Start van het leven
Samenvatting 25/26
Inhoudsopgave
Week 1 .................................................................................................................................................... 2
Fysiologische maternale adaptatie (patiënt) ............................................................................................. 2
Fertilisatie ................................................................................................................................................. 5
Gametogenese .......................................................................................................................................... 9
Algemene embryologie I .......................................................................................................................... 15
Algemene embryologie II......................................................................................................................... 19
KR: bij buikpijn in fertiele levensfase ....................................................................................................... 21
Regulatie van de menstruatiecyclus ........................................................................................................ 23
KR: introductie in fertiliteit ...................................................................................................................... 25
Week 2 ....................................................................................................................................................... 29
Normale foetale groei en groeirestrictie .................................................................................................. 29
Bloedverlies in de zwangerschap ............................................................................................................. 32
De premature partus ............................................................................................................................... 34
De transitie van foetus tot neonaat ......................................................................................................... 37
Het kleine kind ........................................................................................................................................ 41
Week 3 .................................................................................................................................................. 45
De baring ................................................................................................................................................. 45
Fysiologische veranderingen in het kraambed ......................................................................................... 50
KR: pathologie in het kraambed .............................................................................................................. 52
Foetale bewaking .................................................................................................................................... 54
Het stille kind: neonatale hypoglycaemie ................................................................................................ 56
Week 4 .................................................................................................................................................. 58
Neonatale icterus .................................................................................................................................... 58
Practica .................................................................................................................................................. 61
LO: buik ................................................................................................................................................... 61
Voortplanting technologieën ................................................................................................................... 62
1
,Week 1
Fysiologische maternale adaptatie (patiënt)
Een embryoloog houdt de datum van conceptie (bevruchting) aan om de leeftijd van een embryo te
berekenen. Andere disciplines houden de amenorroeduur aan, hier wordt gerekende vanaf de eerste
dag van de laatste menstruatie. Dit is twee weken eerder dan innesteling dus je haalt twee weken van
de amenorroeduur of om de leeftijd van het embryo te berekenen.
Manieren om zwangerschap vast te stellen
• Lichamelijke verschijnselen
• Positieve zwangerschapstest
• Bloedtest
• Echo
hCG-concentratie
Human choriongonadotrofine concentratie is in het begin laag en zal daarna snel stijgen, de piek is
rond week 10 waarna hij weer afneemt.
Klachten van een zwangere vrouw
• Misselijk, braken en gewichtstoename
• Hartkloppingen
• Warmtegevoel
• Kortademigheid
• Obstipatie
• Zuurbranden
• Anemie
Braken en misselijk vaak in de eerste tien weken met uitloop tot de 16de week. 1% hiervan is
hyperemesis gravidarum: overmatig braken door; verhoogde hCG (meerlingen, mola-zwangerschap;
placenta groeit door maar al gestorven embryo), maagmotiliteit en psycho-emotionele factoren.
Gemiddeld komen vrouwen ongeveer twaalf kilo aan: vijf kilo door de foetus, placenta en vruchtwater,
anderhalve kilo door extra bloed, en de rest door vettoename, vochtretentie en borstontwikkeling.
Wanneer een vrouw minder dan zeven kilo aankomt, kan dit wijzen op maladaptie, wat kan leiden tot
een te dunne conditie of vroeggeboorte. Komt zij meer dan twintig kilo aan, dan is er sprake van
overgewicht met mogelijke gevolgen zoals macrosomie, zwangerschapsdiabetes, hypertensie en een
verhoogde kans op een C-sectie.
Veranderingen in het lichaam tijdens zwangerschap
• Vulva: dikker en meer afscheiding
• Uterus: baarmoeder groeit in omvang om de baby te kunnen huisvesten.
• Borsten: groter door toename klierweefsel
• Huid: striae
De hemodynamiek
Er moet meer bloed naar de placenta toe waardoor er meer bloed door het hart rondgepompt moet
worden. Hiervoor moet het HMV stijgen, normaal is dit 4,5 L en tijdens een zwangerschap stijgt dit
naar 6 L.
2
,Om het HMV te laten stijgen:
• Moet de polsfrequentie en het slagvolume omhoog
• Het bloed moet worden verdund doormiddel van vocht om het makkelijker rond te pompen.
Hiervoor neemt ook de perifere weerstand af.
• De longvaatweerstand daalt ook omdat de grote hoeveelheid bloed ook door de longen moet.
• Tenslotte neemt ook de colloïd osmotische druk en de osmolariteit af.
