FUNDAMENTELE PEDAGOGIEK - NOTITIES
zie boek ouders in soorten +pwp
BELANGRIJK: Lees hoofdstuk altijd voor de les
HOOFDSTUK 1: verantwoordelijke ouders
- Verantwoordelijkheid, rechten en plichten en ouderschap als morele praktijk
INLEIDING
Wat maakt iemand een goede ouder/opvoeder? / Hoe kunnen we zien of ouder
verantwoordelijk zijn?
Belangrijk want: een goeie start is kritisch. Kunnen we dit overlaten aan deze
‘amateurs’?
Ouders bevinden zich in een paradoxale situatie: ze weten dat ze verantwoordelijk
moeten zijn, maar weten niet wat dat verantwoord ouderlijk handelen concreet zal
inhouden.
HOE ZIEN WE OF EEN OUDER VERANTWOORDELIJK IS? 3 manieren
1) Verantwoordelijkheidsbesef (pedagogisch)
bv kinderen naar school brengen want leerplicht en schoolplicht
2) Rechten en plichten (juridisch)
Ik toon mijn verantwoordelijkheid door doordacht met mijn en mijn kinderen
hun rechten en plichten om te gaan.
Als ouder meer plichten want rekening houden met kinderen
3) Ouderschap als morele praktijk (etisch)
o Waarden en normen !
o Gemeenschap van mede-opvoeders delen belangrijke waarden en normen
1. Verantwoordelijkheidsbesef
Alice Van der Pas = Twee invullingen van ‘verantwoordelijkheid
o Vanuit een kennisbasis = een besef/weet hebben van (alle) concrete taken,
activiteiten, functies, doelen,…
= Onmogelijk:
o Elk kind is anders uniek
o Bij opvoeden van kinderen is het nooit elke dag hetzelfde
onvoorspelbaarheid
o Ouders zijn niet op de hoogte op alle ontwikkelingsfases van dat kind
normaal, kunnen we er niet van verwachten
‘Kennis’ wordt steeds belangrijker geacht…
o BESTAAN OPVOEDFEITEN WEL?
Ouders worden gedwongen om de feiten van de wetenschap te volgen Bv,
borstvoeding VS flesvoeding = BREAST IS BEST
, o Vanuit een ingesteldheid = een besef hebben van het feit dat ze (als ouder)
verantwoordelijk zijn.
Is reflecteren of je een goede moeder/vader bent genoeg?
o Nee, maar het is wel een eerste stap. Het is belangrijk dat je ook effectief
stappen onderneemt om te verbeteren.
CITAAT VAN DER PAS:
“Een besef van een manier van zijn: het betekent dat de persoon die zich vader of
moeder noemt van een kind ooit – en waarschijnlijk zonder het op dat moment te
beseffen – ja heeft gezegd op dat kind: ‘Ik wil ouder zijn voor jou.’ Het is heel simpel –
en absoluut niet waar te maken. Dit is een soort toezegging waarvan men zich pas
bewust wordt, als men hem niet is nagekomen. Het ouderlijk besef van
verantwoordelijk-zijn is namelijk als een klok die zelf niet weet hoe laat het is; hij slaat
alleen als het ‘te laat’ is. Of als een kompas dat zelf het noorden niet kan vinden,
maar wel meteen laat weten als je op de verkeerde weg zit.” (Van der Pas, 2007, p.
30)
Je kind is nooit exact hoe je ze had voorgesteld dus kan je nooit op voorhand
beloven dat je er altijd zal zijn voor je kinderen.
Kunnen we toekomstige ouders een gelofte laten afleggen zoals op een trouw?
Opvoedingsbelofte
o Ja, ik wil jouw ouder zijn en voor je zorgen in goede en in slechte tijden.
= Een soort alternatief voor het doopsel waar ook duidelijk gezegd wordt “Ik ben jouw
ouder en ik zal voor je zorgen”.
OPVOEDEN = TECHNISCH OF RELATIONEEL
o Technische opvatting/visie van opvoeden:
o DOELGERICHT = WAT
o VAARDIGHEIDSGERICHT = HOE
BV, Leren zwemmen, leren fietsen, zindelijkheid,…
Opvoeden wordt gezien als een vaardigheid dat je kan aanleren aan de hand van
workshops, boeken, programma’s,… Het is een PROCES met vallen en opstaan
DE VAL VAN UNIVERSALISME = veralgemenen niet op alles is er 1 antwoord Er
zijn veel verschillende antwoorden geen alles beslissend antwoord.
