verbintenissenre
cht
2024-2025
HoGent
,HOOFDSTUK 1 DE VERBINTENIS:
BEGRIP, KENMERKEN EN
SOORTEN
1. ALGEMENE INLEIDING
Het verbintenissenrecht regelt alle verbintenissen, zowel contractuele als
buitencontractuele. Een verbintenis kan ontstaan uit een overeenkomst (contract) of uit
de wet.
Contractuele aansprakelijkheid Buitencontractuele aansprakelijkheid
Ontstaat uit een contract Ontstaat uit de wet (onrechtmatige daad)
Er moet een contract zijn tussen de Er is geen contract vereist tussen de
partijen partijen
Niet-nakoming van een contractuele Schade door onrechtmatige daad
verplichting
2. SITUERING EN VINDPLAATS VAN HET VERBINTENISSENRECHT
2.1 SITUERING IN HET RECHT
2.2 VINDPLAATS VAN HET VERBINTENISSENRECHT IN DE BELGISCHE
WETGEVING
HET BURGERLIJK WETBOEK
De basis van het verbintenissenrecht is vastgelegd in het Burgerlijk Wetboek.
Momenteel zijn er 2 Burgerlijke Wetboeken van toepassing, namelijk het oud Burgerlijk
Wetboek ten tijde van Napoleon en het (nieuw) Burgerlijk Wetboek:
1
, - 2017: commissies tot hervorming
- Nieuwe structuur in verschillende boeken, ingevoerd bij wet van 13 april 2019
- Sindsdien spreekt met over het “oud BW” en het “BW”
- Niet elk boek van het BW heeft al een inhoud
- Algemeen verbintenissenrecht: boek 1 (algemene bepalingen), boek 5
(verbintenissen), boek 6 (buitencontractuele aansprakelijkheid, boek 8 (bewijs),
toekomstig boek 10 (verjaring)
Op situaties van v óór de inwerkingtreding blijven de oude regels toepasselijk, namelijk
het oud BW.
WETGEVENDE INITIATIEVEN M.B.T. HET BIJZONDER VERBINTENISSENRECHT
Er zijn bepaalde regels die niet te vinden zijn in het oud BW en BW, maar in bijzondere
wetten:
- Vlaams Woninghuurdecreet 2019
- Wetboek Economisch Recht 2014 (o.a. bepalingen inzake consumentenrecht)
- Verzekeringswet 2014, WAM-wet …
Hierbij geldt dat de bijzondere regel voorrang heeft op de algemene regel.
RECHTSPRAAK / JURISPRUDENTIE
De rechtspraak heeft gezorgd voor een systematisering en concretisering van het
verbintenissenrecht, want bepaalde begrippen uit het oud BW zijn moeilijk te begrijpen.
3. BEGRIPSOMSCHRIJVING EN KARAKTERISTIEKE EIGENSCHAPPEN
VAN DE VERBINTENIS
3.1 HET BEGRIP VERBINTENIS
Art. 5.1 BW: ‘een verbintenis is een rechtsband op grond waarvan een schuldeiser van
een schuldenaar, indien nodig in rechte, de uitvoering van een prestatie mag eisen.’
3.2 KARAKTERISTIEKE EIGENSCHAPPEN VAN DE VERBINTENIS
2
, 3.2.1 EEN VERBINTENIS CREËERT EEN RECHTSBAND TUSSEN PERSONEN
Een verbintenis creëert een rechtsband tussen personen, m.a.w. er zijn minimaal 2
partijen betrokken. Onder het woord personen kunnen we natuurlijke personen en
rechtspersonen verstaan.
In de wettelijke definitie spreekt men over een rechtsband tussen een schuldeiser en een
schuldenaar:
- De schuldenaar heeft een verbintenis tegenover een schuldeiser
- De schuldeiser heeft een vorderingsrecht tegenover een schuldenaar
Het voorwerp van verbintenis is de prestatie die de schuldenaar moet leveren of die de
schuldeiser kan afdwingen. Het kan dan gaan over iets geven, iets doen of iets niet doen
(laten).
Het is belangrijk dat we een verschil maken tussen vorderingsrechten en zakelijke recht:
Vorderingsrechten Zakelijke rechten
Band tussen personen Recht op een zaak/goed
Relatieve werking (geen volgrecht): Absolute werking (volgrecht)
persoonlijke rechten
Ongelimiteerd aantal (contractvrijheid) Limitatief aantal in de wet opgesomd
(numerus clausus)
Verbintenissenrecht Goederenrecht
3.2.2 EEN VERBINTENIS HEEFT EEN IN GELD WAARDEERBARE AANSPRAAK
TOT VOORWERP
Het klassiek verbintenissenrecht concentreert zich op de vermogensrechtelijke
verbintenissen, m.a.w. op de verbintenissen met een in geld waardeerbaar voorwerp.
3.2.3 EEN VERBINTENIS IS AFDWINGBAAR
De wettelijke definitie van een verbintenis bepaalt uitdrukkelijk dat een schuldeiser de
uitvoering mag eisen, indien nodig in rechte. Dit wil zeggen dat als een schuldenaar zijn
verbintenissen niet vrijwillig nakomt, hij door de rechter tot de naleving van zijn
verbintenissen gedwongen kan worden.
