DE LERAAR IN DE SAMENLEVING
Inhoud
1. De postmoderne samenleving........................................................................................4
2. Identiteit......................................................................................................................... 4
2.1 Identiteitsvorming..................................................................................................... 4
2.2 Het maakbare individu............................................................................................... 5
2.3 ontworteling.............................................................................................................. 6
2.3.1 adoptie en pleegzorg........................................................................................... 6
2.3.2 Vluchten en migreren..........................................................................................6
2.3.3 Verhuizen............................................................................................................ 7
2.4 individualisering........................................................................................................ 7
2.4.1 Individualisering van belangen............................................................................7
2.4.2. individualisering van levensstijlen......................................................................7
2.4.3 individualisering van banden...............................................................................7
2.4.4 individualisering van keuzen...............................................................................8
3. uitvalsverschijnselen....................................................................................................... 8
3.1 nieuwe idealen........................................................................................................... 8
3.2 psychologische problemen........................................................................................8
3.3 (kans)armoede.......................................................................................................... 8
4. Tijd en ruimte voor kinderen...........................................................................................9
4.1 tijd en institutionalisering..........................................................................................9
4.2 ruimte........................................................................................................................ 9
5. Gezinsvormen............................................................................................................... 10
6. autoriteit....................................................................................................................... 11
7. zingeving...................................................................................................................... 11
7.1 waarden en normen................................................................................................. 11
7.2 Grote en kleine verhalen......................................................................................... 12
8. globalisering................................................................................................................. 12
8.1 angstcultuur............................................................................................................ 12
8.2 superdiversiteit........................................................................................................ 13
8.3 grenzen................................................................................................................... 13
9. Consumptie en prestatie............................................................................................... 13
9.1 Wat is de consumptiemaatschappij?........................................................................13
9.2 Niet iedereen kent iets van alles..............................................................................14
9.3 Consumptie en onderwijs......................................................................................... 14
10. Digitalisering en technologie......................................................................................14
,1. Onverschilligheid ten opzichte van het heden: de verschraling van de kinderlijke
bestaanswijze................................................................................................................... 15
1.1.Het kind en zijn omgeving.......................................................................................16
1.1.1 Het kind en zijn omgeving buitenshuis..............................................................16
1.1.2 Het kind en zijn omgeving: binnenshuis............................................................16
1.1.3 Het kind en zijn omgeving: de institutionalisering van het jonge kind...............16
1.1.4 Een kind en zijn omgeving: invloed van media en technologie..........................17
1.2 De erosie van het gezinsleven.................................................................................17
1.2.1 DE afwezige vader: de inkrimping van de vormende functie van het gezin.......17
1.2.2. De afwezige moeder: de inkrimping van de verzorgende en koesterende functie
van het gezin.............................................................................................................. 18
1.2.3 Echtscheiding: de aantasting van zowel de vormende als de koesterende functie
van het gezin`............................................................................................................ 19
1.3 De invloed van deskundigen op gezin en opvoeding...............................................19
2. Onverschilligheid ten opzichte van het verleden..........................................................20
2.1 De aantasting van de wortels van het kind..............................................................20
2.1.1 Verhuizen.......................................................................................................... 20
2.1.2 Adoptie.............................................................................................................. 20
2.1.3 Geboortetechnologie......................................................................................... 20
Vader is te veel vader....................................................................................................... 21
3. Onverschilligheid ten aanzien van de toekomst............................................................22
3.1 Het onduidelijke volwassenenbeeld.........................................................................22
3.2 negatief volwassenbeeld......................................................................................... 22
