwikkeling. Het
idee hierachter is dat we als mens gebouwd zijn als sociale wezens; zijn gebouwd om
te overleven met de hulp van anderen. Dus ook in de eerste weken aandacht hebben
voor anderen.
• Op het filmpje is te zien dat baby’s de voorkeur hebben voor de behulpzame pop over
de niet-behulpzame pop.
Focus op anderen
Scrambled faces paradigm
(Gehusselde gezichten)
Pasgeboren baby’s kregen verschillende plankjes te zien (min of meer in de vorm van een
gezicht). Plankje bewogen ze heen en weer voor het gezicht van het kind. Er waren
2
,verschillende plankjes: waarop gezicht te zien waren, waarop verschillende elementen uit het
gezicht te zien waren. Volgen kinderen eerder een gezicht dan een niet-gezicht? Pasgeboren
kinderen waren veel meer geneigd hun ogen te bewegen bij gezichten dan bij de scrambled
dingen. De lege plankjes waren het minst interessant. Zelfs op hele jonge leeftijd hebben
baby’s dus al de voorkeur/aangelegd om te focussen op human-like objects. (Geldt niet meer
voor oudere kinderen).
Dyadische peer relaties = een op een relaties; tweetal.
Contingentie, pro-sociaal gedrag, conflict
Contingentie
• Contingente reacties = reacties die voortbouwen op wat de andere persoon heeft
gedaan. Als ik de hele tijd mijn voorhoofd aanraak en jij doet dit na verloop van tijd
ook dan is dit een contingente reactie.
• Begint al na 6 maanden (bewustwording van andere personen en hierop reageren).
Verschillende speelgoedjes neerzetten en in bepaalde volgorde aanraken. Als ene
kindje eerst rode blokje en daarna gele blokje aanraakt, doet de andere dat ook. Voor
6 maanden zie je dit niet.
• Voorbeeld: dyadische verschillen bij aanraking.
Prosociaal gedrag
Reacties op angst – heeft te maken met empathie. Als de taal begint, dan ontstaat pas
empathie (2 jaar).
• Empathie = Poging om in te grijpen voor een slachtoffer, om de situatie te veranderen
of de distress te verminderen.
De respons op distress zie je al eerder:
• Pasgeborenen: huilen als reactie op huilen van anderen.
o Verschilt dit per baby en voorspelt dit hoe dit hun verdere sociale leven gaat
ontwikkelen? Dit weten we nog niet.
• 8 M.O.: reageren met:
Kijken > Affect > Fysieke reactie > Eigen angst
Baby’s in een driehoek neergezet; wat gebeurt er als een baby gaat huilen? Is er
überhaupt een reactie? Zo ja, wat doen ze dan? De reactie die het vaakst voorkomt is
3
, kijken, daarna affect, daarna fysieke reactie en daarna pas eigen angst (= zelf-gerichte
respons, komt veel minder vaak voor dan de andere responses die op het andere kind
gericht zijn.).
• 2 Y.O.:
o Individuele verschillen beginnen – de dingen waar we zo geïnteresseerd in zijn
in de psychologie, beginnen al rond een jaar of 2. Filmpje: onderzoeker die
gaat reageren op 3 kinderen; normaal ontwikkeld kind, kind met syndroom van
down en kind met autisme.
o Probleem oplossen, agressie, amusement – aan de ene kant neemt het
probleemoplossend gedrag al toe, maar ook agressie, leedvermaak,
amusement.
Delen
• 12 M.O. affiliatief delen = egoïstisch delen,
delen om samen iets te gaan kunnen doen.
Bv. speelgoed naar ouder brengen om er
samen mee te spelen.
• Focus van niet-delen – vooral gefocust op
zichzelf, reageren überhaupt niet op cues over delen. Of kinderen die wat ‘agressiever’
reageren op delen, bijv. “Nee, is van mij”. Kinderen die het begrip van eigenschap
hebben, begint ook het delen meer te ontwikkelen. Komt doordat dit samenkomt met
eigenaar zijn van iets/iets hebben mensen blij kan maken.
• 18 M.O. delen als gevraagd – kinderen gaan meer delen als het hen gevraagd wordt.
• 24 M.O.
o Kinderen delen spontaan
o Kinderen beginnen onderling te delen – in spel bijvoorbeeld.
o Relatie met gevoeligheid voor angst van anderen (distress) – Er lijkt een
empathiecomponent te zijn.
o Maar: niet-delen komt ook heel vaak voor – dus als kinderen dit niet doen is er
niet gelijk iets aan de hand.
• 48+ M.O.: Delen neemt nog meer toe en is gerelateerd aan Theory Of Mind = gaat
over de mate waarin we in staat zijn om ons te verplaatsen in de mindset van anderen:
wat denken anderen, voelen anderen, het kunnen lezen van anderen.
4
Hoorcollege 1 – Introductie & Vroege sociale relaties
Online tentamen via Test Vision
Geen namen van onderzoekers kennen, maar wel uit onderzoek van … naar … blijkt dat: …?
Waarom persoonlijke relaties?
Health is a state of complete physical, mental and social well-being and not merely (alleen)
the absence of disease or infirmity – WHO.
Sociale gezondheid is heel belangrijk, maar hier is weinig aandacht voor.
Waarom persoonlijke relaties?
• Mentale gezondheid
• Fysieke gezondheid
• Sociale gezondheid – als er voldoende sociale buffer is, kan iemand die in armoede
leeft prima opgroeien.
Redenenen waarom mensen vroegtijdig overlijden. Sociale relaties en vooral als het gaat over
de mate waarin mensen geïntegreerd zijn en de support die ze ervaren, heeft even grote
invloed op overlijden als obesitas (fysieke gezondheid). Dus eigenlijk zou er meer aandacht
moeten zijn voor sociale gezondheid, want wordt nu gezien als bijkomende factor.
