Historische context 1; steden en burgers in de lage landen
1050-1700
Inleiding:
- Eerst was Amsterdam groeide uit tot het centrum van de
wereldhandel (17e eeuw)
- De Dam vormde het bruisende hart van de stad
- Amsterdam bloeide niet alleen maar groeide ook. ( het aantal
inwoners verzevenvoudigde tussen 1550 en 1700 )
- Er waren steeds nieuwe stadsuitbreidingen nodig voor het
huisvesten van nieuwe stedelingen.
- Ook steden als Atrecht, Brugge en Antwerpen kende een enorme
groei in de handel en nijverheid. maar de bedrijvigheid
verplaatste zich van het noorden naar het zuiden ( van Vlaanderen
richting Brabant naar Holland )
- Naast economische veranderingen krijgen ook sociale verhoudingen
in de steden aandacht.
De Guldensporenslag, waarin verschillende groepen burgers een
belangrijke rol spelen, illustreert de opkomst van steden en burgers.
Ontginningen in Vlaanderen:
Ontginnen: het geschikt maken van woeste grond voor bebouwing of
landbo
- Dankzij de vruchtbare grond was de graanopbrengst in Vlaanderen
het grootst van de Nederlandse gewesten
- Het inwonertal groeide langzaam, maar wel toename van de vraag
naar voedsel
- Het was nodig om bossen te kappen en moerassen droog te leggen,
om het geschikter te maken voor de akkerbouw en veeteelt
- De agrarische productie groeide niet alleen door ontginningen en
inpolderingen. De boeren ontwikkelden bovendien een betere ploeg
die ipv door ossen door paarden werd getrokken
- Ook kwam er een drieslagstelsel ipv een tweeslagstelsel de grond
was door afwisseling van gewassen en bemesting minder snel
uitgeput
- hierdoor groeide de bevolkingsomvang en dit maakte nieuwe
ontginningen noodzakelijk, wat zorgde voor verdere bevolkingsgroei
- Vanaf het einde van de 10e eeuw raakten edelen en kloosters
betrokken bij grootschalige ontginningen.
- Dit begon in Noord-Vlaanderen en vanuit daar breidde dat zich uit
richting Holland in de 11e / 12e eeuw
Handel en nijverheid:
- Door een toename van de voedselproductie kon een deel van de
bevolking zich bezighouden met bijv. aardewerk of textiel
- Deze ambachtslieden gingen zich vestigen in een nederzetting of
oude stad.
- Boeren kwamen hier hun overschotten verhandelen tegen
nijverheidsproducten
, - Het gebruik van geld kwam weer op en er werden weer munten
geslagen
- Dit bevorderde niet alleen de handel maar ook de winstgevendheid
- Er ontstond een monetaire economie
Stedengroei en stadsrechten:
- Door de bloei van handel en nijverheid nam de verstedelijking toe
- Verandering van een landbouwsamenleving naar een
landbouwstedelijkesamenleving
- De adel ( belangrijkste grondbezitters ) juichten dit toe rijke
stedelingen konden namelijk meer belasting betalen dan horigen
- Ook voor horigen was de verstedelijking gunstig
- ze trokken naar de stad omdat daar meer ontplooiingskansen
waren
- Dit was illegaal want horigen zijn aan domeinen gebonden maar:
steden wilden graag groeien en daarom beschermden zij hen ( de
nieuwkomers: de aspirant-poorters )
- Langer dan 1 jaar en 1 dag in de stad, dan kunnen ze niet meer
worden teruggehaald en zijn ze vrije burgers
- Om leegloop van het platteland te voorkomen verminderde de adel
de plichten van de horigen.
- Verschillende privileges ( recht om een stadsmuur te bouwen bijv. )
werden vastgelegd in stadsrechten.
- zorgde voor stadsgroei & invloed voor de stedelingen op bestuur
en rechtspraak
Atrecht ( zuid-Vlaanderen ):
- de stad kende verschillende factoren voor stadsgroei
- de stad lag in een vruchtbaar gebied en zorgde voor rijke graanoogsten
- Ook waren de wegen uit de romeinse tijd nog goed in tact gebleven
- Door de rivieren Scarpe en Schelde is er een goede verbinding met het
noorden
- Aan de Scarpe is een klooster; monniken ontgonnen hier het gebied,
waardoor de voedselproductie toenam
- boeren en kloosterlingen hielden ook schapen voor de wol
- de stad stimuleerde de aspirant-poorters door ze een stuk grond te
geven om op te verbouwen.
- om de belangen van de groeiende stadsgemeenschap te verdedigen,
streefde de inwoners vanaf de 12e eeuw doelen na die de bonum
commune ten goede kwamen.
bonum commune= Stadsgemeenschap waarin burgers en stadsbestuur
zich samen verantwoordelijk voelen voor welvaart en welzijn.
- juridische bescherming van de vrijheid van stadsbewoners
- rechtszekerheid en reglementering van handel en nijverheid
- bescherming van de stad door een militaire organisatie en aanleg van
wallen en een stadsmuur.
