Samenvatting bank en verzekeringen: H1-H13 (volledig!)

Bank en verzekeringen
Deel 1: Banken
Hoofdstuk 1: Het Belgisch financiewezen
1: Financiële sector in brede zin

Financiële sector in brede zin
→ Bestaat uit ‘iedere instelling die een beroep doet op het spaarwezen en/of zorgt voor de
financiering van de ondernemingen en/of fungeert als tussenpersoon tussen het spaarwezen en de
kredietnemers’
→ Ettelijke instellingen behoren tot de financiële sector

We onderscheiden: kredietinstellingen (KI), participatiemaatschappijen, beleggingsondernemingen
en institutionele beleggers.

1.1: Kredietinstellingen

Belangrijkste categorie van de brede financiële sector.

Artikel 4 van de ‘wet op het statuut van en het toezicht op de KI’ of de bankwet van 25 april 2014
→ Omschrijft een KI als een onderneming waarvan de werkzaamheden bestaan uit:
- In ontvangst nemen van gelddeposito’s en andere terugbetaalbare gelden
- Verstrekken van leningen, inclusief consumentenkrediet, hypothecair krediet, factoring en
financiering van handelstransacties (inclusief forfaiting)

Door de wet toegelaten activiteiten van KI:
- Leasing
- Betalingsverrichtingen
- Uitgifte en beheer van betaalmiddelen
- Verlenen van garanties en stellen van borgtochten
- Transacties voor eigen rekening of voor klanten met betrekking tot geldmarktinstrumenten,
valuta’s, futures en opties, swaps en effecten
- Deelneming aan effectenemissies
- Advies aan ondernemingen
- Bemiddeling op de interbankenmarkt
- Vermogensbeheer en beleggingsadvies
- Bewaargeving van effecten
- Commerciële inlichtingen
- Verhuur van safes
- Uitgeven van betaalinstrumenten in de vorm van elektronisch geld

Deze instellingen vallen niet onder het toepassingsgebied van de wet op de KI:
- NBB, ECB en BPost (nv naar publiek recht)
- De ondernemingen die kapitalisatieverrichtingen uitvoeren

,Functies KI:
1. Financiële intermediatie
Op eigen risico als tussenpersoon of financiële bemiddelaar op te treden tussen
- economische actoren met een teveel aan financiële middelen
- economische actoren met een tekort aan financiële middelen
2. Beheer betalingssystemen
KI vormen de spil van het betalingsverkeer want ze organiseren girale en elektronische kanalen voor
betalingen.
Het beheer van de betalingssystemen is zelfs een echte industrie met een enorme toegevoegde
waarde voor de economie.
3. Aanbieden van financiële diensten
Het bankiersmetier werd in de loop der jaren uitgebreid met een waaier van financiële diensten en
producten die extra inkomsten of commissies opleveren.

Register van de Nationale Bank van België (NBB)
KI moeten in België beschikken over een vergunning en geregistreerd zijn op de lijst van KI bij de
Nationale Bank van België.
Onderscheid tussen:
- KI naar Belgisch recht
o Banken
o Spaarbanken of spaarkassen (inclusief federaties van KI)
o Effectenbanken (EKI)
- Bijkantoren in België van KI die ressorteren onder een Staat die geen lid is van de Europese
Economische Ruimte

BANKEN

Banken die als gevolg van de diversiteit in hun verrichtingen zeer heterogeen zijn.

Als we naar de geografische actieradius kijken waarin ze actief zijn, onderscheiden zich:
- Grote banken
o Met een uitgebreid net van filialen en agentschappen, waardoor ze goed bereikbaar
zijn voor het publiek
- Regionale en/of gespecialiseerde banken
o Die lokaal een grote invloed uitoefenen en/of door hun specialisatie bekendheid
verworven hebben
- Kleine banken
o Met een gering aantal vestigingen en met beperkt gespecialiseerd cliënteel

Als we naar de distributiekanalen kijken, onderscheiden zich:
- Traditionele banken
o Voorstander van de ‘omnichannelstrategie’ en investeren in meerdere
distributiekanalen waaruit de klant kan kiezen
o Beschikken over een eigen kantorennet, wel of niet in combinatie met een net van
zelfstandige agenten, callcenters…
o Bankkantoor bestaat uit drie zones:
 Selfbankruimte
 Zone met de loketten
 Advieszone
o Nadelen kantoor als distributiekanaal
 Enkel toegankelijk na afspraak

