Inleiding strafrecht
Week 1, hoofdstuk 1: een eerste kennismaking met het strafrecht
Strafrecht houdt zich bezig met het bestraffen van personen die een strafbaar feit hebben
gepleegd. Het strafrecht regelt wie straf kan krijgen en waarvoor. De Staat heeft een
monopolie op straffen.
Verhouding strafrecht en bestuursrecht is complex. Bestuurlijke sancties kunnen worden
opgelegd door bestuursorganen voor gedragingen die vroeger strafrechtelijk werden
afgedaan. Onder andere worden een groot deel van de verkeersdelicten, bestuursrechtelijke
sancties opgelegd. Civielrecht ziet op de situatie burger tegenover burger.
Ultimum remedium= karaktisering van het strafrecht dat inhoudt dat de inzet van het
strafrecht slechts aan de orde is wanneer de mogelijkheden van de overige rechtsgebieden
ontoereikend blijken!
Officier Van Justitie: is een vertegenwoordiger van het staatsorgaan dat belast is met de
vervolging van verdachten (het openbaar ministerie). Hij kan een verdachte dagvaarden,
waardoor deze voor zijn daden verantwoording moet afleggen ten overstaan van een
rechter.
Doelen van straffen:
Het opleggen van een straf dient voornamelijk twee doelen: vergelding en preventie. Het
kwaad dat de dader van een strafbaar feit veroorzaakt bij het slachtoffer of aan de
maatschappij als geheel, wordt door het opleggen van straf in de eerste plaats vergolden
door leedtoevoeging (de dader heeft kwaad afgeroepen op de samenleving en daarom roept
de samenleving kwaad af over hem) -> vergelding.
De preventiegedachte gaat uit van een eenvoudig principe: mensen willen geen straf
krijgen, dus zullen zij gedrag dat mogelijk tot straf leidt, zoveel mogelijk proberen te
voorkomen. Het opleggen van straf zou er zo toe moeten leiden dat minder mensen
strafbare feiten plegen. Men onderscheidt twee soorten preventie:
- Speciale preventie: de dader die in aanraking is gekomen met de gevolgen van het
overschrijven van een strafrechtelijke norm, de volgende keer twee keer zal
nadenken voordat hij nog iets dergelijks doet (voorkomen, ontmoedigen dat men
nogmaals in de fout gaat -> voorbeeld: voorwaardelijke straffen)
- Generale preventie: heeft als uitgangspunt dat ook anderen dan de gestrafte lering
trekken uit het feit dat er voor het plegen van een strafbaar feit straf opgelegd kan
worden. De gestrafte moet een voorbeeld zijn dat potentiële wetsovertreders
afschrikt.
Het rechtsgebied strafrecht kan worden onderverdeeld in drie delen.
- Materieel strafrecht: als we het hebben over materieel strafrecht, dan heeft men het
over de vraag wat een strafbaar feit is. Materieelstrafrechtelijke vraagstukken
hebben betrekking op de grenzen van de strafrechtelijke aansprakelijkheid (het
materiële strafrecht bepaalt welk gedrag niet toegestaan is en welke personen
daarvoor kunnen worden gestraft).
, - Formeel strafrecht: het formele strafrecht wordt ook wel het strafprocesrecht
genoemd. Dit deel van het strafrecht bepaalt welke regels moeten worden gevolgd
wanneer een norm van het materiële strafrecht is overtreden (regels over
bevoegdheid van de politie, duur van de hechtenis, de inhoud van dagvaardingen en
het instellingen van hoger beroep vind je hier).
- Sanctierecht: heeft betrekking op de voorwaarden waaronder bepaalde straffen
mogen worden opgelegd en ten uitvoer gelegd.
Hoewel het Wetboek van Strafrecht voornamelijk materieel strafrecht en sanctierecht bevat,
zijn hierin ook onderwerpen geregeld met een sterk formeelstrafrechtelijk karakter, zoals ne
bis in idem (art. 68 Sr).
Commuun en bijzonder strafrecht:
Het strafrecht is verspreid over een groot aantal wetten. De Grondwet draagt in artikel 107
de wetgever op om de regels van het strafrecht en het strafprocesrecht in wetboeken op te
nemen. Wetboeken zijn wetten waarin het algemene deel van het strafrecht en het
strafprocesrecht is opgenomen. Het strafrecht dat in de wetboeken is opgenomen, duidt
men vaak aan als het commune strafrecht.