3
cht
2024-2025
HoGent
,HOOFDSTUK 1 DE VERBINTENIS:
BEGRIP, KENMERKEN EN
SOORTEN
1. ALGEMENE INLEIDING
Het verbintenissenrecht regelt alle verbintenissen, zowel contractuele als
buitencontractuele. Een verbintenis kan ontstaan uit een overeenkomst (contract) of uit
de wet.
Contractuele aansprakelijkheid Buitencontractuele aansprakelijkheid
Ontstaat uit een contract Ontstaat uit de wet (onrechtmatige daad)
Er moet een contract zijn tussen de Er is geen contract vereist tussen de
partijen partijen
Niet-nakoming van een contractuele Schade door onrechtmatige daad
verplichting
2. SITUERING EN VINDPLAATS VAN HET VERBINTENISSENRECHT
2.1 SITUERING IN HET RECHT
2.2 VINDPLAATS VAN HET VERBINTENISSENRECHT IN DE BELGISCHE
WETGEVING
HET BURGERLIJK WETBOEK
De basis van het verbintenissenrecht is vastgelegd in het Burgerlijk Wetboek.
Momenteel zijn er 2 Burgerlijke Wetboeken van toepassing, namelijk het oud Burgerlijk
Wetboek ten tijde van Napoleon en het (nieuw) Burgerlijk Wetboek:
1
, - 2017: commissies tot hervorming
- Nieuwe structuur in verschillende boeken, ingevoerd bij wet van 13 april 2019
- Sindsdien spreekt met over het “oud BW” en het “BW”
- Niet elk boek van het BW heeft al een inhoud
- Algemeen verbintenissenrecht: boek 1 (algemene bepalingen), boek 5
(verbintenissen), boek 6 (buitencontractuele aansprakelijkheid, boek 8 (bewijs),
toekomstig boek 10 (verjaring)
Op situaties van v óór de inwerkingtreding blijven de oude regels toepasselijk, namelijk
het oud BW.
WETGEVENDE INITIATIEVEN M.B.T. HET BIJZONDER VERBINTENISSENRECHT
Er zijn bepaalde regels die niet te vinden zijn in het oud BW en BW, maar in bijzondere
wetten:
- Vlaams Woninghuurdecreet 2019
- Wetboek Economisch Recht 2014 (o.a. bepalingen inzake consumentenrecht)
- Verzekeringswet 2014, WAM-wet …
Hierbij geldt dat de bijzondere regel voorrang heeft op de algemene regel.
RECHTSPRAAK / JURISPRUDENTIE
De rechtspraak heeft gezorgd voor een systematisering en concretisering van het
verbintenissenrecht, want bepaalde begrippen uit het oud BW zijn moeilijk te begrijpen.
3. BEGRIPSOMSCHRIJVING EN KARAKTERISTIEKE EIGENSCHAPPEN
VAN DE VERBINTENIS
3.1 HET BEGRIP VERBINTENIS
Art. 5.1 BW: ‘een verbintenis is een rechtsband op grond waarvan een schuldeiser van
een schuldenaar, indien nodig in rechte, de uitvoering van een prestatie mag eisen.’
3.2 KARAKTERISTIEKE EIGENSCHAPPEN VAN DE VERBINTENIS
2
, 3.2.1 EEN VERBINTENIS CREËERT EEN RECHTSBAND TUSSEN PERSONEN
Een verbintenis creëert een rechtsband tussen personen, m.a.w. er zijn minimaal 2
partijen betrokken. Onder het woord personen kunnen we natuurlijke personen en
rechtspersonen verstaan.
In de wettelijke definitie spreekt men over een rechtsband tussen een schuldeiser en een
schuldenaar:
- De schuldenaar heeft een verbintenis tegenover een schuldeiser
- De schuldeiser heeft een vorderingsrecht tegenover een schuldenaar
Het voorwerp van verbintenis is de prestatie die de schuldenaar moet leveren of die de
schuldeiser kan afdwingen. Het kan dan gaan over iets geven, iets doen of iets niet doen
(laten).
Het is belangrijk dat we een verschil maken tussen vorderingsrechten en zakelijke recht:
Vorderingsrechten Zakelijke rechten
Band tussen personen Recht op een zaak/goed
Relatieve werking (geen volgrecht): Absolute werking (volgrecht)
persoonlijke rechten
Ongelimiteerd aantal (contractvrijheid) Limitatief aantal in de wet opgesomd
(numerus clausus)
Verbintenissenrecht Goederenrecht
3.2.2 EEN VERBINTENIS HEEFT EEN IN GELD WAARDEERBARE AANSPRAAK
TOT VOORWERP
Het klassiek verbintenissenrecht concentreert zich op de vermogensrechtelijke
verbintenissen, m.a.w. op de verbintenissen met een in geld waardeerbaar voorwerp.
3.2.3 EEN VERBINTENIS IS AFDWINGBAAR
De wettelijke definitie van een verbintenis bepaalt uitdrukkelijk dat een schuldeiser de
uitvoering mag eisen, indien nodig in rechte. Dit wil zeggen dat als een schuldenaar zijn
verbintenissen niet vrijwillig nakomt, hij door de rechter tot de naleving van zijn
verbintenissen gedwongen kan worden.
3