Dit vindt allemaal vroeg in de zwangerschap plaats (bij zwangere altijd hoge hartslag), na ongeveer 24
weken treden weinig veranderingen meer op = plateaufase.
Left lateral tilt: op de linkerzij is de cardiac output (CO) het grootste.
Right lateral tilt: vrouw op de rechterzij dan wordt de vena cava dichtgedrukt.
Meer volume tijdens de zwangerschap dus de nieren houden meer water vast waardoor het bloed
wordt verdund. De natrium en osmolariteit liggen dan ook lager.
Veel vaatverwijding door bepaalde stoffen die zorgen voor vasodilatatie (Prostacycline, afkomstig uit
trphoblast). Er is hierdoor meer weefseldoorbloeding en door een lagere bloeddruk ontstaat er meer
extracellulair vocht door de verlaagde weerstand.
Halverwege de zwangerschap (2de trimester) is er een punt met de laagste bloeddruk: mid-pregnancy-
drop. Richting het einde stijgt de bloeddruk weer een beetje. Zonder de die drop kan de vrouw
zwangerschap hypertensie krijgen.
Ademhaling tijdens de zwangerschap
Ademvolume neem toe, ademhalingsfrequentie blijft gelijk. Het lichaam heeft meer zuurstof nodig en
moet meer kooldioxide afvoeren. De baarmoeder drukt tegen het middenrif waardoor minder ruimte
over blijft voor de ademhaling.
De ribbenkast verplaatst iets naar de zijkant waardoor er dus wel voldoende longvolume wordt
behouden; diafragma wat hoog en longen breder, echter wel lager totaal volume omdat de residuale
capaciteit afneemt.
Teugvolume neemt met veertig procent toe: soort hyperventilatie; hierdoor vaak lagere pCO2. De pH
is vaak ook veranderd door die lagere pCO2.
3
, De ingeademde zuurstof moet in de placenta losgelaten worden en door de Hg van de foetus worden
opgenomen. De foetale hemoglobine heeft een hogere affiniteit. Normaal laat zuurstof los bij
zuurstofspanning van dertig echter bindt een foetus bij die waarde goed.
Bloedsamenstelling
Hemoglobinegehalte neemt tijdens de zwangerschap af omdat er in een keer veel meer bloed
gemaakt moet worden. De verdunning betekend een daling van de hoeveelheid hemoglobine: meer
bloed maar evenveel hemoglobine. Het plasmavolume neemt toe waardoor het lichaam probeert
meer erytrocyten aan te maken, een zwangere vrouw kan dit niet compenseren = anemie.
De hemoglobinewaarde van een niet-zwangere ligt tussen 12 – 16. Heel vroeg in de zwangerschap
daalt dit met laagste tussen de 26e en 24e week. Ondertussen wordt er extra bloed aangemaakt
waardoor later een kleine stijging wordt waargenomen. Hiervoor heeft een vrouw ook extra ijzer
nodig maar ook voor de ontwikkeling van de foetus.
Trombocyten dalen ook door de verdunning van het bloed, ze blijven makkelijk plakken in de placenta.
Normaal ongeveer 150, zwanger tussen 100 - 150.
Leukocytenaantal stijgt licht tijdens de zwangerschap.
Bloedstolling
De placenta is een sterk gevasculariseerd orgaan dus bij een bevalling is er een groot wondbed,
hiervoor is er een snelle stolling.
Tijdens een zwangerschap is er een evenwichtige verhoogde staat van stollings- en
ontstollingsactiviteit. Ook de D-dimeer is verhoogd.
Het is lastig om trombose op te sporen bij een zwangere vrouw. Er wordt vaker antistolling
voorgeschreven. In het kraambed zeer hoge concentraties stollingseiwitten en dus verhoogd risico op
trombose. Na de bevalling van immobiel wat het risico vergroot.
Overige klachten
Vrouwen kunnen last hebben van obstipatie door een verlaagde darmmotiliteit, hierdoor neemt de
waterabsorptie toe. Het uterus volume neemt ook toe. Zuurbranden kunnen ook voorkomen omdat
de baarmoeder op de maag kan drukken → oesofageale reflux. De uterus kan ook tegen de appendix
duwen.
Verder duwt het tegen de nieren waardoor het nierbekken verwijdt. Het niervolume wordt groter
hierdoor neemt de glomerulaire filtratiesnelheid (GFR) toe. Een normale GFR is dan dus alarmerend.