Daarnaast bestaan er veel bepalingen in andere wetten, bijvoorbeeld in de
Wegenverkeerswet 1994, de Wet wapens en munitie en de Opiumwet. Deze wetten worden
bijzondere strafwetten genoemd en vormen samen het bijzondere strafrecht. In de
bijzondere strafwetten treft met strafbepalingen aan die behoren tot het materiële
strafrecht, maar ook bevoegdheden die behoren tot het formele strafrecht (Zo stelt de
Wegenverkeerswet 1994 strafbaar om onder invloed van alcohol een auto te besturen art. 8
en geeft deze wet tevens de bevoegdheid om de bestuurder van een auto aan een
ademanalyse te onderwerpen art. 163).
De opbouw van het Wetboek van Strafrecht en het Wetboek van Strafvordering:
Het Wetboek van Strafrecht bestaat uit drie hoofdonderdelen, die boeken worden genoemd.
Boek 1 regelt de algemene leerstukken van materieel strafrecht, zoals
strafuitsluitingsgronden en poging. Boek 2 en 3 bevatten uitsluitend strafbepalingen:
omschrijvingen van gedrag dat strafbaar is, met een aanduiding van de maximale straffen die
mogen worden opgelegd. Boek 2 is misdrijven en boek 3 is overtredingen.
Het wetboek van Strafvordering is ingedeeld in boeken, titels en afdelingen. Dit wetboek
bestaat uit zes boeken. Boek 1 algemene bepalingen en belangrijkste bevoegdheden tijdens
het opsporingsonderzoek geregeld. Boek 2 regelt de vervolgingsbeslissing van de OvJ en de
hele procedure voor de berechting van een verdachte door de rechtbank. Boek 3 is gewijd
aan rechtsmiddelen en boek 6 aan de tenuitvoerlegging.
De invloed van internationaal en supranationaal recht:
Welke strafrechtelijke regels in NL gelden, wordt niet alleen bepaald door eigen
overwegingen van de Nederlandse wetgever ten aanzien van de noodzakelijk en
wenselijkheid van bepaalde rechtsregels. Als gevolg van verdragen kan NL verplicht zijn om
,bepaald gedrag strafbaar te stellen of bepaalde bevoegdheden in het leven roepen. We
hebben het hier over internationaal recht, met recht dat tussen staten geldt.
De Europese Unie en het strafrecht:
De eerste jaren na het Verdrag van Maastricht (1992) was de EU-invloed vooral repressief,
de focus lag op versterking van de bestrijding van de criminaliteit. In een Resolutie stelde het
strafbaarstellingcriteria vast en bevestigde enkele algemene rechtsbeginselen, zoals het
schuldbeginsel, de rechtszekerheid, het verbod van terugwerkende kracht en de
onschuldpresumptie.
Nederland is lidstaat van de EU. Het strafrecht wordt in sterke mate beïnvloed door
besluiten van de EU en door uitspraken van het HVJ van de EU. Zo zijn de regels over
rechtsbijstand bij het politieverhoor en de positie van het slachtoffer mede het gevolg van
EU-regels. Deze regels zijn supranationaalrechtelijk van aard: het gaat namelijk om regels die
een internationale organisatie oplegt, waar de lidstaten bij die organisaties zich aan moeten
houden.
Ontwikkelingen in strafrecht en strafrechtswetenschappen:
Gewoonterecht was in primitieve maatschappen normaal. Inmiddels zijn we uitgegroeid tot
een gecompliceerde maatschappij waarbij de nadelen van ongeschreven recht zwaarder
weegt. Dit hangt samen met rechtsonzekerheid en rechtsongelijkheid. Dit is inmiddels in
Europa gecodificeerd.
De Klassieke School: het maximale geluk voor een maximaal aantal mensen. Dat wordt
bewerkstelligd door voorkoming van criminaliteit in plaats van door bestraffing achteraf
(Beccaria in zijn brocure ‘Dei delitti e delle pene’ 1764).
Scheiding der machten (Montesquieu):
1. Wetgeving (het geven van algemene regels);
2. Uitvoering (concretisering en effectuering van die regels);
3. Rechtspraak (beslechting van geschillen).
Dit wordt ook wel de trias politica genoemd.
Ten slotte is er nog een regel, die het revolutionaire vrijheidsstempel draagt, en wel die van
art. 68 Sr. Deze verhindert dat iemand tweemaal achtereen voor hetzelfde feit wordt
vervolgd (Ne bis in idem-beginsel).