,  Beperkte openingsuren
 Regelmatige personeelsverloop
o Aantal bankkantoren is fors gedaald door fusies en overnames en het toedoen van
de digitalisering
 Focus ligt vooral op ‘kantoor van de toekomst’ met persoonlijk advies en
gebruik van de nieuwste technologieën
- Onlinebanken
o Banken zonder een kantorennet die het internet als exclusief distributiekanaal kiezen
 Daardoor hebben ze minder kosten
o Focus ligt op verkoop van standaardproducten en het plaatsen van beursorders

SPAARBANKEN

Rekening houdend met Crelan (federatie van KI), zijn er vijf spaarbanken in België.
- Meerderheid (uitgezonderd Argenta Spaarbank) is bescheiden in omvang
- Hoofdactiviteit: verstrekken van hypothecaire leningen
- Relatief belangrijke plaats van de overheidsobligaties in hun actief

Spaarbanken hebben meer cliëntendeposito’s dan banken en geven meer krediet aan de particuliere
sector. In het segment retail zijn spaarbanken belangrijker dan banken.

EFFECTENBANKEN

Een effectenbank situeert zich tussen een KI en een beursvennootschap.

Alle bepalingen op het statuut van en het toezicht op de KI zijn van toepassing op de effectenbank,
die met uitzondering van kredietverstrekking, alle bankactiviteiten mag uitvoeren en onder het
controlestelsel van de banken valt.

Typische aan effectenbanken → feitelijke specialisatie (niet wettelijke statuut)

Een effectenbank kan klassieke banktaken verzorgen, maar ze zal zich hoofdzakelijk toeleggen op
effectenverrichtingen en vermogensbeheer, vandaar dat een effectenbank feitelijk de ‘Belgische
zakenbank’ is.

Beursvennootschappen moeten aan dezelfde voorwaarden voldoen als de effectenbanken, maar
effectenbanken mogen posities innemen met middelen van hun cliënten.

Bij beursvennootschappen is er een verplichte segregatie van de wachtgelden van cliënten, die
moeten gestort worden bij een erkende KI.

Effectenbank werd voornamelijk gecreëerd opdat beursvennootschappen makkelijk zouden kunnen
overstappen naar het statuut van KI (→ rubriek heeft niet veel succes, aangezien het maar 2
instellingen telt).

, 1.2: Participatiemaatschappijen

Participatiemaatschappijen participeren in ondernemingen, ze verschaffen aandelenkapitaal of
risicokapitaal. Ze kopen grote hoeveelheid aandelen en zijn de referentieaandeelhouders van de
onderneming.

Participatiemaatschappijen
- Investeringsbanken/-fondsen of zakenbanken
- Holdings

INVESTERINGSBANKEN OF ZAKENBANKEN

Zakenbanken/merchant banks/investmentbanks
- Leggen zich toe op corporate banking, maar hun activiteiten kunnen zeer sterk van elkaar
verschillen
- Mikken vooral op het nemen van minderheidsparticipaties om dan later het aandelenpakket
te verkopen en een meerwaarde te realiseren
- Treden vaak op als leiders van uitgiftessyndicaten, vaste overnemers (underwriters),
consultants bij overnamebiedingen, fusies en herstructureringen, begeleiden bij
beursintroducties
- Belangrijke leveranciers vooral kapitaal voor niet-beursgenoteerde bedrijven (private equity)
o Nieuwe producten en technologieën te ontwikkelen
o Het werkkapitaal te verhogen
o Overnames te doen
o Balansstructuur van een bedrijf te verstevigen
- Leveren van venture capital via een gespecialiseerd filiaal of fonds (↔ private equity)
o Focus op nieuwe ondernemingen
o Managementbijstand belangrijk!

Investeringsbanken/-fondsen
- Werken met geld van externe financiers, meestal institutionele beleggers

HOLDINGS

Holding- of houdstermaatschappijen
- Maatschappij die uitsluitend aandelen van andere maatschappijen bezit en zelf geen
activiteiten onderneemt
- Doel: controle over de bedrijven waarin hij participeert
- Inkomsten holding
o Meerwaarden op de verkoop van participaties
o Dividenden
- Verschillende holdings
o Portefeuillemaatschappijen of financiële holdings
o Investerings- of industriële holdings
o Controleholdings
 Mikken op meerderheidsparticipaties via piramidestructuur en/of kruiselinge
participaties
- Verschillende holdings
o Actieve holding
 Stapt frequent in en uit weinig liquide of zelfs niet-beursgenoteerde
participaties