Samenvatting FAT
College 1 (hoofdstuk 1 en 2):
Hoofdstuk 1:
De financiële boekhoudtheorie (FAT) biedt een kritische kanttekening bewustzijn van de huidige financiële
boekhoudings- en rapportage milieu, rekening houdend met de uiteenlopende belangen van zowel de
externe gebruikers als het management.
Het historische perspectief van FAT:
- 1494: Pacialo dubbel boekhouden systeem
- 1602: het concept van een NV (VOC)
- De ontwikkeling van aandelenmarkten en de behoeften van financieel boekhouden voor
investeerders
- 1844: Companies Act (UK). Voor het eerst werden gecontroleerde balansrekeningen gebruikt.
- 1909: corporate income tax in US. Dit was een trigger voor het meten van inkomen via
gecontroleerde cijfers
- 1929: de grote aandelencrash in US en de grote depressie als gevolg hiervan
- 1934: het oprichten van de SEC (Security and Exchange Committee) door de Securities Act.
Hierbij lag de focus op het beschermen van investeerders door het opleggen van een
openbaarmakingsstructuur van cijfers van bedrijven
- 1940: Patton en Littleton monografie. Focus op de historische kostprijsberekend, gebaseerd op
het concept van going concern van een firma.
- Het zoeken naar boekhoudprincipes: financiële boekhouding beschermt en informeert beleggers
en stimuleert de juiste werking van de kapitaalmarkten.
- Tot eind jaren 1960: normatieve boekhoudtheorie (zoeken naar de beste manier van
inkomensmeting)
- Vanaf eind jaren 1960: verschuiving naar beslissingsnut als concept voor financiële boekhouding.
- Eind jaren 1990: grote groei in de aandelenmarkt
- Begin 2000: grote crash in de aandelenmarkt. Hierbij speelden ook grote financiële fraudes een
rol: ENRON, WorldCom, Ahold.
- Conceptual Framework: FASB/IASB; 2010)
- Het herstellen van het publieke vertrouwen: Sarbanes-Oxley Act
2007 – 2008 Markt inzakkingen
Gevolgen voor samenstellers en auditors:
- Transparante financiële verslaggeving
- Reële waarde boekhouding kan de bedrijfswaarde onderschatten
- Buitenbalansactiviteiten moeten volledig worden gerapporteerd
- Kredietrisico en liquiditeitsproblemen
Er vinden substantiële veranderingen in de normen plaats. Hierbij staan twee problemen centraal:
- Terug naar een conservatieve boekhouding (of doorgaan met reële waarde boekhouding)?
- Op regels gebaseerde versus op principes gebaseerde boekhoudingsnormen?
Rol van boekhoudonderzoek:
1. De implicaties voor de boekhoudpraktijk in overweging nemen (besluit bruikbaarheidsbenadering en
het maken van normen
,2. Om het inzicht in de boekhoudomgeving te verbeteren (Agency-modellen hebben onze kennis van de
belangen van de managers in boekhouding (bijv. compensatieplannen, winstbeheer) verbeterd).
Informatie asymmetrie
Sommige partijen in het bedrijfsleven hebben een informatievoordeel ten opzichte van de andere partij bij
een transactie. Hierbij staan twee zaken centraal:
- Negatieve selectie (adverse selection): Eén partij heeft kennis van iets dat de andere partij niet
weet (voorkennis)
Managers kunnen zich opportunistisch gedragen door bevooroordeeld te zijn of op een andere manier om
te gaan met informatie die aan de investeerders wordt vrijgegeven, mogelijk met de intentie om de waarde
van een aandeel dat in hun bezit is te verhogen. Deze vertraging of selectieve vrijgave van informatie aan
bepaalde beleggers zorgt ervoor dat deze partijen een voordeel behalen t.o.v. een gewone belegger die
deze informatie niet heeft.
- Moreel risico (moral hazard): Sommige partijen kunnen de acties van een partij niet observeren
wanneer deze acties de belangen van alle partijen bij de transactie raken (motiverende
inspanning van de manager; verborgen acties).
Een lid van de raad van bestuur van een onderneming kan zich onttrekken aan de plicht om in het belang
van de aandeelhouders te handelen. Managers kunnen in de verleiding komen om inspanningen te
ontlopen en elke verslechtering aan het bedrijf toe te schrijven aan prestaties op basis van factoren
waarover zij geen controle hebben of die de rapportage van de inkomsten vertekenen
Fundamenteel probleem van financieel boekhoudtheorie (FAT):
- Beste maatstaf voor het nettoresultaat om de beleggers te informeren (om adverse selection te
voorkomen) hoeft niet de beste maatregel te zijn om de manager te motiveren (om moral hazard
te voorkomen)
- Hoe concepten en standaarden ontworpen en geïmplementeerd worden die de beste afweging
maakt tussen investeerder informerend en manager prestatie-evaluatieve rollen voor
boekhoudkundige informatie?
