Hoofdstuk 13 Gezag
13.1 Inleiding
Gezag valt uiteen in ouderlijk gezag of voogdij (art. 1:245 lid 2). Ouderlijk gezag wordt
uitgeoefend door ouders gezamenlijk of door een ouder alleen (art. 1:245 lid 3). Daarmee op
een lijn gesteld, is het gezamenlijk gezag van een ouder en zijn partner die niet de ouder van
het kind is. Voogdij wordt uitgeoefend door een of twee niet-ouders. Wettelijke bepalingen
inzake gezag en voogdij zijn opgenomen in titel 14 van Boek 1.
13.2 Kenmerken en beginselen
Gezagsrecht is van dwingend recht. Wel zullen ouders doorgaans afspraken maken
m.b.t. de invulling en uitoefening van het gezag.
Beginsel van autonomie. Van de ouders is verankerd in het recht op het eerbiedigen
van gezinsleven en het daaruit vloeiende verbod op ongerechtvaardigde
overheidsinmenging in het gezin (art. 8 EVRM).
Belang van het kind (art. 3 IVRK). In geval van strijdigheid tussen het belang van het
kind en de eigen belangen van de ouders of die van een van een, moet een
belangenafweging plaatsvinden. Art. 1:250 rechter heeft de mogelijkheid om in
dergelijke situaties een bijzondere curator voor het kind te benoemen. Ouders
dienen rekening te houden met de toenemende mondigheid van het kind en zijn
behoefte om zich naar eigen inzicht te ontwikkelen art. 5 IVRK.
Beschermingsbeginsel
Bij voorkeur twee gezagsdragers (beginsel van gezamenlijkheid)
13.3 Belangrijke ontwikkelingen
Positie van ouders en kinderen is gewijzigd: minderjarigen zijn rechtssubject
geworden en hebben een eigen rechtspositie die bescherming verdient
De loskoppeling van gezag van het huwelijk en de nadruk op gelijkwaardig
ouderschap na scheiding
Mogelijkheid voor niet-ouders om gezag te krijgen
13.4 De rechtsgevolgen van gezag
Door gezag staan de gezagsdrager en het kind in een bijzondere, familierechtelijke
gezagsrelatie tot elkaar, waavan de wet de rechten en plichten heeft vastgelegd. Gezag heeft
betrekking op drie aspecten: de persoon van de minderjarige, het bewind over zijn
vermogen en de vertegenwoordiging van de minderjarige in en buiten rechte (art. 1:245 lid
4). Gezag heeft, op een uitzondering na, geen rechtsgevolgen in andere rechtsgebieden. Het
gezagsrecht brengt geen erfrechtelijke aanspraken met zich mee. Ook is de financiële
onderhoudsplicht doorgaans niet gekoppeld aan het gezag. De niet-ouder die samen met
een ouder het gezag uitoefeent, heeft echter op grond van art. 1:253w wel een
ouderhoudsplicht zolang hij het ouderlijk gezag over het kind uitoefent.
13.5 Verhouding tot andere rechtsgebieden
Afstammingsrecht en adoptie regelen wie de juridische ouders zijn. Sinds 1998 is het in
bepaalde situaties ook mogelijk voor een persoon die niet de juridische ouder van de
minderjarige is om het ouderlijk gezag uit te oefenen. Daarnaast kan het gezagsrecht
13.1 Inleiding
Gezag valt uiteen in ouderlijk gezag of voogdij (art. 1:245 lid 2). Ouderlijk gezag wordt
uitgeoefend door ouders gezamenlijk of door een ouder alleen (art. 1:245 lid 3). Daarmee op
een lijn gesteld, is het gezamenlijk gezag van een ouder en zijn partner die niet de ouder van
het kind is. Voogdij wordt uitgeoefend door een of twee niet-ouders. Wettelijke bepalingen
inzake gezag en voogdij zijn opgenomen in titel 14 van Boek 1.
13.2 Kenmerken en beginselen
Gezagsrecht is van dwingend recht. Wel zullen ouders doorgaans afspraken maken
m.b.t. de invulling en uitoefening van het gezag.
Beginsel van autonomie. Van de ouders is verankerd in het recht op het eerbiedigen
van gezinsleven en het daaruit vloeiende verbod op ongerechtvaardigde
overheidsinmenging in het gezin (art. 8 EVRM).
Belang van het kind (art. 3 IVRK). In geval van strijdigheid tussen het belang van het
kind en de eigen belangen van de ouders of die van een van een, moet een
belangenafweging plaatsvinden. Art. 1:250 rechter heeft de mogelijkheid om in
dergelijke situaties een bijzondere curator voor het kind te benoemen. Ouders
dienen rekening te houden met de toenemende mondigheid van het kind en zijn
behoefte om zich naar eigen inzicht te ontwikkelen art. 5 IVRK.
Beschermingsbeginsel
Bij voorkeur twee gezagsdragers (beginsel van gezamenlijkheid)
13.3 Belangrijke ontwikkelingen
Positie van ouders en kinderen is gewijzigd: minderjarigen zijn rechtssubject
geworden en hebben een eigen rechtspositie die bescherming verdient
De loskoppeling van gezag van het huwelijk en de nadruk op gelijkwaardig
ouderschap na scheiding
Mogelijkheid voor niet-ouders om gezag te krijgen
13.4 De rechtsgevolgen van gezag
Door gezag staan de gezagsdrager en het kind in een bijzondere, familierechtelijke
gezagsrelatie tot elkaar, waavan de wet de rechten en plichten heeft vastgelegd. Gezag heeft
betrekking op drie aspecten: de persoon van de minderjarige, het bewind over zijn
vermogen en de vertegenwoordiging van de minderjarige in en buiten rechte (art. 1:245 lid
4). Gezag heeft, op een uitzondering na, geen rechtsgevolgen in andere rechtsgebieden. Het
gezagsrecht brengt geen erfrechtelijke aanspraken met zich mee. Ook is de financiële
onderhoudsplicht doorgaans niet gekoppeld aan het gezag. De niet-ouder die samen met
een ouder het gezag uitoefeent, heeft echter op grond van art. 1:253w wel een
ouderhoudsplicht zolang hij het ouderlijk gezag over het kind uitoefent.
13.5 Verhouding tot andere rechtsgebieden
Afstammingsrecht en adoptie regelen wie de juridische ouders zijn. Sinds 1998 is het in
bepaalde situaties ook mogelijk voor een persoon die niet de juridische ouder van de
minderjarige is om het ouderlijk gezag uit te oefenen. Daarnaast kan het gezagsrecht