1
,Vroege sociale ontwikkeling
• Het begin van sociale relaties
• Dyadische peer-relaties
• Voorbij de dyade
• Onderliggende vaardigheden
Het begin van sociale relaties
Zijn pasgeborenen sociaal?
Klassieke theorieën:
• Baby’s zijn niet in staat tot echte sociale interactie.
• Latere relaties zijn afgeleid van relaties met primaire verzorgers.
• Peers beginnen later in de ontwikkeling ertoe te doen.
Moderne theorieën:
• Kinderen zijn biologisch gebouwd om naast primaire zorgverleners aandacht aan
anderen te schenken.
• Het hele sociale systeem beïnvloedt een kind. Dus niet alleen de ouder.
• Vroege relaties met leeftijdgenoten kunnen ook belangrijk zijn voor ontwikkeling. Het
idee hierachter is dat we als mens gebouwd zijn als sociale wezens; zijn gebouwd om
te overleven met de hulp van anderen. Dus ook in de eerste weken aandacht hebben
voor anderen.
• Op het filmpje is te zien dat baby’s de voorkeur hebben voor de behulpzame pop over
de niet-behulpzame pop.
Focus op anderen
Scrambled faces paradigm
(Gehusselde gezichten)
Pasgeboren baby’s kregen verschillende plankjes te zien (min of meer in de vorm van een
gezicht). Plankje bewogen ze heen en weer voor het gezicht van het kind. Er waren
2
,verschillende plankjes: waarop gezicht te zien waren, waarop verschillende elementen uit het
gezicht te zien waren. Volgen kinderen eerder een gezicht dan een niet-gezicht? Pasgeboren
kinderen waren veel meer geneigd hun ogen te bewegen bij gezichten dan bij de scrambled
dingen. De lege plankjes waren het minst interessant. Zelfs op hele jonge leeftijd hebben
baby’s dus al de voorkeur/aangelegd om te focussen op human-like objects. (Geldt niet meer
voor oudere kinderen).
Dyadische peer relaties = een op een relaties; tweetal.
Contingentie, pro-sociaal gedrag, conflict
Contingentie
• Contingente reacties = reacties die voortbouwen op wat de andere persoon heeft
gedaan. Als ik de hele tijd mijn voorhoofd aanraak en jij doet dit na verloop van tijd
ook dan is dit een contingente reactie.
• Begint al na 6 maanden (bewustwording van andere personen en hierop reageren).
Verschillende speelgoedjes neerzetten en in bepaalde volgorde aanraken. Als ene
kindje eerst rode blokje en daarna gele blokje aanraakt, doet de andere dat ook. Voor
6 maanden zie je dit niet.
• Voorbeeld: dyadische verschillen bij aanraking.
Prosociaal gedrag
Reacties op angst – heeft te maken met empathie. Als de taal begint, dan ontstaat pas
empathie (2 jaar).
• Empathie = Poging om in te grijpen voor een slachtoffer, om de situatie te veranderen
of de distress te verminderen.
De respons op distress zie je al eerder:
• Pasgeborenen: huilen als reactie op huilen van anderen.
o Verschilt dit per baby en voorspelt dit hoe dit hun verdere sociale leven gaat
ontwikkelen? Dit weten we nog niet.
• 8 M.O.: reageren met:
Kijken > Affect > Fysieke reactie > Eigen angst
Baby’s in een driehoek neergezet; wat gebeurt er als een baby gaat huilen? Is er
überhaupt een reactie? Zo ja, wat doen ze dan? De reactie die het vaakst voorkomt is
3
, kijken, daarna affect, daarna fysieke reactie en daarna pas eigen angst (= zelf-gerichte
respons, komt veel minder vaak voor dan de andere responses die op het andere kind
gericht zijn.).
• 2 Y.O.:
o Individuele verschillen beginnen – de dingen waar we zo geïnteresseerd in zijn
in de psychologie, beginnen al rond een jaar of 2. Filmpje: onderzoeker die
gaat reageren op 3 kinderen; normaal ontwikkeld kind, kind met syndroom van
down en kind met autisme.
o Probleem oplossen, agressie, amusement – aan de ene kant neemt het
probleemoplossend gedrag al toe, maar ook agressie, leedvermaak,
amusement.
Delen
• 12 M.O. affiliatief delen = egoïstisch delen,
delen om samen iets te gaan kunnen doen.
Bv. speelgoed naar ouder brengen om er
samen mee te spelen.
• Focus van niet-delen – vooral gefocust op
zichzelf, reageren überhaupt niet op cues over delen. Of kinderen die wat ‘agressiever’
reageren op delen, bijv. “Nee, is van mij”. Kinderen die het begrip van eigenschap
hebben, begint ook het delen meer te ontwikkelen. Komt doordat dit samenkomt met
eigenaar zijn van iets/iets hebben mensen blij kan maken.
• 18 M.O. delen als gevraagd – kinderen gaan meer delen als het hen gevraagd wordt.
• 24 M.O.
o Kinderen delen spontaan
o Kinderen beginnen onderling te delen – in spel bijvoorbeeld.
o Relatie met gevoeligheid voor angst van anderen (distress) – Er lijkt een
empathiecomponent te zijn.
o Maar: niet-delen komt ook heel vaak voor – dus als kinderen dit niet doen is er
niet gelijk iets aan de hand.
• 48+ M.O.: Delen neemt nog meer toe en is gerelateerd aan Theory Of Mind = gaat
over de mate waarin we in staat zijn om ons te verplaatsen in de mindset van anderen:
wat denken anderen, voelen anderen, het kunnen lezen van anderen.
4