In 1915 werd de mogelijkheid van de voorwaardelijke veroordeling ingevoerd en die van de
reeds bestaande voorwaardelijke invrijheidstelling verruimd. TBS werd in 1928 ingevoerd. In
1950 is het EVRM tot stand gekomen waarin fundamentele rechten werden verankerd.
Instrumenteel strafrecht:
De samenleving is de afgelopen decennia in hoge mate gekenmerkt door verzakelijking,
efficiency en grootschaligheid. Het straf (proces) recht wordt door de overheid in
toenemende mate gebruikt om de samenleving veiliger te maken. Er worden bijvoorbeeld
steeds meer opsporingsbevoegdheden gecreëerd die (preventief) ingrijpen in de levens
van burgers om op die manier strafbare feiten te voorkomen.
, Het veiligheidsprimaat: de overheid dient niet alleen de individuele vrijheid, maar tevens
de individuele veiligheid te garanderen en risico’s uit te bannen. Zichtbaar is dat het
maatschappelijk klimaat is verhard. Er is een mega drang naar veiligheid ontstaan.
De tweeledigheid van strafbepalingen (misdrijven en overtredingen):
Slechts gedragingen zullen door de wetgever in een wettelijke strafbepaling strafbaar
worden gesteld en zo tot strafbaar feit worden bestempeld, die in het licht van de
omstandigheden waaronder ze plaatsvinden, ongewenst zijn. Deze ongewenstheid kan uit
tweeërlei oorsprong voortkomen: eerste plaats kan het zijn dat bepaald gedrag vanuit een
directe opvatting of overtuiging die daarover in het innerlijk van alle rechtsgenoten leeft,
wordt afgekeurd. In dat geval zal het een misdrijf zijn. In de tweede plaats is het denkbaar
dat de rechtsgenoten wel een directe behoefte aan een bepaalde ordening voelen zonder
dat hen al concrete spelregels voor ogen hoeven te staan. Niet de inhoud van de regel,
maar alleen het feit dat er een regel moet zijn, wordt dan binnen de samenleving zelf
vastgesteld (bijvoorbeeld de verkeersregel dat rechts dient te worden aangehouden). Dan
spreken we van een overtreding!
Implicaties van de nullum delictum, nulla poena regel:
De belangrijkste deelbeginselen die in het legaliteitsbeginsel besloten liggen, zijn de
volgende:
1. Allereerst schakelt de legaliteitseis de gewoonte in beginsel uit als directe bron van
strafbare feiten. Het is de wet die gedragingen strafbaar verklaart. Gewoonte kan
slechts een indirecte rol spelen.
2. Voorts zal de formulering van de strafbare feiten duidelijk moeten zijn, zodat omwille
van de rechtszekerheid daaruit een heldere afgrenzing van de strafbaarheid valt te
lezen: lex certa beginsel.
3. In deze regel wordt eveneens een verbod van analogie gelezen: rechter mag niet op
de stoel van de wetgever gaan zitten
4. Strafbepalingen mogen geen terugwerkende kracht bezitten.
Kort samengevat deelbeginselen: het lex-certabeginsel, het verbod van terugwerkende
kracht, het verbod van gewoonterecht en het verbod van analogie!
Het ne bis in idem-beginsel is geen aspect van het legaliteitsbeginsel
Week 2, hoofdstuk 2: inleiding materieel strafrecht
Het materiële strafrecht bepaalt, zoals gezegd, welke gedraging strafbaar is. Art. 1 lid 1 Sr:
geen feit is strafbaar dan uit kracht van een daaraan voorafgegane wettelijke strafbepaling
(materieelstrafrechtelijk legaliteitsbeginsel). Dit beginsel wordt ook wel het ‘nulla poena sine
lege’-beginsel genoemd. Uit de woorden ‘voorafgegane strafbepaling’ volgt het verbod van
terugwerkende kracht. Een gedraging is pas strafbaar als deze ten tijde van het begaan van
het feit in de wet strafbaar was gesteld! De strekking van een strafbepaling moet voldoende
duidelijk en dus voorzienbaar zijn (lex-certa beginsel). Dit bepaaldheidsgebod hangt samen
met het rechtszekerheidsbeginsel.
Veel bijzondere wetten kennen voor wat de strafbepalingen betreft, een ‘gelaagde’ structuur
(bijvoorbeeld Opiumwet).