VOORBEELD VAN HET RISICO OP UNIVERSALISME:
o We mogen er niet vanuit gaan dat de theorie overal in de wereld gebruikt
kan worden. = niet altijd uit westerse visie denken want UNIVERSALISME.
, Zelfdeterminatietheorie met de 3 basisbehoeften:
Ongeacht wat er op ons pad komt. De
zelfdeterminatietheorie is in de
psychologie een breed geaccepteerde
en goed onderbouwde theorie. Die
stelt dat welzijn wordt bepaald door
de mate waarin mensen kunnen
voldoen aan drie psychologische
basisbehoeften: de behoefte aan
autonomie, verbondenheid en
competentie.
Mensen willen zichzelf vinden en ontwikkelen a.d.h.v. de theorie
Relationele (tussenmenselijke) opvatting
o Opvoeden is een (complex) gebeuren tussen (complexe) mensen
! Mensen denken vaak te technisch over ouderlijke verantwoordelijkheid!
VALKUIL = PARENT BLAMING = Wanneer de kinderen iets fout doen, is het de schuld
van de ouder.
MAAR…
Ouders zijn maar een deel van de opvoeding. Opvoeding is een balans tussen
Nature(=aanleg) – Nurture(=omgeving)
WAAR IS DE MAATSCHAPPIJ ALS ONDERSTEUNING?
Bv, Zindelijkheid wanneer een kind naar school begint te gaan. De overheid heeft
kinderen altijd vroeger naar school gestuurd + kinderen groeien op hun eigen tempo
dit kan je niet forceren.
! Veel ouders zijn heel gevoelig voor de ‘curve’ en ‘tijdlijn’ waarin een kind moet
opgroeien!
o Let op met technisch denken, opvoeden is op de eerste plaats een relatie.
Rechten van het kind Lezen! = achtergrond informatie.
SAMENGEVAT:
Verantwoordelijkheidsbesef:
Weten ~ Engagement “Ik besef dat ik niet weet wat er zal gebeuren, maar ik zal er
voor je zijn in goede en slechte tijden.” – Ouder
Technisch ~ Relationeel Opvoeden is op de eerste plaats een relationele bezigheid
wel met verschillende technische momenten.
SIDENOTE:
We gaan er vanuit dat kinderen opgevoed willen worden Kinderen geven soms
weerstand = geen zin in de ouders
+
zie boek ouders in soorten +pwp
BELANGRIJK: Lees hoofdstuk altijd voor de les
HOOFDSTUK 1: verantwoordelijke ouders
- Verantwoordelijkheid, rechten en plichten en ouderschap als morele praktijk
INLEIDING
Wat maakt iemand een goede ouder/opvoeder? / Hoe kunnen we zien of ouder
verantwoordelijk zijn?
Belangrijk want: een goeie start is kritisch. Kunnen we dit overlaten aan deze
‘amateurs’?
Ouders bevinden zich in een paradoxale situatie: ze weten dat ze verantwoordelijk
moeten zijn, maar weten niet wat dat verantwoord ouderlijk handelen concreet zal
inhouden.
HOE ZIEN WE OF EEN OUDER VERANTWOORDELIJK IS? 3 manieren
1) Verantwoordelijkheidsbesef (pedagogisch)
bv kinderen naar school brengen want leerplicht en schoolplicht
2) Rechten en plichten (juridisch)
Ik toon mijn verantwoordelijkheid door doordacht met mijn en mijn kinderen
hun rechten en plichten om te gaan.
Als ouder meer plichten want rekening houden met kinderen
3) Ouderschap als morele praktijk (etisch)
o Waarden en normen !
o Gemeenschap van mede-opvoeders delen belangrijke waarden en normen
1. Verantwoordelijkheidsbesef
Alice Van der Pas = Twee invullingen van ‘verantwoordelijkheid
o Vanuit een kennisbasis = een besef/weet hebben van (alle) concrete taken,
activiteiten, functies, doelen,…
= Onmogelijk:
o Elk kind is anders uniek
o Bij opvoeden van kinderen is het nooit elke dag hetzelfde
onvoorspelbaarheid
o Ouders zijn niet op de hoogte op alle ontwikkelingsfases van dat kind
normaal, kunnen we er niet van verwachten
‘Kennis’ wordt steeds belangrijker geacht…
o BESTAAN OPVOEDFEITEN WEL?
Ouders worden gedwongen om de feiten van de wetenschap te volgen Bv,
borstvoeding VS flesvoeding = BREAST IS BEST
, o Vanuit een ingesteldheid = een besef hebben van het feit dat ze (als ouder)
verantwoordelijk zijn.