Conclusie:......................................................................................................................... 23
Deel III: Verschijningsvormen van niet-opvoeden.............................................................23
1 De therapeutisering van de ouder-kind relatie...............................................................24
1.1 De ontwikkeling van het kind wordt op de voet gevolgd.........................................24
1.2 De behoeften en gevoelens van het kind staan centraal.........................................24
1.3 Bewuste hantering van hun eigen gevoelens door de ouders..................................24
1.4 De ontbrekende balans tussen afstand en nabijheid...............................................24
1.5 Onzekerheid en schuldgevoelens bij de ouders.......................................................25
1.6 CONCLUSIE.............................................................................................................. 25
2 Narcistisch ouderschap.................................................................................................. 25
2.1 De opkomst van de geboortetechnologie................................................................26
2.2 De gevoeligheid van ouders voor het oordeel van anderen.....................................26
2.3 Het massaconsumptiekarakter van onze cultuur.....................................................27
2.4 Het gebrek aan mogelijkheden tot zingeving...........................................................27
2.5 Veranderende menselijke relaties............................................................................27
3 Opvoeden om te overleven............................................................................................ 28
, 3.1 Emotionele onderkoeling van de ouder-kindrelatie..................................................28
3.2 Inperking van de ouderlijke verantwoordelijkheid....................................................29
3.3 Zelfstandigheid binnen het opvoeden om te overleven...........................................29
3.4 Waarden en normen niet langer overgedragen.......................................................30
3.5 Ouders gebruiken/misbruiken hun macht................................................................31
Deel IIII Conclusie en elementen.......................................................................................32
1. Het voorwaardenscheppend element...........................................................................33
2. Het gemeenschapselement in de opvoeding................................................................34
3. Het dialogisch element in de opvoeding.......................................................................35
Deel I: bewustwording van de samenleving
Wat wordt er van jou als toekomstige leraar verwacht?
Je moet:
1. Actuele thema's kunnen onderscheiden en kritisch bekijken
Dat wil zeggen: je moet op de hoogte zijn van belangrijke gebeurtenissen of trends in de
samenleving en erover kunnen nadenken en oordelen, niet zomaar alles aannemen.
Deze thema’s situeren zich in vijf domeinen:
Sociaal-politiek: zaken als democratie, verkiezingen, mensenrechten, migratie,
enz.
Sociaal-economisch: armoede, werkloosheid, ongelijkheid, consumptie, enz.
Levensbeschouwelijk: verschillende religies, zingeving, ethische vragen,
spiritualiteit.
Cultureel-esthetisch: kunst, muziek, media, mode, en hoe cultuur onze
samenleving beïnvloedt.
Cultureel-wetenschappelijk: nieuwe technologieën, klimaatwetenschap,
medisch onderzoek, digitalisering, enz.
2. Informatie kunnen zoeken en selecteren
Je moet weten waar je betrouwbare bronnen vindt (zoals Onderwijs Vlaanderen), en je
moet die informatie kunnen begrijpen, samenvatten en inschatten op waarde.
3. Een interpretatiekader ontwikkelen
Dat betekent: je vormt je een eigen visie op wat er gebeurt in de wereld. Niet zomaar
napraten, maar kritisch denken en verschillende standpunten afwegen. Dat helpt jou
om ook je kleuters of leerlingen later te begeleiden in hun denken over de wereld.
Inhoud
1. De postmoderne samenleving........................................................................................4
2. Identiteit......................................................................................................................... 4
2.1 Identiteitsvorming..................................................................................................... 4
2.2 Het maakbare individu............................................................................................... 5
2.3 ontworteling.............................................................................................................. 6
2.3.1 adoptie en pleegzorg........................................................................................... 6
2.3.2 Vluchten en migreren..........................................................................................6
2.3.3 Verhuizen............................................................................................................ 7
2.4 individualisering........................................................................................................ 7
2.4.1 Individualisering van belangen............................................................................7
2.4.2. individualisering van levensstijlen......................................................................7
2.4.3 individualisering van banden...............................................................................7
2.4.4 individualisering van keuzen...............................................................................8
3. uitvalsverschijnselen....................................................................................................... 8
3.1 nieuwe idealen........................................................................................................... 8
3.2 psychologische problemen........................................................................................8
3.3 (kans)armoede.......................................................................................................... 8
4. Tijd en ruimte voor kinderen...........................................................................................9
4.1 tijd en institutionalisering..........................................................................................9
4.2 ruimte........................................................................................................................ 9
5. Gezinsvormen............................................................................................................... 10
6. autoriteit....................................................................................................................... 11
