TIJD
6. ERFGOEDEDUCATIE
6.1. Wat is cultureel erfgoed?
6.1.1. Wat is cultuur?
Definitie: verschillende betekenissen
- Alles wat tot menselijke beschaving hoort (tegenover natuur)
- Antropologisch: geheel van waarden en normen en tradities
- Sociologische benadering: gewoonten en levensstijl van een bepaalde groep
- Synoniem = kunstuitingen
CULTUUR IN DE SPIEGEL
- Canon Cultuurcel lanceert kader om cultuur een plaats te geven in de klas- en schoolpraktijk
- Ontwikkeld een doorlopende leerlijn
Alle levende wezens beschikken over een voorstelling van hun omgeving
- Iedere soort is afgestemd op die omgeving op eigen specifieke manier
Het geheugen
- Deels aangeboren voorstellingen
- Deels aangeleerde voorstellingen
→ Hierdoor kunnen organismen zich handhaven
- Sturen van het gedrag
→ Levert nieuwe info op, waar vanuit geheugen op wordt gereageerd
Cognitie
- Omvat alle aspecten van dit herkenningsproces: waarneming, emotie die waarneming oproept en
mogelijke reactiepatronen die in geheugen liggen opgeslagen
- Wij kunnen ook dingen NIET herkennen
• Wereld is voortdurend net iets anders dan we ons herinneren
• Tijdsbesef hangt dus samen met ervaring dat wereld steeds verandert
Mensen leven in 2 werelden tegelijk
- Geheugen: waarin ze omgeving herkennen
- Werkelijkheid: valt gedeeltelijk samen met de herinnering
→ verschil tussen geheugen en werkelijkheid dat menselijke cognitie kenmerkt = motor van de
menselijke cultuur
,Cultuur
- Omgaan met verschil tussen geheugen en werkelijkheid
- Manier waarop we iedere concrete gebeurtenis met behulp van die kennis en vaardigheden vorm en
betekenis geven
- Cognitief proces: iets wat we doen, dag in dag uit…
Het verschil
- Vergelijking tussen wat bekend is (herinneringen, geheugen) en een nieuwe, onbekende combinatie
van bekende elementen
- Niet zo vreselijk groot
- Weinig moeite
- Soms: groot verschil!
• 1 : Ervaring van verschil wordt uitgeschakeld (niet bewust)
• Helemaal opgaan in iets waar je intensief mee bezig bent
• 2 : Afwezigheid van verandering en van verschil (isoleercel)
• Beangstigend!
Werkelijkheid
- LIJKT op het geheugen, op wat we al weten
• Daardoor in staat om 2 dingen met elkaar te vergelijken
- Zadelt ons op met een probleem: verschil moet telkens overwonnen worden en krijgen we nooit
helemaal weg
- Aan andere kant ook positief: het verschil bevrijd ons uit onmiddellijkheid van heden dat samenvalt
met verleden
Zelf bepalen bij een verschil als we het ‘meenemen’ of ‘aanpassen’
4 culturele basisvaardigheden
- Verschillende strategieën die hen in staat stellen met verschil en verandering om te gaan
1. Waarneming
2. Verbeelding
3. Conceptualisering
4. Analyse
Waarneming
Waarnemen (van een verschil) is het allereerste waarmee we starten.
- Zintuiglijk en concreet
In ons geheugen
- Grote hoeveelheid herinneringen aan waarnemingen
- Verschil groot? → geheugen uitbreiden met de nieuwe waarneming
- Vermogen om waarnemingen aan te passen
Verbeelding
Actiever, maar nog steeds concreet
Het manipuleren van het geheugen waardoor nieuwe voorstellingen ontstaan.
Verbeeldend vermogen = Vermogen om met bekende elementen iets nieuws te maken
Belangrijk gevolg
- Toekomst anders voorstellen dat het verleden dat we al kennen
Conceptualisering
Actief!
Manipuleren van het geheugen en de werkelijkheid.
, Gebruik maken van abstracties. Abstracte herinnering ontstaan wanneer we groot aantal concrete
herinneringen als het ware tot een geheel samenballen.
→ efficiënt!
Taal
- Systeem van klanken dat ons in staat stelt een grote hoeveelheid waarnemingen en voorstelling op
te slaan in ons geheugen.
- Collectief: als woorden en klanken door anderen ook wordt gebruikt
Stap van verbeelding → concept
- Vermoedelijk via gebaren
- Concrete situatie uitbeelden: klanken & gebaren, gaandeweg eenvoudiger geworden
Analyse
Zintuiglijk systeem!
Combineren van waarnemen en abstractie.
Cultuur
- Gaan van eenvoudige naar meer abstracte en complexe vormen
6.1.2. Wat is cultureel erfgoed?
Cultuur
- Manier waarop we iedere concrete gebeurtenis met behulp van kennis en vaardigheden vorm een
betekenis geven.