Een oplossing is comprehensive inkomen: b.v. het totaalresultaat is inbegrepen, niet alleen de winst- en
verliesrekening.
- Bijdragen aan het oplossen van averechtse selectie en moreel risico?
- Bijdrage aan het oplossen van de afweging tussen relevantie en betrouwbaarheid?
Regulering of geen regulering?
- Marktkrachten kunnen negatieve selectie en moreel risico voldoende beheersen, zodat
investeerders worden bescherm en markten redelijk goed werken.
- Regulering om investeerders te beschermen; marktkrachten alleen kunnen de problemen van
moreel risico en negatieve selectie niet beheersen; dit leidt tot de rol van normstelling.
Ideale omstandigheden: actuele waarde gebaseerde boekhouding (hoofdstuk 2)
Ideale omstandigheden. Een economie met perfecte en complete markten (geen informatie-asymmetrie
en andere barrieres voor een eerlijke en efficiënte marktwerking)
- Waardering van activa en passiva op basis van verwachte huidige waarden van toekomstige
kasstromen.
- Financiële overzichten zijn zowel volledig relevant als betrouwbaar.
,Ideale omstandigheden: accounting op basis van de huidige waarde
- In de praktijk bestaan er geen ideale omstandigheden. Ze vormen echter een maatstaf voor
realistischere, op één na beste boekhoudkundige omstandigheden.
- Door boekhouden onder ideale omstandigheden te bestuderen, krijgen we inzicht in de werkelijke
problemen/uitdagingen van waarde gebaseerde boekhouding wanneer de ideale
omstandigheden die daarvoor nodig zijn, niet gelden.
Beslissing nuttigheid negatieve selectie (hoofdstuk 3)
- Het creeren van een gelijk speelveld door investeerders volledig te voorzien van relevante,
betrouwbare, tijdige en kosteneffectieve informatie.
- Kennis van de manier waarop investeerders beslissingen nemen, is noodzakelijk om te weten
welke informatie investeerders nodig hebben. De meeste investeerders zijn rationaal (ze
maximaliseren hun verwachte nut)
- Het rapporteren van informatie die nuttig is voor rationele investeerder wordt ‘decision usefulness
approach’ genoemd.
Efficiënte effectenmarkt negatieve selectie (hoofdstuk 4 en 5)
- Wanneer een groot aantal rationele investeerder op een goed functionerende effectenmarkt met
elkaar samenwerken, wordt de markt efficiënt.
- De boekhoudkundige reactie op de marktefficiëntie is volledige openheid. Dat wil zeggen: het
verstrekken van informatie waarmee investeerders hun eigen voorspellingen kunnen doen over de
toekomstige prestaties van een bedrijf (informatieve benadering van de
beslissingsbekwaamheid).
- Empirisch bewijs ondersteunt dat investeerder financiële overzichtsinformatie nuttig vinden.
Waarderingsaanpak adverse selection (negatieve selectie) hoofdstuk 6 en 7
Waarderingsbenadering van het nut van een beslissing. Accountants zijn verantwoordelijk voor het
toenemende gebruik van actuele waarderingen in de financiële overzichten (lease, pensioenen, financiële
instrumenten) onder niet ideale omstandigheden, waarbij meer relevantie en minder betrouwbaarheid
(mogelijke vertekening en manipulatie) in acht worden genomen.
Informatie-asymmetrie: moreel gevaar (moral hazard) -> hoofdstuk 8
- De rol van accounting: het leveren van een prestatiemaatstaf om verslag te doen van de
resultaten van de inspanningen van het management.
- Moreel risico leidt ertoe dat managers interesse krijgen in het boekhoudbeleid door de
economische gevolgen te documenteren (boekhoudbeleid is belangrijk voor managers,
investeerders en de overheid).
Efficient contracting: moral hazard (hoofdstuk 8)
- De theorie van efficiënt contracteren probeert te begrijpen waarom boekhoudkundige principes
van belang zijn en voorspellen welke boekhoudkundige principes bedrijven zullen kiezen
- Een firma is een geheel van contracten die van invloed zijn op de keuze van het boekhoudbeleid
- Contracten voor beloningen van managers en schuldcontracten die gekoppeld zijn aan
boekhoudkundige cijfers of ratio’s. Boekhouden heeft economische gevolgen!
