Module 5: De mens onder spanning
,Hoorcollege 1
Abnormaliteit
Criteria voor abnormaal gedrag
SELIGMAN, WALKER en ROSENHAN onderscheiden 7 criteria die bepalen of gedrag (ab)normaal is:
1. (Ab)normaal gedrag als gedrag waaronder mensen lijden
2. (Ab)normaal gedrag als disfunctioneel gedrag
3. (Ab)normaal gedrag als irrationeel en onbegrijpelijk gedrag
4. (Ab)normaal gedrag als onvoorspelbaar en oncontroleerbaar gedrag
5. (Ab)normaal gedrag als opvallend en onconventioneel gedrag
6. (Ab)normaal gedrag als ongemakkelijk aanvoelend gedrag
7. (Ab)normaal gedrag als norm overschrijdend gedrag
at is belangrijk om te weten over deze criteria?
W
Geen van deze criteria is op zichzelf voldoende is om van abnormaliteit te spreken
Dit kan wel naarmate er
- aan meer van deze criteria is voldaan
- een criterium extremer of frequenter voorkomt
- meer mensen eensgezind zijn in hun beoordeling van deze criteria
Z elden zullen deze criteria allemaal aanwezig zijn
⇒ Wanneer we op basis van die criteria gedrag als abnormaal beschouwen betekent ditniet
noodzakelijkdat er ook een psychische stoornis is
bnormaal gedrag kan artistiek-excentriek, geniaal-creatief zijn, of contextueel bepaald zijn, maar niet
A
gestoord.
Psychisch gestoord gedrag impliceert:
- een lijdensdruk
- een disfunctioneren
(Ab)normaal gedrag als gedrag waaronder mensen lijden
itgangspunt
U
We gaan ervan uit dat de betrokkene (cliënt) centraal staat
Hij of zij kan uiteindelijk het best zelf bepalen wat voor hem of haar nog kan en wat niet
1
, bnormaal
A
Wanneer iemand zeer sterk of zeer lang lijdt als gevolg van problematische emoties
- sterke angsten
- extreme negativiteit
- gevoel van nooit stoppende ellende…
en van daaruit beslist dat het zo niet verder kan
Voordeel van deze benadering:
➢ De klemtoon ligt heel sterk op het individuele en de persoonlijke waardering door de betrokkene
zelf.
Misvatting van deze benadering:
➢ Niet elk lijden is abnormaal. We maken in ons leven allemaal gebeurtenissen mee die ons voor
kortere of langere periode leed bezorgen
➢ Niet elke psychische stoornis gaat gepaard met persoonlijk lijden
(Ab)normaal gedrag als disfunctioneel gedrag
itgangspunt
U
Ieder mens heeft in zijn leven verschillende rollen te vervullen (student, dochter zoon van, werknemer)
Iemands welbevinden hangt in belangrijke mate af van of iemands al dan niet goed die rollen kan
vervullen
bnormaal
A
Wanneer iemand faalt
- als partner
- als ouder
- als werknemer…
Voorbeelden:
↪
Een belangrijk criterium om te spreken van een fobie is de mate waarin iemand nog
functioneert in het dagdagelijkse leven
↪
Een belangrijk criterium om te spreken van problematisch
alcoholmisbruik is de mate waarin iemand nog functioneert als
partner, ouder, werknemer, student,...
Misvatting van deze benadering:
➢ Disfunctioneel gedrag kan
- het eigen functioneren ondermijnen
- het functioneren van anderen ondermijnen
2
, maar niet elk disfunctioneel gedrag gaat gepaard met een psychische stoornis
(Ab)normaal gedrag als irrationeel en onbegrijpelijk gedrag
itgangspunt
U
We gaan ervan uit dat Ieder mens zich rationeel gedraagt volgens een zekere logica
⇒ dat we als logisch rationeel wezen in het leven staan en verstandige keuzes maken.
bnormaal
A
Wanneer iemand zich
- irrationeel of onlogisch
- zinloos of onbegrijpelijk
- chaotisch of bizar
gedraagt, dan beschouwen we dit als abnormaal
Voorbeelden:
↪
Extreme paranoia: iemand die gelooft dat iedereen om het heen
een complot tegen hen smeedt, zonder logische of feitelijke basis,
vertoont irrationeel gedrag.
↪
Hallucinaties: het zien of horen van dingen die er niet zijn, zoals
stemmen die opdrachten geven of visioenen van niet-bestaande
personen, kan als irrationeel en onbegrijpelijk worden beschouwd
(Ab)normaal gedrag als onvoorspelbaar en oncontroleerbaar gedrag
itgangspunt
U
Mensen hebben nood aan: voorspelbaarheid en beheersbaarheid
Mensen voelen zich bedreigd wanneer anderen zich
- niet voorspelbaar
- oncontroleerbaar
gedragen
Abnormaal
- wanneer mensen zich NIET meer gedragen volgens de regels die in die situatie gelden
- wanneer mensen zich ontremd gedragen
- wanneer mensen de oorzaak of aanleiding van iemands gedrag niet kunnen achterhalen
dan beschouwen wij dit gedrag als abnormaal
3