Week 1, hoofdstuk 1: een eerste kennismaking met het strafrecht
Strafrecht houdt zich bezig met het bestraffen van personen die een strafbaar feit hebben
gepleegd. Het strafrecht regelt wie straf kan krijgen en waarvoor. De Staat heeft een
monopolie op straffen.
Verhouding strafrecht en bestuursrecht is complex. Bestuurlijke sancties kunnen worden
opgelegd door bestuursorganen voor gedragingen die vroeger strafrechtelijk werden
afgedaan. Onder andere worden een groot deel van de verkeersdelicten, bestuursrechtelijke
sancties opgelegd. Civielrecht ziet op de situatie burger tegenover burger.
Ultimum remedium= karaktisering van het strafrecht dat inhoudt dat de inzet van het
strafrecht slechts aan de orde is wanneer de mogelijkheden van de overige rechtsgebieden
ontoereikend blijken!
Officier Van Justitie: is een vertegenwoordiger van het staatsorgaan dat belast is met de
vervolging van verdachten (het openbaar ministerie). Hij kan een verdachte dagvaarden,
waardoor deze voor zijn daden verantwoording moet afleggen ten overstaan van een
rechter.
Doelen van straffen:
Het opleggen van een straf dient voornamelijk twee doelen: vergelding en preventie. Het
kwaad dat de dader van een strafbaar feit veroorzaakt bij het slachtoffer of aan de
maatschappij als geheel, wordt door het opleggen van straf in de eerste plaats vergolden
door leedtoevoeging (de dader heeft kwaad afgeroepen op de samenleving en daarom roept
de samenleving kwaad af over hem) -> vergelding.
De preventiegedachte gaat uit van een eenvoudig principe: mensen willen geen straf
krijgen, dus zullen zij gedrag dat mogelijk tot straf leidt, zoveel mogelijk proberen te
voorkomen. Het opleggen van straf zou er zo toe moeten leiden dat minder mensen
strafbare feiten plegen. Men onderscheidt twee soorten preventie:
- Speciale preventie: de dader die in aanraking is gekomen met de gevolgen van het
overschrijven van een strafrechtelijke norm, de volgende keer twee keer zal
nadenken voordat hij nog iets dergelijks doet (voorkomen, ontmoedigen dat men
nogmaals in de fout gaat -> voorbeeld: voorwaardelijke straffen)
- Generale preventie: heeft als uitgangspunt dat ook anderen dan de gestrafte lering
trekken uit het feit dat er voor het plegen van een strafbaar feit straf opgelegd kan
worden. De gestrafte moet een voorbeeld zijn dat potentiële wetsovertreders
afschrikt.
Het rechtsgebied strafrecht kan worden onderverdeeld in drie delen.
- Materieel strafrecht: als we het hebben over materieel strafrecht, dan heeft men het
over de vraag wat een strafbaar feit is. Materieelstrafrechtelijke vraagstukken
hebben betrekking op de grenzen van de strafrechtelijke aansprakelijkheid (het
materiële strafrecht bepaalt welk gedrag niet toegestaan is en welke personen
daarvoor kunnen worden gestraft).
, - Formeel strafrecht: het formele strafrecht wordt ook wel het strafprocesrecht
genoemd. Dit deel van het strafrecht bepaalt welke regels moeten worden gevolgd
wanneer een norm van het materiële strafrecht is overtreden (regels over
bevoegdheid van de politie, duur van de hechtenis, de inhoud van dagvaardingen en
het instellingen van hoger beroep vind je hier).
- Sanctierecht: heeft betrekking op de voorwaarden waaronder bepaalde straffen
mogen worden opgelegd en ten uitvoer gelegd.
Hoewel het Wetboek van Strafrecht voornamelijk materieel strafrecht en sanctierecht bevat,
zijn hierin ook onderwerpen geregeld met een sterk formeelstrafrechtelijk karakter, zoals ne
bis in idem (art. 68 Sr).
Commuun en bijzonder strafrecht:
Het strafrecht is verspreid over een groot aantal wetten. De Grondwet draagt in artikel 107
de wetgever op om de regels van het strafrecht en het strafprocesrecht in wetboeken op te
nemen. Wetboeken zijn wetten waarin het algemene deel van het strafrecht en het
strafprocesrecht is opgenomen. Het strafrecht dat in de wetboeken is opgenomen, duidt
men vaak aan als het commune strafrecht.
