Inhoudstafel
Inhoudstafel ........................................................................................................................... 1
1 Inleiding ................................................................................................................... 3
1.1 Toepassingsgebied van het arbeidsrecht ................................................................ 3
1.2 Opdeling van het arbeidsrecht................................................................................. 3
1.3 Bronnen van het arbeidsrecht ................................................................................. 3
1.3.1 Nationaal ................................................................................................................. 3
1.3.2 Internationaal ........................................................................................................... 4
1.3.3 Naleving................................................................................................................... 4
2 Aanwerving .............................................................................................................. 6
2.1 Type overeenkomsten ............................................................................................. 6
2.1.1 Algemeen ................................................................................................................ 6
2.2 Soorten arbeidsovereenkomsten............................................................................. 7
2.3 Arbeidsbemiddeling ................................................................................................. 9
2.4 Van selecteren tot contacteren ................................................................................ 9
3 Tewerkstelling........................................................................................................ 13
3.1 Gezagsrecht .......................................................................................................... 13
3.2 Rechten en plichten ............................................................................................... 14
3.3 Aansprakelijkheid .................................................................................................. 14
3.3.1 Algemene principes ............................................................................................... 14
3.3.2 Schade berokkend aan derden ............................................................................. 15
3.3.3 Schade berokkend aan de werkgever ................................................................... 15
3.4 Schorsing............................................................................................................... 15
3.4.1 Situering ................................................................................................................ 15
3.5 Loon....................................................................................................................... 17
3.5.1 Loonvorming .......................................................................................................... 17
3.5.2 Loonbescherming .................................................................................................. 18
3.6 Arbeids-en rusttijden.............................................................................................. 20
3.6.1 Arbeidsduur ........................................................................................................... 20
3.6.2 Pauzes................................................................................................................... 20
3.6.3 Rusttijden............................................................................................................... 21
3.6.4 Glijdende werktijden .............................................................................................. 21
3.6.5 Overwerk en overloon ........................................................................................... 21
3.6.6 Nachtarbeid ........................................................................................................... 21
3.6.7 Zondagsrust........................................................................................................... 22
4 Uitstroom / einde van arbeidsovereenkomst ......................................................... 23
4.1 Inleiding ................................................................................................................. 23
4.2 Beëindigingswijzen buiten het arbeidsrecht .......................................................... 23
,4.3 Beëndigingswijzen volgens het arbeidsrecht......................................................... 24
4.3.1 Dood van een van de partijen................................................................................ 25
4.3.2 Opzegging ............................................................................................................. 25
4.3.3 Ontslag om dringende reden ................................................................................. 30
5 Sociale dialoog (conflicten).................................................................................... 33
5.1 Inleiding ................................................................................................................. 33
5.2 Representatieve organisaties ................................................................................ 33
5.2.1 Werknemersorganisaties ....................................................................................... 33
5.2.2 Werkgeversorganisaties ........................................................................................ 33
5.3 Collectieve arbeidsovereenkomsten in een notendop ........................................... 34
5.4 Collectieve arbeidsconflicten ................................................................................. 35
,1 Inleiding
1.1 Toepassingsgebied van het arbeidsrecht
Voor wie geldt het arbeidsrecht?
- Het arbeidsrecht is van toepassing op de werknemers (en werkgevers) uit de
particuliere sector (de privésector).
- Mensen die werken voor de overheid met een tijdelijk contract vallen ook onder het
Arbeidsovereenkomstenwet.
Arbeidsovereenkomstenwet = belangrijkste wet van het arbeidsrecht
Opgelet: wie aan de overheid vast benoemd is valt onder een statuut en is de
arbeidsovereenkomstenwet niet van toepassing.
- Zelfstandigen hebben een eigen regeling en vallen niet in het arbeidsrecht.
