1
Yana Tulen, 2844127
De impact van bodycams op het voorkomen van geweld tegen politieagenten in
Nederland: een wetenschappelijke reflectie
Inleiding
In 2019 heeft de nationale politie tweeduizend bodycams aangeschaft en ingezet, met
het idee om geweld en agressie tegen politiemensen te verminderen en in het vervolg ook te
voorkomen (Flight, 2021). Deze maatregel werd ingezet naar aanleiding van de cijfers in dat
jaar. Er waren namelijk 10.624 registraties van geweld tegen politieambtenaren (“Geweld
Tegen Politieambtenaren”, z.d.). Het grootste deel van deze registraties bestond uit
beledigingen, woordelijke bedreigingen en mensen die zich schuldig maakten aan
wederspannigheid. Ook valt op dat geweld tegen agenten vaak voorkomt bij uitgaanslocaties
en bij ongeplande aanhoudingen. Uit de cijfers van 2023 blijkt echter dat zo’n 12.500
politiemedewerkers te maken hebben gehad met enige vorm van agressie tot geweld, waarvan
de meeste incidenten ook uit beledigingen bestonden (Verharding Samenleving te Zien in
Cijfers Geweld Tegen Politie, 2024). Deze cijfers tonen aan dat geweld tegen hulpverleners
nog steeds een actueel probleem is en dat er de afgelopen jaren zelfs een zorgwekkende
toename is geweest. Dit roept vragen op, want: “Hoe effectief is het dragen van bodycams dan
in het voorkomen van geweld tegen agenten?” en “Welke factoren hebben bijgedragen aan de
stijging van deze cijfers?” In deze reflectie wordt dit onderzocht aan de hand van de volgende
onderzoeksvraag: “In hoeverre dragen bodycams bij politieagenten bij aan het voorkomen van
geweld tegen agenten?” Hierbij wordt er gefocust op de situatie en de cijfers in Nederland.
Effectiviteit van bodycams
Volgens de nationale politie voelen medewerkers die een bodycam dragen zich veiliger
en daarnaast wordt er volgens de politie minder agressie en geweld gebruikt tegen agenten
met een bodycam (Waarom de Politie Bodycams Gebruikt, z.d.). Om dit te testen is er in 2017
en een deel van 2018 een pilot uitgevoerd bij politie eenheid Amsterdam, waar vervolgens een
, 2
Yana Tulen, 2844127
evaluatie over is geschreven (Flight, 2019). Er werd in deze pilot gewerkt met een
experimentele groep (met bodycam) en een controlegroep (zonder bodycam). Beide groepen
kregen een voor- en nameting en politieagenten werden random over de groepen verdeeld. Uit
de pilot komt naar voren dat politiemedewerkers zich inderdaad veiliger voelen met een
bodycam en dat er minder geweldsincidenten werden geregistreerd in teams met bodycams
(Flight, 2019). Echter benoemt Flight wel een aantal kanttekeningen aan zijn onderzoek; zo
waren er in de experimentele conditie maar vier bodycams per team beschikbaar. En daarnaast
was het gebruik van de bodycams vrijwillig, wat betekent dat niet iedereen in de
experimentele conditie ook daadwerkelijk een bodycam heeft gebruikt. Dit kan hebben geleid
tot selectieve deelname en daarom moeten we bij deze studie voorzichtig zijn in het trekken
van conclusies. We kunnen namelijk niet met zekerheid zeggen of het verschil tussen de
experimentele groep en de controlegroep compleet te wijten is aan de interventie, wanneer
niet iedereen in de experimentele groep de bodycam heeft gebruikt.