- vergroting van de invloed van de poorters op het bestuur en de
rechtspraak
- handhaving van orde en rust
1050-1700
Inleiding:
- Eerst was Amsterdam groeide uit tot het centrum van de
wereldhandel (17e eeuw)
- De Dam vormde het bruisende hart van de stad
- Amsterdam bloeide niet alleen maar groeide ook. ( het aantal
inwoners verzevenvoudigde tussen 1550 en 1700 )
- Er waren steeds nieuwe stadsuitbreidingen nodig voor het
huisvesten van nieuwe stedelingen.
- Ook steden als Atrecht, Brugge en Antwerpen kende een enorme
groei in de handel en nijverheid. maar de bedrijvigheid
verplaatste zich van het noorden naar het zuiden ( van Vlaanderen
richting Brabant naar Holland )
- Naast economische veranderingen krijgen ook sociale verhoudingen
in de steden aandacht.
De Guldensporenslag, waarin verschillende groepen burgers een
belangrijke rol spelen, illustreert de opkomst van steden en burgers.
Ontginningen in Vlaanderen:
Ontginnen: het geschikt maken van woeste grond voor bebouwing of
landbo
- Dankzij de vruchtbare grond was de graanopbrengst in Vlaanderen
het grootst van de Nederlandse gewesten
- Het inwonertal groeide langzaam, maar wel toename van de vraag
naar voedsel
- Het was nodig om bossen te kappen en moerassen droog te leggen,
om het geschikter te maken voor de akkerbouw en veeteelt
- De agrarische productie groeide niet alleen door ontginningen en
inpolderingen. De boeren ontwikkelden bovendien een betere ploeg
die ipv door ossen door paarden werd getrokken
- Ook kwam er een drieslagstelsel ipv een tweeslagstelsel de grond
was door afwisseling van gewassen en bemesting minder snel
uitgeput
- hierdoor groeide de bevolkingsomvang en dit maakte nieuwe
ontginningen noodzakelijk, wat zorgde voor verdere bevolkingsgroei
- Vanaf het einde van de 10e eeuw raakten edelen en kloosters
betrokken bij grootschalige ontginningen.
- Dit begon in Noord-Vlaanderen en vanuit daar breidde dat zich uit
richting Holland in de 11e / 12e eeuw
Handel en nijverheid:
- Door een toename van de voedselproductie kon een deel van de
bevolking zich bezighouden met bijv. aardewerk of textiel
- Deze ambachtslieden gingen zich vestigen in een nederzetting of
oude stad.
- Boeren kwamen hier hun overschotten verhandelen tegen
nijverheidsproducten
, - Het gebruik van geld kwam weer op en er werden weer munten
geslagen
- Dit bevorderde niet alleen de handel maar ook de winstgevendheid
- Er ontstond een monetaire economie
Stedengroei en stadsrechten:
- Door de bloei van handel en nijverheid nam de verstedelijking toe
- Verandering van een landbouwsamenleving naar een
landbouwstedelijkesamenleving
- De adel ( belangrijkste grondbezitters ) juichten dit toe rijke
stedelingen konden namelijk meer belasting betalen dan horigen
- Ook voor horigen was de verstedelijking gunstig
- ze trokken naar de stad omdat daar meer ontplooiingskansen
waren
- Dit was illegaal want horigen zijn aan domeinen gebonden maar:
steden wilden graag groeien en daarom beschermden zij hen ( de
nieuwkomers: de aspirant-poorters )
- Langer dan 1 jaar en 1 dag in de stad, dan kunnen ze niet meer
worden teruggehaald en zijn ze vrije burgers
- Om leegloop van het platteland te voorkomen verminderde de adel
de plichten van de horigen.
- Verschillende privileges ( recht om een stadsmuur te bouwen bijv. )
werden vastgelegd in stadsrechten.
- zorgde voor stadsgroei & invloed voor de stedelingen op bestuur
en rechtspraak
Atrecht ( zuid-Vlaanderen ):
- de stad kende verschillende factoren voor stadsgroei
- de stad lag in een vruchtbaar gebied en zorgde voor rijke graanoogsten
- Ook waren de wegen uit de romeinse tijd nog goed in tact gebleven
- Door de rivieren Scarpe en Schelde is er een goede verbinding met het
noorden
- Aan de Scarpe is een klooster; monniken ontgonnen hier het gebied,
waardoor de voedselproductie toenam
- boeren en kloosterlingen hielden ook schapen voor de wol
- de stad stimuleerde de aspirant-poorters door ze een stuk grond te
geven om op te verbouwen.
- om de belangen van de groeiende stadsgemeenschap te verdedigen,
streefde de inwoners vanaf de 12e eeuw doelen na die de bonum
commune ten goede kwamen.
bonum commune= Stadsgemeenschap waarin burgers en stadsbestuur
zich samen verantwoordelijk voelen voor welvaart en welzijn.
- juridische bescherming van de vrijheid van stadsbewoners
- rechtszekerheid en reglementering van handel en nijverheid
- bescherming van de stad door een militaire organisatie en aanleg van
wallen en een stadsmuur.
- vergroting van de invloed van de poorters op het bestuur en de
rechtspraak
- handhaving van orde en rust