Conflicten en beloning van bestuurders: moreel gevaar (hoofdstuk 9 en 10)
, - Welke boekhoudprincipes zijn het beste voor contracten? De agency theorie biedt een basis voor
compensatiecontracten waarbij de beloning van het management is gebaseerd op een bepaalde
maatstaf voor bedrijfsprestaties.
- Problemen met moreel risico kunnen worden beheerst, maar niet worden geëlimineerd (risico van
managers en hun reactie daarop: winstmanagement).
- Het nettoresultaat speelt een belangrijke rol bij het motiveren van managementinspanningen en
het beheersen van risico’s als de lengte van de beslissingshorizon.
Winstbeheer: moreel gevaar (hoofdstuk 11)
- Winstmanagement: goede en slechte kanten
- De boekhoudkundige reactie op het gebruik van financiële boekhoudkundige informatie voor
contracteringsdoeleinden is het produceren van een harde prestatiemaatstaf (d.w.z. het
rapporteren van een netto-inkomen dat sterk gecorreleerd is met de managementinspanningen
bij het runnen van een bedrijf)
- De hardheid wordt vergroot als de nettowinst redelijk vrij is van manipulatie en niet buitensporig
fluctueert als gevolg van factoren die buiten de controle van het management vallen.
Mediation: standaardvaststelling (hoofdstuk 12 en 13)
De bron van het fundamentele probleem van de financiële boekhouding: een inkomensmaatstaf die
correleert met de inspanningen van het management (het oplossen van problemen met moreel risico) kan
leiden tot een andere maatstaf dan een inkomensmaatstaf die beleggers het beste informeert (het
oplossen van problemen met negatieve selectie)
Een standaardbepaling is in de basis aanwezig omdat investeerders te maken krijgen met zowel
problemen met negatieve selectie op basis van voorkennis als met het morele risico van het negeren van
belangen door managers. De informatie die nodig is om deze problemen onder controle te krijgen, is
verschillend. Dit betekent dat een normbepaler verstrikt raakt in een bemiddeling tussen de tegenstrijdige
belangen van investeerders en managers.
College 1 (hoofdstuk 1 en 2):
Hoofdstuk 1:
De financiële boekhoudtheorie (FAT) biedt een kritische kanttekening bewustzijn van de huidige financiële
boekhoudings- en rapportage milieu, rekening houdend met de uiteenlopende belangen van zowel de
externe gebruikers als het management.
Het historische perspectief van FAT:
- 1494: Pacialo dubbel boekhouden systeem
- 1602: het concept van een NV (VOC)
- De ontwikkeling van aandelenmarkten en de behoeften van financieel boekhouden voor
investeerders
- 1844: Companies Act (UK). Voor het eerst werden gecontroleerde balansrekeningen gebruikt.
- 1909: corporate income tax in US. Dit was een trigger voor het meten van inkomen via
gecontroleerde cijfers
- 1929: de grote aandelencrash in US en de grote depressie als gevolg hiervan
- 1934: het oprichten van de SEC (Security and Exchange Committee) door de Securities Act.
Hierbij lag de focus op het beschermen van investeerders door het opleggen van een
openbaarmakingsstructuur van cijfers van bedrijven
- 1940: Patton en Littleton monografie. Focus op de historische kostprijsberekend, gebaseerd op
het concept van going concern van een firma.
- Het zoeken naar boekhoudprincipes: financiële boekhouding beschermt en informeert beleggers
en stimuleert de juiste werking van de kapitaalmarkten.
- Tot eind jaren 1960: normatieve boekhoudtheorie (zoeken naar de beste manier van
inkomensmeting)
- Vanaf eind jaren 1960: verschuiving naar beslissingsnut als concept voor financiële boekhouding.
- Eind jaren 1990: grote groei in de aandelenmarkt
- Begin 2000: grote crash in de aandelenmarkt. Hierbij speelden ook grote financiële fraudes een
rol: ENRON, WorldCom, Ahold.
- Conceptual Framework: FASB/IASB; 2010)
- Het herstellen van het publieke vertrouwen: Sarbanes-Oxley Act
2007 – 2008 Markt inzakkingen
Gevolgen voor samenstellers en auditors:
- Transparante financiële verslaggeving
- Reële waarde boekhouding kan de bedrijfswaarde onderschatten
- Buitenbalansactiviteiten moeten volledig worden gerapporteerd
- Kredietrisico en liquiditeitsproblemen
Er vinden substantiële veranderingen in de normen plaats. Hierbij staan twee problemen centraal:
- Terug naar een conservatieve boekhouding (of doorgaan met reële waarde boekhouding)?