Zowel uit het statement van de politie als uit de pilot in Amsterdam blijkt dat
bodycams bijdragen aan het veiligheidsgevoel van agenten en geweld tegen de politie
verminderen. Toch zijn de registraties van geweld tegen politieambtenaren nog steeds
schrikbarend hoog en zelfs hoger dan in 2019. In het onderzoek van Aarten et al. (2020)
worden verschillende voorspellende factoren genoemd die kunnen leiden tot geweld en
agressie tegen agenten. Zo spelen alcohol, drugs en psychische problemen bij de daders vaak
een rol. Daarnaast vindt er veel geweld plaats tegen agenten bij grote ordeverstoringen en op
bepaalde locaties. Denk hierbij aan grote steden met (meerdere) uitgaansgelegenheden
(Aarten et al., 2020). Deze factoren kunnen meespelen in het feit dat het aantal registraties
van geweld tegen politieambtenaren de afgelopen jaren is gestegen. Zo is bijvoorbeeld het
gemiddelde drugsgebruik de afgelopen jaren toegenomen, wat weer een eventuele verklaring
Yana Tulen, 2844127
De impact van bodycams op het voorkomen van geweld tegen politieagenten in
Nederland: een wetenschappelijke reflectie
Inleiding
In 2019 heeft de nationale politie tweeduizend bodycams aangeschaft en ingezet, met
het idee om geweld en agressie tegen politiemensen te verminderen en in het vervolg ook te
voorkomen (Flight, 2021). Deze maatregel werd ingezet naar aanleiding van de cijfers in dat
jaar. Er waren namelijk 10.624 registraties van geweld tegen politieambtenaren (“Geweld
Tegen Politieambtenaren”, z.d.). Het grootste deel van deze registraties bestond uit
beledigingen, woordelijke bedreigingen en mensen die zich schuldig maakten aan
wederspannigheid. Ook valt op dat geweld tegen agenten vaak voorkomt bij uitgaanslocaties
en bij ongeplande aanhoudingen. Uit de cijfers van 2023 blijkt echter dat zo’n 12.500
politiemedewerkers te maken hebben gehad met enige vorm van agressie tot geweld, waarvan
de meeste incidenten ook uit beledigingen bestonden (Verharding Samenleving te Zien in
Cijfers Geweld Tegen Politie, 2024). Deze cijfers tonen aan dat geweld tegen hulpverleners
nog steeds een actueel probleem is en dat er de afgelopen jaren zelfs een zorgwekkende
toename is geweest. Dit roept vragen op, want: “Hoe effectief is het dragen van bodycams dan
in het voorkomen van geweld tegen agenten?” en “Welke factoren hebben bijgedragen aan de
stijging van deze cijfers?” In deze reflectie wordt dit onderzocht aan de hand van de volgende
onderzoeksvraag: “In hoeverre dragen bodycams bij politieagenten bij aan het voorkomen van
geweld tegen agenten?” Hierbij wordt er gefocust op de situatie en de cijfers in Nederland.
Effectiviteit van bodycams
Volgens de nationale politie voelen medewerkers die een bodycam dragen zich veiliger
en daarnaast wordt er volgens de politie minder agressie en geweld gebruikt tegen agenten
met een bodycam (Waarom de Politie Bodycams Gebruikt, z.d.). Om dit te testen is er in 2017
en een deel van 2018 een pilot uitgevoerd bij politie eenheid Amsterdam, waar vervolgens een
, 2
Yana Tulen, 2844127
evaluatie over is geschreven (Flight, 2019). Er werd in deze pilot gewerkt met een
experimentele groep (met bodycam) en een controlegroep (zonder bodycam). Beide groepen
kregen een voor- en nameting en politieagenten werden random over de groepen verdeeld. Uit
de pilot komt naar voren dat politiemedewerkers zich inderdaad veiliger voelen met een
bodycam en dat er minder geweldsincidenten werden geregistreerd in teams met bodycams
(Flight, 2019). Echter benoemt Flight wel een aantal kanttekeningen aan zijn onderzoek; zo
waren er in de experimentele conditie maar vier bodycams per team beschikbaar. En daarnaast
was het gebruik van de bodycams vrijwillig, wat betekent dat niet iedereen in de
experimentele conditie ook daadwerkelijk een bodycam heeft gebruikt. Dit kan hebben geleid
tot selectieve deelname en daarom moeten we bij deze studie voorzichtig zijn in het trekken
van conclusies. We kunnen namelijk niet met zekerheid zeggen of het verschil tussen de
experimentele groep en de controlegroep compleet te wijten is aan de interventie, wanneer
niet iedereen in de experimentele groep de bodycam heeft gebruikt.
Zowel uit het statement van de politie als uit de pilot in Amsterdam blijkt dat
bodycams bijdragen aan het veiligheidsgevoel van agenten en geweld tegen de politie
verminderen. Toch zijn de registraties van geweld tegen politieambtenaren nog steeds
schrikbarend hoog en zelfs hoger dan in 2019. In het onderzoek van Aarten et al. (2020)
worden verschillende voorspellende factoren genoemd die kunnen leiden tot geweld en
agressie tegen agenten. Zo spelen alcohol, drugs en psychische problemen bij de daders vaak
een rol. Daarnaast vindt er veel geweld plaats tegen agenten bij grote ordeverstoringen en op
bepaalde locaties. Denk hierbij aan grote steden met (meerdere) uitgaansgelegenheden
(Aarten et al., 2020). Deze factoren kunnen meespelen in het feit dat het aantal registraties
van geweld tegen politieambtenaren de afgelopen jaren is gestegen. Zo is bijvoorbeeld het
gemiddelde drugsgebruik de afgelopen jaren toegenomen, wat weer een eventuele verklaring