Daarnaast bestaan er veel bepalingen in andere wetten, bijvoorbeeld in de
Wegenverkeerswet 1994, de Wet wapens en munitie en de Opiumwet. Deze wetten worden
bijzondere strafwetten genoemd en vormen samen het bijzondere strafrecht. In de
bijzondere strafwetten treft met strafbepalingen aan die behoren tot het materiële
strafrecht, maar ook bevoegdheden die behoren tot het formele strafrecht (Zo stelt de
Wegenverkeerswet 1994 strafbaar om onder invloed van alcohol een auto te besturen art. 8
en geeft deze wet tevens de bevoegdheid om de bestuurder van een auto aan een
ademanalyse te onderwerpen art. 163).
De opbouw van het Wetboek van Strafrecht en het Wetboek van Strafvordering:
Het Wetboek van Strafrecht bestaat uit drie hoofdonderdelen, die boeken worden genoemd.
Boek 1 regelt de algemene leerstukken van materieel strafrecht, zoals
strafuitsluitingsgronden en poging. Boek 2 en 3 bevatten uitsluitend strafbepalingen:
omschrijvingen van gedrag dat strafbaar is, met een aanduiding van de maximale straffen die
mogen worden opgelegd. Boek 2 is misdrijven en boek 3 is overtredingen.
Het wetboek van Strafvordering is ingedeeld in boeken, titels en afdelingen. Dit wetboek
bestaat uit zes boeken. Boek 1 algemene bepalingen en belangrijkste bevoegdheden tijdens
het opsporingsonderzoek geregeld. Boek 2 regelt de vervolgingsbeslissing van de OvJ en de
hele procedure voor de berechting van een verdachte door de rechtbank. Boek 3 is gewijd
aan rechtsmiddelen en boek 6 aan de tenuitvoerlegging.
De invloed van internationaal en supranationaal recht:
Welke strafrechtelijke regels in NL gelden, wordt niet alleen bepaald door eigen
overwegingen van de Nederlandse wetgever ten aanzien van de noodzakelijk en
wenselijkheid van bepaalde rechtsregels. Als gevolg van verdragen kan NL verplicht zijn om
,bepaald gedrag strafbaar te stellen of bepaalde bevoegdheden in het leven roepen. We
hebben het hier over internationaal recht, met recht dat tussen staten geldt.
De Europese Unie en het strafrecht:
De eerste jaren na het Verdrag van Maastricht (1992) was de EU-invloed vooral repressief,
de focus lag op versterking van de bestrijding van de criminaliteit. In een Resolutie stelde het
strafbaarstellingcriteria vast en bevestigde enkele algemene rechtsbeginselen, zoals het
schuldbeginsel, de rechtszekerheid, het verbod van terugwerkende kracht en de
onschuldpresumptie.
Nederland is lidstaat van de EU. Het strafrecht wordt in sterke mate beïnvloed door
besluiten van de EU en door uitspraken van het HVJ van de EU. Zo zijn de regels over
rechtsbijstand bij het politieverhoor en de positie van het slachtoffer mede het gevolg van
EU-regels. Deze regels zijn supranationaalrechtelijk van aard: het gaat namelijk om regels die
een internationale organisatie oplegt, waar de lidstaten bij die organisaties zich aan moeten
houden.
Ontwikkelingen in strafrecht en strafrechtswetenschappen:
Gewoonterecht was in primitieve maatschappen normaal. Inmiddels zijn we uitgegroeid tot
een gecompliceerde maatschappij waarbij de nadelen van ongeschreven recht zwaarder
weegt. Dit hangt samen met rechtsonzekerheid en rechtsongelijkheid. Dit is inmiddels in
Europa gecodificeerd.
De Klassieke School: het maximale geluk voor een maximaal aantal mensen. Dat wordt
bewerkstelligd door voorkoming van criminaliteit in plaats van door bestraffing achteraf
(Beccaria in zijn brocure ‘Dei delitti e delle pene’ 1764).
Scheiding der machten (Montesquieu):
1. Wetgeving (het geven van algemene regels);
2. Uitvoering (concretisering en effectuering van die regels);
3. Rechtspraak (beslechting van geschillen).
Dit wordt ook wel de trias politica genoemd.
Ten slotte is er nog een regel, die het revolutionaire vrijheidsstempel draagt, en wel die van
art. 68 Sr. Deze verhindert dat iemand tweemaal achtereen voor hetzelfde feit wordt
vervolgd (Ne bis in idem-beginsel).