- Op regels gebaseerde versus op principes gebaseerde boekhoudingsnormen?
Rol van boekhoudonderzoek:
1. De implicaties voor de boekhoudpraktijk in overweging nemen (besluit bruikbaarheidsbenadering en
het maken van normen
,2. Om het inzicht in de boekhoudomgeving te verbeteren (Agency-modellen hebben onze kennis van de
belangen van de managers in boekhouding (bijv. compensatieplannen, winstbeheer) verbeterd).
Informatie asymmetrie
Sommige partijen in het bedrijfsleven hebben een informatievoordeel ten opzichte van de andere partij bij
een transactie. Hierbij staan twee zaken centraal:
- Negatieve selectie (adverse selection): Eén partij heeft kennis van iets dat de andere partij niet
weet (voorkennis)
Managers kunnen zich opportunistisch gedragen door bevooroordeeld te zijn of op een andere manier om
te gaan met informatie die aan de investeerders wordt vrijgegeven, mogelijk met de intentie om de waarde
van een aandeel dat in hun bezit is te verhogen. Deze vertraging of selectieve vrijgave van informatie aan
bepaalde beleggers zorgt ervoor dat deze partijen een voordeel behalen t.o.v. een gewone belegger die
deze informatie niet heeft.
- Moreel risico (moral hazard): Sommige partijen kunnen de acties van een partij niet observeren
wanneer deze acties de belangen van alle partijen bij de transactie raken (motiverende
inspanning van de manager; verborgen acties).
Een lid van de raad van bestuur van een onderneming kan zich onttrekken aan de plicht om in het belang
van de aandeelhouders te handelen. Managers kunnen in de verleiding komen om inspanningen te
ontlopen en elke verslechtering aan het bedrijf toe te schrijven aan prestaties op basis van factoren
waarover zij geen controle hebben of die de rapportage van de inkomsten vertekenen
Fundamenteel probleem van financieel boekhoudtheorie (FAT):
- Beste maatstaf voor het nettoresultaat om de beleggers te informeren (om adverse selection te
voorkomen) hoeft niet de beste maatregel te zijn om de manager te motiveren (om moral hazard
te voorkomen)
- Hoe concepten en standaarden ontworpen en geïmplementeerd worden die de beste afweging
maakt tussen investeerder informerend en manager prestatie-evaluatieve rollen voor
boekhoudkundige informatie?
Een oplossing is comprehensive inkomen: b.v. het totaalresultaat is inbegrepen, niet alleen de winst- en
verliesrekening.
- Bijdragen aan het oplossen van averechtse selectie en moreel risico?
- Bijdrage aan het oplossen van de afweging tussen relevantie en betrouwbaarheid?
Regulering of geen regulering?
- Marktkrachten kunnen negatieve selectie en moreel risico voldoende beheersen, zodat
investeerders worden bescherm en markten redelijk goed werken.
- Regulering om investeerders te beschermen; marktkrachten alleen kunnen de problemen van
moreel risico en negatieve selectie niet beheersen; dit leidt tot de rol van normstelling.
Ideale omstandigheden: actuele waarde gebaseerde boekhouding (hoofdstuk 2)
Ideale omstandigheden. Een economie met perfecte en complete markten (geen informatie-asymmetrie
en andere barrieres voor een eerlijke en efficiënte marktwerking)
- Waardering van activa en passiva op basis van verwachte huidige waarden van toekomstige
kasstromen.
- Financiële overzichten zijn zowel volledig relevant als betrouwbaar.
,Ideale omstandigheden: accounting op basis van de huidige waarde
- In de praktijk bestaan er geen ideale omstandigheden. Ze vormen echter een maatstaf voor
realistischere, op één na beste boekhoudkundige omstandigheden.
- Door boekhouden onder ideale omstandigheden te bestuderen, krijgen we inzicht in de werkelijke
problemen/uitdagingen van waarde gebaseerde boekhouding wanneer de ideale
omstandigheden die daarvoor nodig zijn, niet gelden.
Beslissing nuttigheid negatieve selectie (hoofdstuk 3)
- Het creeren van een gelijk speelveld door investeerders volledig te voorzien van relevante,
betrouwbare, tijdige en kosteneffectieve informatie.