Sociaal recht bestaat uit 2 delen:
- Arbeidsrecht = verhouding tussen werknemer en werkgever zowel individueel als
collectief (privaat recht)
- De sociale zekerheid = pensioenen, werkloosheid, vakantiegeld, … (publiek recht)
1.2 Opdeling van het arbeidsrecht
Het arbeidsrecht wordt onderverdeeld in:
- Het individueel arbeidsrecht: rechtsregels van de verhouding van 1 werknemer en
1 werkgever
- Het collectief arbeidsrecht: rechtsregels tussen werkgevers(organisaties) en
werknemersorganisaties (coa (collectieve arbeidsovereenkomst))
- De arbeidsreglementering: verzamelnaam van uiteenlopende beschermende
regels waarvan niet-naleving tot strafvervolging kan leiden (verbod kinderarbeid)
- Het sociale handhavingsrecht: de organisatie van het toezicht op de naleving van
de rechtsregels
1.3 Bronnen van het arbeidsrecht
1.3.1 Nationaal
De bronnen van het recht zijn de plaatsen waar recht ontstaat. Hoe komt het tot stand?
Waar vind je dat terug?
De belangrijkste bronnen zijn: (geldt ook voor het arbeidsrecht)
- Wetgeving: gaat over Belgische wetten die gestemd zijn door het Belgisch
parlement, Koninklijke Besluiten, Ministeriële Besluiten, bepaalde sectoren
waarover Vlaanderen bevoegd is voor decreten
- Rechtspraak: de uitspraken van rechtbanken en hoven, Hof van Cassatie
Zoals het stakingsrecht: staat nergens expliciet erkent in een wet, maar wordt
algemeen aanvaard, omdat de vonnissen van rechtbanken dit erkennen.
- Rechtsleer: boeken, artikelen geschreven door juristen
3
, Het arbeidsrecht kent nog 2 andere rechtsbronnen die niet in andere rechtstakken
voorkomen:
- Arbeidsreglementen: een document die opgesteld is tussen werknemer en
werkgever, deze omvat regels die gelden in dat bedrijf.
- Conventionele recht: dat is het recht dat de partijen (wn en wg) zelf creëren zoals
een coa, meestal gebeurt dit collectief.
1.3.2 Internationaal
Er bestaan ook bronnen van het recht zoals verdragen en rechtsregels door de Europese
Unie, de Raad van Europa, Arbeidsorganisatie.
Het is van belang om in een concrete situatie na te kijken, zijn deze bindend voor
Belgische onderdanen of niet?
In de regel is dit niet zo, voorbeeld: als een Belgisch bedrijf iemand aanwerft om in het
buitenland te gaan werken, dan geldt het recht van dat land waar die persoon
tewerkgesteld is. Het kan zijn dat bepaalde internationale rechtsregels zoals de
verordeningen en richtlijnen van de Europese Unie die wel bindend zijn in heel België
(gaan voor onze wetgeving) en soms in het buitenland.
1.3.3 Naleving
Je hebt een heleboel regels met besluiten, decreten etc., maar hoe zorg je ervoor dat deze
worden nageleefd? Dat kan doordat je een procedure kan opstarten bij een rechtbank die
specifiek is opgericht om geschillen op te lossen i.v.m. met sociaal recht tussen werknemer
en werkgever.
Dat zijn de arbeidsrechtbanken:
- Je vindt er 1 in elk gerechtelijk arrondissement (= valt samen met een provincie).
De Arbeidsrechtbank Antwerpen is bevoegd in heel de provincie Antwerpen.
- Beroep aantekenen is mogelijk:
o Bij een arbeidshof: je vindt er 1 in elk rechtsgebied (zijn er 5 in België)
o Ook hier kan je beroep aantekenen tegen de uitspraak van de rechter
§ Is mogelijk bij het Hof van Cassatie
§ Alleen als er procedure fouten zijn, de wet niet nageleefd is, …
In de arbeidsrechtbank heb je 2 soorten rechters:
- De voorzitter: is een professionele rechter, iemand die voor het leven benoemd is
en die voltijds rechter is en wordt door de Overheid betaald.
- 2 lekenrechters:
o 1 wordt aangeduid door de WN organisaties en de andere door de WG
organisaties.
o Deze zetelen 1 of 2 keer in de week enkele uren mee om de voorzitter te
helpen en bij te staan.
