Wederzijdse afhankelijkheid���������������������������������������������������������������������������������������������������� 1
Opbrengstenmatrix����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 1
Marktevenwicht������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 3
Dominante strategie��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 4
Nash-evenwicht����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 5
Meerdere nash-evenwichten��������������������������������������������������������������������������������������������������� 6
Pareto-efficiënt������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 7
Informatieasymmetrie����������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 7
Externe effecten����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 7
Gevangenendilemma������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 8
Oplossingen voor het economisch spel����������������������������������������������������������������������������� 8
Collectieve goederen en het gevangenendilemma�������������������������������������������������� 10
Meeliftgedrag�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 10
Beslisboom������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 11
Constantewaardespel�������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 12
Surplusverdeling������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 13
Verzonken kosten����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 14
i
,Wederzijdse afhankelijkheid
Wederzijdse afhankelijkheid betekent dat twee of meerdere partijen elkaar
nodig hebben of een keuze maken op basis van de keuze van de ander.
In een economisch spel zijn beide spelers wederzijds afhankelijk van elkaar.
Zij kunnen daarom geen keuze maken zonder de keuze van de andere speler
hierin mee te nemen. Hierdoor zeggen we bij een economisch spel dat spe-
lers de beste keuze maken gegeven de keuze van de ander.
Opbrengstenmatrix
Een opbrengstenmatrix is een manier om een economisch spel weer te ge-
ven in een tabel. In deze tabel worden de keuzes van twee spelers gezet en
de uitkomst van het spel voor elke combinatie van keuzes.
Een opbrengstenmatrix bestaat uit een aantal onderdelen. Allereerst kennen
we twee spelers:
– Rijspeler: de speler die kiest welke rij van de tabel wordt gespeelt.
– Kolomspeler: de speler die kiest welke kolom van de tabel wordt gespeelt.
Het maakt voor de tabel niet uit wie de rijspeler is en wie de kolomspeler is.
Soms wordt dit in opgaves wel aangegeven.
Vervolgens heeft beide spelers een aantal, vaak twee, opties. Elke optie voor
de rijspeler staat in een aparte rij, elke optie van de kolomspeler staat in een
aparte kolom.
Vaak is het zo dat beide spelers de optie hebben wel of geen actie te onder-
nemen. Een voorbeeld hiervan is wel of geen prijsverlaging. Wanneer dit het
geval is plaats je de optie voor geen actie links/boven en de optie voor wel
actie ondernemen rechts/onder.
Als laatste staat in het midden van de tabel een aantal uitkomsten. Deze wor-
den altijd geschreven als RIJ,KOLOM. Vaak zijn de uitkomst getallen. Het eer-
ste getal is dan de uitkomst voor de rijspeler, de tweede uitkomst is de uit-
komst voor de kolomspeler.
Een opbrengstenmatrix ziet er in het algemeen als volgt uit:
KOLOMSPELER
Optie A Optie B
Optie A RIJ,KOLOM RIJ,KOLOM
RIJSPELER
Optie B RIJ,KOLOM RIJ,KOLOM
1
, Voorbeeld
Stel je voor dat er twee supermarkten bestaan: Super Blauw en Super Geel. Beide hebben
een omzet van €10.000 per week. Beide supermarkten hebben uitgezocht dat wanneer zij
de prijzen verlagen hun omzet stijgt naar €15.000. De andere supermarkt verliest dan wel
klanten en krijgt slechts €4.000. Ze zien echter wel een probleem: verlagen ze allebei de
prijs dan daalt de omzet van beide supermarkten naar €8.000.
Eerst vatten we de informatie samen:
– Twee opties: geen prijsverlaging of wel prijsverlaging.
– Beide geen prijsverlaging: €10.000
– Prijsverlaging: €15.000, andere supermarkt €4.000
– Beide wel prijsverlaging: €8.000
De opbrengstenmatrix ziet er dan als volgt uit:
SUPER GEEL
Geen prijsverlaging Wel prijsverlaging
Geen prijsverlaging €10.000,€10.000 €4.000,€15.000
SUPER BLAUW
Wel prijsverlaging €15.000,€4.000 €8.000,€8.000
2