- Kennis van de manier waarop investeerders beslissingen nemen, is noodzakelijk om te weten
welke informatie investeerders nodig hebben. De meeste investeerders zijn rationaal (ze
maximaliseren hun verwachte nut)
- Het rapporteren van informatie die nuttig is voor rationele investeerder wordt ‘decision usefulness
approach’ genoemd.
Efficiënte effectenmarkt negatieve selectie (hoofdstuk 4 en 5)
- Wanneer een groot aantal rationele investeerder op een goed functionerende effectenmarkt met
elkaar samenwerken, wordt de markt efficiënt.
- De boekhoudkundige reactie op de marktefficiëntie is volledige openheid. Dat wil zeggen: het
verstrekken van informatie waarmee investeerders hun eigen voorspellingen kunnen doen over de
toekomstige prestaties van een bedrijf (informatieve benadering van de
beslissingsbekwaamheid).
- Empirisch bewijs ondersteunt dat investeerder financiële overzichtsinformatie nuttig vinden.
Waarderingsaanpak adverse selection (negatieve selectie) hoofdstuk 6 en 7
Waarderingsbenadering van het nut van een beslissing. Accountants zijn verantwoordelijk voor het
toenemende gebruik van actuele waarderingen in de financiële overzichten (lease, pensioenen, financiële
instrumenten) onder niet ideale omstandigheden, waarbij meer relevantie en minder betrouwbaarheid
(mogelijke vertekening en manipulatie) in acht worden genomen.
Informatie-asymmetrie: moreel gevaar (moral hazard) -> hoofdstuk 8
- De rol van accounting: het leveren van een prestatiemaatstaf om verslag te doen van de
resultaten van de inspanningen van het management.
- Moreel risico leidt ertoe dat managers interesse krijgen in het boekhoudbeleid door de
economische gevolgen te documenteren (boekhoudbeleid is belangrijk voor managers,
investeerders en de overheid).
Efficient contracting: moral hazard (hoofdstuk 8)
- De theorie van efficiënt contracteren probeert te begrijpen waarom boekhoudkundige principes
van belang zijn en voorspellen welke boekhoudkundige principes bedrijven zullen kiezen
- Een firma is een geheel van contracten die van invloed zijn op de keuze van het boekhoudbeleid
- Contracten voor beloningen van managers en schuldcontracten die gekoppeld zijn aan
boekhoudkundige cijfers of ratio’s. Boekhouden heeft economische gevolgen!
Conflicten en beloning van bestuurders: moreel gevaar (hoofdstuk 9 en 10)
, - Welke boekhoudprincipes zijn het beste voor contracten? De agency theorie biedt een basis voor
compensatiecontracten waarbij de beloning van het management is gebaseerd op een bepaalde
maatstaf voor bedrijfsprestaties.
- Problemen met moreel risico kunnen worden beheerst, maar niet worden geëlimineerd (risico van
managers en hun reactie daarop: winstmanagement).
- Het nettoresultaat speelt een belangrijke rol bij het motiveren van managementinspanningen en
het beheersen van risico’s als de lengte van de beslissingshorizon.
Winstbeheer: moreel gevaar (hoofdstuk 11)
- Winstmanagement: goede en slechte kanten
- De boekhoudkundige reactie op het gebruik van financiële boekhoudkundige informatie voor
contracteringsdoeleinden is het produceren van een harde prestatiemaatstaf (d.w.z. het
rapporteren van een netto-inkomen dat sterk gecorreleerd is met de managementinspanningen
bij het runnen van een bedrijf)
- De hardheid wordt vergroot als de nettowinst redelijk vrij is van manipulatie en niet buitensporig
fluctueert als gevolg van factoren die buiten de controle van het management vallen.
Mediation: standaardvaststelling (hoofdstuk 12 en 13)
De bron van het fundamentele probleem van de financiële boekhouding: een inkomensmaatstaf die
correleert met de inspanningen van het management (het oplossen van problemen met moreel risico) kan
leiden tot een andere maatstaf dan een inkomensmaatstaf die beleggers het beste informeert (het
oplossen van problemen met negatieve selectie)
Een standaardbepaling is in de basis aanwezig omdat investeerders te maken krijgen met zowel
problemen met negatieve selectie op basis van voorkennis als met het morele risico van het negeren van
belangen door managers. De informatie die nodig is om deze problemen onder controle te krijgen, is
verschillend. Dit betekent dat een normbepaler verstrikt raakt in een bemiddeling tussen de tegenstrijdige
belangen van investeerders en managers.