Is reflecteren of je een goede moeder/vader bent genoeg?
o Nee, maar het is wel een eerste stap. Het is belangrijk dat je ook effectief
stappen onderneemt om te verbeteren.
CITAAT VAN DER PAS:
“Een besef van een manier van zijn: het betekent dat de persoon die zich vader of
moeder noemt van een kind ooit – en waarschijnlijk zonder het op dat moment te
beseffen – ja heeft gezegd op dat kind: ‘Ik wil ouder zijn voor jou.’ Het is heel simpel –
en absoluut niet waar te maken. Dit is een soort toezegging waarvan men zich pas
bewust wordt, als men hem niet is nagekomen. Het ouderlijk besef van
verantwoordelijk-zijn is namelijk als een klok die zelf niet weet hoe laat het is; hij slaat
alleen als het ‘te laat’ is. Of als een kompas dat zelf het noorden niet kan vinden,
maar wel meteen laat weten als je op de verkeerde weg zit.” (Van der Pas, 2007, p.
30)
Je kind is nooit exact hoe je ze had voorgesteld dus kan je nooit op voorhand
beloven dat je er altijd zal zijn voor je kinderen.
Kunnen we toekomstige ouders een gelofte laten afleggen zoals op een trouw?
Opvoedingsbelofte
o Ja, ik wil jouw ouder zijn en voor je zorgen in goede en in slechte tijden.
= Een soort alternatief voor het doopsel waar ook duidelijk gezegd wordt “Ik ben jouw
ouder en ik zal voor je zorgen”.
OPVOEDEN = TECHNISCH OF RELATIONEEL
o Technische opvatting/visie van opvoeden:
o DOELGERICHT = WAT
o VAARDIGHEIDSGERICHT = HOE
BV, Leren zwemmen, leren fietsen, zindelijkheid,…
Opvoeden wordt gezien als een vaardigheid dat je kan aanleren aan de hand van
workshops, boeken, programma’s,… Het is een PROCES met vallen en opstaan
DE VAL VAN UNIVERSALISME = veralgemenen niet op alles is er 1 antwoord Er
zijn veel verschillende antwoorden geen alles beslissend antwoord.
VOORBEELD VAN HET RISICO OP UNIVERSALISME:
o We mogen er niet vanuit gaan dat de theorie overal in de wereld gebruikt
kan worden. = niet altijd uit westerse visie denken want UNIVERSALISME.
, Zelfdeterminatietheorie met de 3 basisbehoeften:
Ongeacht wat er op ons pad komt. De
zelfdeterminatietheorie is in de
psychologie een breed geaccepteerde
en goed onderbouwde theorie. Die
stelt dat welzijn wordt bepaald door
de mate waarin mensen kunnen
voldoen aan drie psychologische
basisbehoeften: de behoefte aan
autonomie, verbondenheid en
competentie.
Mensen willen zichzelf vinden en ontwikkelen a.d.h.v. de theorie
Relationele (tussenmenselijke) opvatting
o Opvoeden is een (complex) gebeuren tussen (complexe) mensen
! Mensen denken vaak te technisch over ouderlijke verantwoordelijkheid!
VALKUIL = PARENT BLAMING = Wanneer de kinderen iets fout doen, is het de schuld
van de ouder.
MAAR…
Ouders zijn maar een deel van de opvoeding. Opvoeding is een balans tussen
Nature(=aanleg) – Nurture(=omgeving)
WAAR IS DE MAATSCHAPPIJ ALS ONDERSTEUNING?
Bv, Zindelijkheid wanneer een kind naar school begint te gaan. De overheid heeft
kinderen altijd vroeger naar school gestuurd + kinderen groeien op hun eigen tempo
dit kan je niet forceren.
! Veel ouders zijn heel gevoelig voor de ‘curve’ en ‘tijdlijn’ waarin een kind moet
opgroeien!
o Let op met technisch denken, opvoeden is op de eerste plaats een relatie.
Rechten van het kind Lezen! = achtergrond informatie.
SAMENGEVAT:
Verantwoordelijkheidsbesef:
Weten ~ Engagement “Ik besef dat ik niet weet wat er zal gebeuren, maar ik zal er
voor je zijn in goede en slechte tijden.” – Ouder
Technisch ~ Relationeel Opvoeden is op de eerste plaats een relationele bezigheid
wel met verschillende technische momenten.
SIDENOTE:
We gaan er vanuit dat kinderen opgevoed willen worden Kinderen geven soms
weerstand = geen zin in de ouders
+