- Cognitief proces: we doen het dag in dag uit
Erfgoed
- Alles wat we hebben overgeërfd van de vorige generaties
- Materieel/ immaterieel
- Verbonden aan
• Kwalitatieve criteria = mens bepaald wat overblijft doordat wij dit bewonderen
• Kwantitatieve criteria = iets dat uniek is, bijzonder
- Dynamisch begrip
• Na enkel jaren/ tientallen jaren geen erfgoed meer
Cultureel erfgoed
- Alle materiële en immateriële uitingen en sporen die overgeleverd zijn van vorige generaties en waar
we als individu/ samenleving een bepaalde waarde aan hechten
Natuurlijke erfgoed
- Fysische, biologische en geologische formaties
- Leefgebieden van bedreigde planten- en diersoorten
- Gebieden met wetenschappelijke/ esthetische waarde
, Materieel erfgoed
Onroerend/ niet-verplaatsbaar
- Gebouwde omgeving
- Landschap en inrichting van de ruimte
- Sporen van een verleden (onder de grond)
Roerend/ verplaatsbaar
- Voorwerpen van kunst, cultuur, wetenschap….
- Foto’s en films
- Originele documenten in archieven
Immateriële erfgoed
Talen, elementen in taal, podiumkunsten, muziek…
Werelderfgoed (UNESCO = organisatie van VN voor Onderwijs, Wetenschap, Cultuur en Communicatie)
- Bevordert erkenning en bescherming van culturele en natuurlijke erfgoed
- Aangroeiende lijst van werelderfgoed
- Financiële en intellectuele steun
Werelderfgoed
- Uitzonderlijke universele waarde
- Verantwoordelijkheid voor iedereen
- Toont rijkdom & diversiteit van cultureel en natuurlijk erfgoed aan
UNESCO onderscheidt volgende domeinen:
Culturele erfgoedsites Historische steden
Culturele landschappen Natuurlijke heilige sites
Cultureel onderwatererfgoed Musea
Verplaatsbaar cultureel erfgoed Ambachten
Documentair en digitaal erfgoed Cinematografisch erfgoed
Mondelinge tradities Talen
Festiviteiten Rites en overtuigingen
Muziek en zang Podiumkunsten
Traditionele geneeskunde Literatuur
Culinaire tradities Traditioneel sport en spel
4 Belgisch cultureel werelderfgoed kennen en uitleggen op examen
Materiële:
- Grote markt van Brussel
- 13 Vlaamse begijnhoven
- 32 belforten
- Vuursteenmijnen van Spiennes
- historische binnenstad Brugge
6. ERFGOEDEDUCATIE
6.1. Wat is cultureel erfgoed?
6.1.1. Wat is cultuur?
Definitie: verschillende betekenissen
- Alles wat tot menselijke beschaving hoort (tegenover natuur)
- Antropologisch: geheel van waarden en normen en tradities
- Sociologische benadering: gewoonten en levensstijl van een bepaalde groep
- Synoniem = kunstuitingen
CULTUUR IN DE SPIEGEL
- Canon Cultuurcel lanceert kader om cultuur een plaats te geven in de klas- en schoolpraktijk
- Ontwikkeld een doorlopende leerlijn
Alle levende wezens beschikken over een voorstelling van hun omgeving
- Iedere soort is afgestemd op die omgeving op eigen specifieke manier
Het geheugen
- Deels aangeboren voorstellingen
- Deels aangeleerde voorstellingen
→ Hierdoor kunnen organismen zich handhaven
- Sturen van het gedrag
→ Levert nieuwe info op, waar vanuit geheugen op wordt gereageerd
Cognitie
- Omvat alle aspecten van dit herkenningsproces: waarneming, emotie die waarneming oproept en
mogelijke reactiepatronen die in geheugen liggen opgeslagen
- Wij kunnen ook dingen NIET herkennen
• Wereld is voortdurend net iets anders dan we ons herinneren
• Tijdsbesef hangt dus samen met ervaring dat wereld steeds verandert
Mensen leven in 2 werelden tegelijk
- Geheugen: waarin ze omgeving herkennen
- Werkelijkheid: valt gedeeltelijk samen met de herinnering
→ verschil tussen geheugen en werkelijkheid dat menselijke cognitie kenmerkt = motor van de
menselijke cultuur
,Cultuur
- Omgaan met verschil tussen geheugen en werkelijkheid
- Manier waarop we iedere concrete gebeurtenis met behulp van die kennis en vaardigheden vorm en
betekenis geven
- Cognitief proces: iets wat we doen, dag in dag uit…
Het verschil
- Vergelijking tussen wat bekend is (herinneringen, geheugen) en een nieuwe, onbekende combinatie
van bekende elementen
- Niet zo vreselijk groot
- Weinig moeite
- Soms: groot verschil!
• 1 : Ervaring van verschil wordt uitgeschakeld (niet bewust)
• Helemaal opgaan in iets waar je intensief mee bezig bent
• 2 : Afwezigheid van verandering en van verschil (isoleercel)
• Beangstigend!