4
Samenvatting 25/26
Inhoudsopgave
Week 1 .................................................................................................................................................... 2
Fysiologische maternale adaptatie (patiënt) ............................................................................................. 2
Fertilisatie ................................................................................................................................................. 5
Gametogenese .......................................................................................................................................... 9
Algemene embryologie I .......................................................................................................................... 15
Algemene embryologie II......................................................................................................................... 19
KR: bij buikpijn in fertiele levensfase ....................................................................................................... 21
Regulatie van de menstruatiecyclus ........................................................................................................ 23
KR: introductie in fertiliteit ...................................................................................................................... 25
Week 2 ....................................................................................................................................................... 29
Normale foetale groei en groeirestrictie .................................................................................................. 29
Bloedverlies in de zwangerschap ............................................................................................................. 32
De premature partus ............................................................................................................................... 34
De transitie van foetus tot neonaat ......................................................................................................... 37
Het kleine kind ........................................................................................................................................ 41
Week 3 .................................................................................................................................................. 45
De baring ................................................................................................................................................. 45
Fysiologische veranderingen in het kraambed ......................................................................................... 50
KR: pathologie in het kraambed .............................................................................................................. 52
Foetale bewaking .................................................................................................................................... 54
Het stille kind: neonatale hypoglycaemie ................................................................................................ 56
Week 4 .................................................................................................................................................. 58
Neonatale icterus .................................................................................................................................... 58
Practica .................................................................................................................................................. 61
LO: buik ................................................................................................................................................... 61
Voortplanting technologieën ................................................................................................................... 62
1
,Week 1
Fysiologische maternale adaptatie (patiënt)
Een embryoloog houdt de datum van conceptie (bevruchting) aan om de leeftijd van een embryo te
berekenen. Andere disciplines houden de amenorroeduur aan, hier wordt gerekende vanaf de eerste
dag van de laatste menstruatie. Dit is twee weken eerder dan innesteling dus je haalt twee weken van
de amenorroeduur of om de leeftijd van het embryo te berekenen.
Manieren om zwangerschap vast te stellen
• Lichamelijke verschijnselen
• Positieve zwangerschapstest
• Bloedtest
• Echo
hCG-concentratie
Human choriongonadotrofine concentratie is in het begin laag en zal daarna snel stijgen, de piek is
rond week 10 waarna hij weer afneemt.
Klachten van een zwangere vrouw
• Misselijk, braken en gewichtstoename
• Hartkloppingen
• Warmtegevoel
• Kortademigheid
• Obstipatie
• Zuurbranden
• Anemie
Braken en misselijk vaak in de eerste tien weken met uitloop tot de 16de week. 1% hiervan is
hyperemesis gravidarum: overmatig braken door; verhoogde hCG (meerlingen, mola-zwangerschap;
placenta groeit door maar al gestorven embryo), maagmotiliteit en psycho-emotionele factoren.
Gemiddeld komen vrouwen ongeveer twaalf kilo aan: vijf kilo door de foetus, placenta en vruchtwater,
anderhalve kilo door extra bloed, en de rest door vettoename, vochtretentie en borstontwikkeling.
Wanneer een vrouw minder dan zeven kilo aankomt, kan dit wijzen op maladaptie, wat kan leiden tot
een te dunne conditie of vroeggeboorte. Komt zij meer dan twintig kilo aan, dan is er sprake van
overgewicht met mogelijke gevolgen zoals macrosomie, zwangerschapsdiabetes, hypertensie en een
verhoogde kans op een C-sectie.
Veranderingen in het lichaam tijdens zwangerschap
• Vulva: dikker en meer afscheiding
• Uterus: baarmoeder groeit in omvang om de baby te kunnen huisvesten.
• Borsten: groter door toename klierweefsel
• Huid: striae
De hemodynamiek
Er moet meer bloed naar de placenta toe waardoor er meer bloed door het hart rondgepompt moet
worden. Hiervoor moet het HMV stijgen, normaal is dit 4,5 L en tijdens een zwangerschap stijgt dit
naar 6 L.
2
,Om het HMV te laten stijgen:
• Moet de polsfrequentie en het slagvolume omhoog
• Het bloed moet worden verdund doormiddel van vocht om het makkelijker rond te pompen.
Hiervoor neemt ook de perifere weerstand af.
• De longvaatweerstand daalt ook omdat de grote hoeveelheid bloed ook door de longen moet.
• Tenslotte neemt ook de colloïd osmotische druk en de osmolariteit af.