4
Inhoudstafel ........................................................................................................................... 1
1 Inleiding ................................................................................................................... 3
1.1 Toepassingsgebied van het arbeidsrecht ................................................................ 3
1.2 Opdeling van het arbeidsrecht................................................................................. 3
1.3 Bronnen van het arbeidsrecht ................................................................................. 3
1.3.1 Nationaal ................................................................................................................. 3
1.3.2 Internationaal ........................................................................................................... 4
1.3.3 Naleving................................................................................................................... 4
2 Aanwerving .............................................................................................................. 6
2.1 Type overeenkomsten ............................................................................................. 6
2.1.1 Algemeen ................................................................................................................ 6
2.2 Soorten arbeidsovereenkomsten............................................................................. 7
2.3 Arbeidsbemiddeling ................................................................................................. 9
2.4 Van selecteren tot contacteren ................................................................................ 9
3 Tewerkstelling........................................................................................................ 13
3.1 Gezagsrecht .......................................................................................................... 13
3.2 Rechten en plichten ............................................................................................... 14
3.3 Aansprakelijkheid .................................................................................................. 14
3.3.1 Algemene principes ............................................................................................... 14
3.3.2 Schade berokkend aan derden ............................................................................. 15
3.3.3 Schade berokkend aan de werkgever ................................................................... 15
3.4 Schorsing............................................................................................................... 15
3.4.1 Situering ................................................................................................................ 15
3.5 Loon....................................................................................................................... 17
3.5.1 Loonvorming .......................................................................................................... 17
3.5.2 Loonbescherming .................................................................................................. 18
3.6 Arbeids-en rusttijden.............................................................................................. 20
3.6.1 Arbeidsduur ........................................................................................................... 20
3.6.2 Pauzes................................................................................................................... 20
3.6.3 Rusttijden............................................................................................................... 21
3.6.4 Glijdende werktijden .............................................................................................. 21
3.6.5 Overwerk en overloon ........................................................................................... 21
3.6.6 Nachtarbeid ........................................................................................................... 21
3.6.7 Zondagsrust........................................................................................................... 22
4 Uitstroom / einde van arbeidsovereenkomst ......................................................... 23
4.1 Inleiding ................................................................................................................. 23
4.2 Beëindigingswijzen buiten het arbeidsrecht .......................................................... 23
,4.3 Beëndigingswijzen volgens het arbeidsrecht......................................................... 24
4.3.1 Dood van een van de partijen................................................................................ 25
4.3.2 Opzegging ............................................................................................................. 25
4.3.3 Ontslag om dringende reden ................................................................................. 30
5 Sociale dialoog (conflicten).................................................................................... 33
5.1 Inleiding ................................................................................................................. 33
5.2 Representatieve organisaties ................................................................................ 33
5.2.1 Werknemersorganisaties ....................................................................................... 33
5.2.2 Werkgeversorganisaties ........................................................................................ 33
5.3 Collectieve arbeidsovereenkomsten in een notendop ........................................... 34
5.4 Collectieve arbeidsconflicten ................................................................................. 35
,1 Inleiding
1.1 Toepassingsgebied van het arbeidsrecht
Voor wie geldt het arbeidsrecht?
- Het arbeidsrecht is van toepassing op de werknemers (en werkgevers) uit de
particuliere sector (de privésector).
- Mensen die werken voor de overheid met een tijdelijk contract vallen ook onder het
Arbeidsovereenkomstenwet.
Arbeidsovereenkomstenwet = belangrijkste wet van het arbeidsrecht
Opgelet: wie aan de overheid vast benoemd is valt onder een statuut en is de
arbeidsovereenkomstenwet niet van toepassing.
- Zelfstandigen hebben een eigen regeling en vallen niet in het arbeidsrecht.