In 1915 werd de mogelijkheid van de voorwaardelijke veroordeling ingevoerd en die van de
reeds bestaande voorwaardelijke invrijheidstelling verruimd. TBS werd in 1928 ingevoerd. In
1950 is het EVRM tot stand gekomen waarin fundamentele rechten werden verankerd.
Instrumenteel strafrecht:
De samenleving is de afgelopen decennia in hoge mate gekenmerkt door verzakelijking,
efficiency en grootschaligheid. Het straf (proces) recht wordt door de overheid in
toenemende mate gebruikt om de samenleving veiliger te maken. Er worden bijvoorbeeld
steeds meer opsporingsbevoegdheden gecreëerd die (preventief) ingrijpen in de levens
van burgers om op die manier strafbare feiten te voorkomen.
, Het veiligheidsprimaat: de overheid dient niet alleen de individuele vrijheid, maar tevens
de individuele veiligheid te garanderen en risico’s uit te bannen. Zichtbaar is dat het
maatschappelijk klimaat is verhard. Er is een mega drang naar veiligheid ontstaan.
De tweeledigheid van strafbepalingen (misdrijven en overtredingen):
Slechts gedragingen zullen door de wetgever in een wettelijke strafbepaling strafbaar
worden gesteld en zo tot strafbaar feit worden bestempeld, die in het licht van de
omstandigheden waaronder ze plaatsvinden, ongewenst zijn. Deze ongewenstheid kan uit
tweeërlei oorsprong voortkomen: eerste plaats kan het zijn dat bepaald gedrag vanuit een
directe opvatting of overtuiging die daarover in het innerlijk van alle rechtsgenoten leeft,
wordt afgekeurd. In dat geval zal het een misdrijf zijn. In de tweede plaats is het denkbaar
dat de rechtsgenoten wel een directe behoefte aan een bepaalde ordening voelen zonder
dat hen al concrete spelregels voor ogen hoeven te staan. Niet de inhoud van de regel,
maar alleen het feit dat er een regel moet zijn, wordt dan binnen de samenleving zelf
vastgesteld (bijvoorbeeld de verkeersregel dat rechts dient te worden aangehouden). Dan
spreken we van een overtreding!
Implicaties van de nullum delictum, nulla poena regel:
De belangrijkste deelbeginselen die in het legaliteitsbeginsel besloten liggen, zijn de
volgende:
1. Allereerst schakelt de legaliteitseis de gewoonte in beginsel uit als directe bron van
strafbare feiten. Het is de wet die gedragingen strafbaar verklaart. Gewoonte kan
slechts een indirecte rol spelen.
2. Voorts zal de formulering van de strafbare feiten duidelijk moeten zijn, zodat omwille
van de rechtszekerheid daaruit een heldere afgrenzing van de strafbaarheid valt te
lezen: lex certa beginsel.
3. In deze regel wordt eveneens een verbod van analogie gelezen: rechter mag niet op
de stoel van de wetgever gaan zitten
4. Strafbepalingen mogen geen terugwerkende kracht bezitten.
Kort samengevat deelbeginselen: het lex-certabeginsel, het verbod van terugwerkende
kracht, het verbod van gewoonterecht en het verbod van analogie!
Het ne bis in idem-beginsel is geen aspect van het legaliteitsbeginsel
Week 2, hoofdstuk 2: inleiding materieel strafrecht
Het materiële strafrecht bepaalt, zoals gezegd, welke gedraging strafbaar is. Art. 1 lid 1 Sr:
geen feit is strafbaar dan uit kracht van een daaraan voorafgegane wettelijke strafbepaling
(materieelstrafrechtelijk legaliteitsbeginsel). Dit beginsel wordt ook wel het ‘nulla poena sine
lege’-beginsel genoemd. Uit de woorden ‘voorafgegane strafbepaling’ volgt het verbod van
terugwerkende kracht. Een gedraging is pas strafbaar als deze ten tijde van het begaan van
het feit in de wet strafbaar was gesteld! De strekking van een strafbepaling moet voldoende
duidelijk en dus voorzienbaar zijn (lex-certa beginsel). Dit bepaaldheidsgebod hangt samen
met het rechtszekerheidsbeginsel.
Veel bijzondere wetten kennen voor wat de strafbepalingen betreft, een ‘gelaagde’ structuur
(bijvoorbeeld Opiumwet).