Werkelijkheid
- LIJKT op het geheugen, op wat we al weten
• Daardoor in staat om 2 dingen met elkaar te vergelijken
- Zadelt ons op met een probleem: verschil moet telkens overwonnen worden en krijgen we nooit
helemaal weg
- Aan andere kant ook positief: het verschil bevrijd ons uit onmiddellijkheid van heden dat samenvalt
met verleden
Zelf bepalen bij een verschil als we het ‘meenemen’ of ‘aanpassen’
4 culturele basisvaardigheden
- Verschillende strategieën die hen in staat stellen met verschil en verandering om te gaan
1. Waarneming
2. Verbeelding
3. Conceptualisering
4. Analyse
Waarneming
Waarnemen (van een verschil) is het allereerste waarmee we starten.
- Zintuiglijk en concreet
In ons geheugen
- Grote hoeveelheid herinneringen aan waarnemingen
- Verschil groot? → geheugen uitbreiden met de nieuwe waarneming
- Vermogen om waarnemingen aan te passen
Verbeelding
Actiever, maar nog steeds concreet
Het manipuleren van het geheugen waardoor nieuwe voorstellingen ontstaan.
Verbeeldend vermogen = Vermogen om met bekende elementen iets nieuws te maken
Belangrijk gevolg
- Toekomst anders voorstellen dat het verleden dat we al kennen
Conceptualisering
Actief!
Manipuleren van het geheugen en de werkelijkheid.
, Gebruik maken van abstracties. Abstracte herinnering ontstaan wanneer we groot aantal concrete
herinneringen als het ware tot een geheel samenballen.
→ efficiënt!
Taal
- Systeem van klanken dat ons in staat stelt een grote hoeveelheid waarnemingen en voorstelling op
te slaan in ons geheugen.
- Collectief: als woorden en klanken door anderen ook wordt gebruikt
Stap van verbeelding → concept
- Vermoedelijk via gebaren
- Concrete situatie uitbeelden: klanken & gebaren, gaandeweg eenvoudiger geworden
Analyse
Zintuiglijk systeem!
Combineren van waarnemen en abstractie.
Cultuur
- Gaan van eenvoudige naar meer abstracte en complexe vormen
6.1.2. Wat is cultureel erfgoed?
Cultuur
- Manier waarop we iedere concrete gebeurtenis met behulp van kennis en vaardigheden vorm een
betekenis geven.
- Cognitief proces: we doen het dag in dag uit
Erfgoed
- Alles wat we hebben overgeërfd van de vorige generaties
- Materieel/ immaterieel
- Verbonden aan
• Kwalitatieve criteria = mens bepaald wat overblijft doordat wij dit bewonderen
• Kwantitatieve criteria = iets dat uniek is, bijzonder
- Dynamisch begrip
• Na enkel jaren/ tientallen jaren geen erfgoed meer
Cultureel erfgoed
- Alle materiële en immateriële uitingen en sporen die overgeleverd zijn van vorige generaties en waar
we als individu/ samenleving een bepaalde waarde aan hechten
Natuurlijke erfgoed
- Fysische, biologische en geologische formaties
- Leefgebieden van bedreigde planten- en diersoorten
- Gebieden met wetenschappelijke/ esthetische waarde
, Materieel erfgoed
Onroerend/ niet-verplaatsbaar
- Gebouwde omgeving
- Landschap en inrichting van de ruimte
- Sporen van een verleden (onder de grond)
Roerend/ verplaatsbaar
- Voorwerpen van kunst, cultuur, wetenschap….
- Foto’s en films
- Originele documenten in archieven
Immateriële erfgoed
Talen, elementen in taal, podiumkunsten, muziek…
Werelderfgoed (UNESCO = organisatie van VN voor Onderwijs, Wetenschap, Cultuur en Communicatie)
- Bevordert erkenning en bescherming van culturele en natuurlijke erfgoed
- Aangroeiende lijst van werelderfgoed
- Financiële en intellectuele steun
Werelderfgoed
- Uitzonderlijke universele waarde
- Verantwoordelijkheid voor iedereen
- Toont rijkdom & diversiteit van cultureel en natuurlijk erfgoed aan
UNESCO onderscheidt volgende domeinen:
Culturele erfgoedsites Historische steden
Culturele landschappen Natuurlijke heilige sites
Cultureel onderwatererfgoed Musea
Verplaatsbaar cultureel erfgoed Ambachten
Documentair en digitaal erfgoed Cinematografisch erfgoed
Mondelinge tradities Talen
Festiviteiten Rites en overtuigingen
Muziek en zang Podiumkunsten
Traditionele geneeskunde Literatuur
Culinaire tradities Traditioneel sport en spel
4 Belgisch cultureel werelderfgoed kennen en uitleggen op examen
Materiële:
- Grote markt van Brussel
- 13 Vlaamse begijnhoven
- 32 belforten
- Vuursteenmijnen van Spiennes
- historische binnenstad Brugge