Sociaal recht bestaat uit 2 delen:
- Arbeidsrecht = verhouding tussen werknemer en werkgever zowel individueel als
collectief (privaat recht)
- De sociale zekerheid = pensioenen, werkloosheid, vakantiegeld, … (publiek recht)
1.2 Opdeling van het arbeidsrecht
Het arbeidsrecht wordt onderverdeeld in:
- Het individueel arbeidsrecht: rechtsregels van de verhouding van 1 werknemer en
1 werkgever
- Het collectief arbeidsrecht: rechtsregels tussen werkgevers(organisaties) en
werknemersorganisaties (coa (collectieve arbeidsovereenkomst))
- De arbeidsreglementering: verzamelnaam van uiteenlopende beschermende
regels waarvan niet-naleving tot strafvervolging kan leiden (verbod kinderarbeid)
- Het sociale handhavingsrecht: de organisatie van het toezicht op de naleving van
de rechtsregels
1.3 Bronnen van het arbeidsrecht
1.3.1 Nationaal
De bronnen van het recht zijn de plaatsen waar recht ontstaat. Hoe komt het tot stand?
Waar vind je dat terug?
De belangrijkste bronnen zijn: (geldt ook voor het arbeidsrecht)
- Wetgeving: gaat over Belgische wetten die gestemd zijn door het Belgisch
parlement, Koninklijke Besluiten, Ministeriële Besluiten, bepaalde sectoren
waarover Vlaanderen bevoegd is voor decreten
- Rechtspraak: de uitspraken van rechtbanken en hoven, Hof van Cassatie
Zoals het stakingsrecht: staat nergens expliciet erkent in een wet, maar wordt
algemeen aanvaard, omdat de vonnissen van rechtbanken dit erkennen.
- Rechtsleer: boeken, artikelen geschreven door juristen
3
, Het arbeidsrecht kent nog 2 andere rechtsbronnen die niet in andere rechtstakken
voorkomen:
- Arbeidsreglementen: een document die opgesteld is tussen werknemer en
werkgever, deze omvat regels die gelden in dat bedrijf.
- Conventionele recht: dat is het recht dat de partijen (wn en wg) zelf creëren zoals
een coa, meestal gebeurt dit collectief.
1.3.2 Internationaal
Er bestaan ook bronnen van het recht zoals verdragen en rechtsregels door de Europese
Unie, de Raad van Europa, Arbeidsorganisatie.
Het is van belang om in een concrete situatie na te kijken, zijn deze bindend voor
Belgische onderdanen of niet?
In de regel is dit niet zo, voorbeeld: als een Belgisch bedrijf iemand aanwerft om in het
buitenland te gaan werken, dan geldt het recht van dat land waar die persoon
tewerkgesteld is. Het kan zijn dat bepaalde internationale rechtsregels zoals de
verordeningen en richtlijnen van de Europese Unie die wel bindend zijn in heel België
(gaan voor onze wetgeving) en soms in het buitenland.
1.3.3 Naleving
Je hebt een heleboel regels met besluiten, decreten etc., maar hoe zorg je ervoor dat deze
worden nageleefd? Dat kan doordat je een procedure kan opstarten bij een rechtbank die
specifiek is opgericht om geschillen op te lossen i.v.m. met sociaal recht tussen werknemer
en werkgever.
Dat zijn de arbeidsrechtbanken:
- Je vindt er 1 in elk gerechtelijk arrondissement (= valt samen met een provincie).
De Arbeidsrechtbank Antwerpen is bevoegd in heel de provincie Antwerpen.
- Beroep aantekenen is mogelijk:
o Bij een arbeidshof: je vindt er 1 in elk rechtsgebied (zijn er 5 in België)
o Ook hier kan je beroep aantekenen tegen de uitspraak van de rechter
§ Is mogelijk bij het Hof van Cassatie
§ Alleen als er procedure fouten zijn, de wet niet nageleefd is, …
In de arbeidsrechtbank heb je 2 soorten rechters:
- De voorzitter: is een professionele rechter, iemand die voor het leven benoemd is
en die voltijds rechter is en wordt door de Overheid betaald.
- 2 lekenrechters:
o 1 wordt aangeduid door de WN organisaties en de andere door de WG
organisaties.
o Deze zetelen 1 of 2 keer in de week enkele uren mee om de voorzitter te
helpen en bij te staan.
4