Dit vindt allemaal vroeg in de zwangerschap plaats (bij zwangere altijd hoge hartslag), na ongeveer 24
weken treden weinig veranderingen meer op = plateaufase.
Left lateral tilt: op de linkerzij is de cardiac output (CO) het grootste.
Right lateral tilt: vrouw op de rechterzij dan wordt de vena cava dichtgedrukt.
Meer volume tijdens de zwangerschap dus de nieren houden meer water vast waardoor het bloed
wordt verdund. De natrium en osmolariteit liggen dan ook lager.
Veel vaatverwijding door bepaalde stoffen die zorgen voor vasodilatatie (Prostacycline, afkomstig uit
trphoblast). Er is hierdoor meer weefseldoorbloeding en door een lagere bloeddruk ontstaat er meer
extracellulair vocht door de verlaagde weerstand.
Halverwege de zwangerschap (2de trimester) is er een punt met de laagste bloeddruk: mid-pregnancy-
drop. Richting het einde stijgt de bloeddruk weer een beetje. Zonder de die drop kan de vrouw
zwangerschap hypertensie krijgen.
Ademhaling tijdens de zwangerschap
Ademvolume neem toe, ademhalingsfrequentie blijft gelijk. Het lichaam heeft meer zuurstof nodig en
moet meer kooldioxide afvoeren. De baarmoeder drukt tegen het middenrif waardoor minder ruimte
over blijft voor de ademhaling.
De ribbenkast verplaatst iets naar de zijkant waardoor er dus wel voldoende longvolume wordt
behouden; diafragma wat hoog en longen breder, echter wel lager totaal volume omdat de residuale
capaciteit afneemt.
Teugvolume neemt met veertig procent toe: soort hyperventilatie; hierdoor vaak lagere pCO2. De pH
is vaak ook veranderd door die lagere pCO2.
3
, De ingeademde zuurstof moet in de placenta losgelaten worden en door de Hg van de foetus worden
opgenomen. De foetale hemoglobine heeft een hogere affiniteit. Normaal laat zuurstof los bij
zuurstofspanning van dertig echter bindt een foetus bij die waarde goed.
Bloedsamenstelling
Hemoglobinegehalte neemt tijdens de zwangerschap af omdat er in een keer veel meer bloed
gemaakt moet worden. De verdunning betekend een daling van de hoeveelheid hemoglobine: meer
bloed maar evenveel hemoglobine. Het plasmavolume neemt toe waardoor het lichaam probeert
meer erytrocyten aan te maken, een zwangere vrouw kan dit niet compenseren = anemie.
De hemoglobinewaarde van een niet-zwangere ligt tussen 12 – 16. Heel vroeg in de zwangerschap
daalt dit met laagste tussen de 26e en 24e week. Ondertussen wordt er extra bloed aangemaakt
waardoor later een kleine stijging wordt waargenomen. Hiervoor heeft een vrouw ook extra ijzer
nodig maar ook voor de ontwikkeling van de foetus.
Trombocyten dalen ook door de verdunning van het bloed, ze blijven makkelijk plakken in de placenta.
Normaal ongeveer 150, zwanger tussen 100 - 150.
Leukocytenaantal stijgt licht tijdens de zwangerschap.
Bloedstolling
De placenta is een sterk gevasculariseerd orgaan dus bij een bevalling is er een groot wondbed,
hiervoor is er een snelle stolling.
Tijdens een zwangerschap is er een evenwichtige verhoogde staat van stollings- en
ontstollingsactiviteit. Ook de D-dimeer is verhoogd.
Het is lastig om trombose op te sporen bij een zwangere vrouw. Er wordt vaker antistolling
voorgeschreven. In het kraambed zeer hoge concentraties stollingseiwitten en dus verhoogd risico op
trombose. Na de bevalling van immobiel wat het risico vergroot.
Overige klachten
Vrouwen kunnen last hebben van obstipatie door een verlaagde darmmotiliteit, hierdoor neemt de
waterabsorptie toe. Het uterus volume neemt ook toe. Zuurbranden kunnen ook voorkomen omdat
de baarmoeder op de maag kan drukken → oesofageale reflux. De uterus kan ook tegen de appendix
duwen.
Verder duwt het tegen de nieren waardoor het nierbekken verwijdt. Het niervolume wordt groter
hierdoor neemt de glomerulaire filtratiesnelheid (GFR) toe. Een normale GFR is dan dus alarmerend.
4