7. zingeving...................................................................................................................... 11
7.1 waarden en normen................................................................................................. 11
7.2 Grote en kleine verhalen......................................................................................... 12
8. globalisering................................................................................................................. 12
8.1 angstcultuur............................................................................................................ 12
8.2 superdiversiteit........................................................................................................ 13
8.3 grenzen................................................................................................................... 13
9. Consumptie en prestatie............................................................................................... 13
9.1 Wat is de consumptiemaatschappij?........................................................................13
9.2 Niet iedereen kent iets van alles..............................................................................14
9.3 Consumptie en onderwijs......................................................................................... 14
10. Digitalisering en technologie......................................................................................14
,1. Onverschilligheid ten opzichte van het heden: de verschraling van de kinderlijke
bestaanswijze................................................................................................................... 15
1.1.Het kind en zijn omgeving.......................................................................................16
1.1.1 Het kind en zijn omgeving buitenshuis..............................................................16
1.1.2 Het kind en zijn omgeving: binnenshuis............................................................16
1.1.3 Het kind en zijn omgeving: de institutionalisering van het jonge kind...............16
1.1.4 Een kind en zijn omgeving: invloed van media en technologie..........................17
1.2 De erosie van het gezinsleven.................................................................................17
1.2.1 DE afwezige vader: de inkrimping van de vormende functie van het gezin.......17
1.2.2. De afwezige moeder: de inkrimping van de verzorgende en koesterende functie
van het gezin.............................................................................................................. 18
1.2.3 Echtscheiding: de aantasting van zowel de vormende als de koesterende functie
van het gezin`............................................................................................................ 19
1.3 De invloed van deskundigen op gezin en opvoeding...............................................19
2. Onverschilligheid ten opzichte van het verleden..........................................................20
2.1 De aantasting van de wortels van het kind..............................................................20
2.1.1 Verhuizen.......................................................................................................... 20
2.1.2 Adoptie.............................................................................................................. 20
2.1.3 Geboortetechnologie......................................................................................... 20
Vader is te veel vader....................................................................................................... 21
3. Onverschilligheid ten aanzien van de toekomst............................................................22
3.1 Het onduidelijke volwassenenbeeld.........................................................................22
3.2 negatief volwassenbeeld......................................................................................... 22
Conclusie:......................................................................................................................... 23
Deel III: Verschijningsvormen van niet-opvoeden.............................................................23
1 De therapeutisering van de ouder-kind relatie...............................................................24
1.1 De ontwikkeling van het kind wordt op de voet gevolgd.........................................24
1.2 De behoeften en gevoelens van het kind staan centraal.........................................24
1.3 Bewuste hantering van hun eigen gevoelens door de ouders..................................24
1.4 De ontbrekende balans tussen afstand en nabijheid...............................................24
1.5 Onzekerheid en schuldgevoelens bij de ouders.......................................................25
1.6 CONCLUSIE.............................................................................................................. 25
2 Narcistisch ouderschap.................................................................................................. 25
2.1 De opkomst van de geboortetechnologie................................................................26
2.2 De gevoeligheid van ouders voor het oordeel van anderen.....................................26
2.3 Het massaconsumptiekarakter van onze cultuur.....................................................27
2.4 Het gebrek aan mogelijkheden tot zingeving...........................................................27
2.5 Veranderende menselijke relaties............................................................................27
3 Opvoeden om te overleven............................................................................................ 28
, 3.1 Emotionele onderkoeling van de ouder-kindrelatie..................................................28
3.2 Inperking van de ouderlijke verantwoordelijkheid....................................................29
3.3 Zelfstandigheid binnen het opvoeden om te overleven...........................................29
3.4 Waarden en normen niet langer overgedragen.......................................................30
3.5 Ouders gebruiken/misbruiken hun macht................................................................31
Deel IIII Conclusie en elementen.......................................................................................32
1. Het voorwaardenscheppend element...........................................................................33
2. Het gemeenschapselement in de opvoeding................................................................34
3. Het dialogisch element in de opvoeding.......................................................................35
Deel I: bewustwording van de samenleving
Wat wordt er van jou als toekomstige leraar verwacht?
Je moet:
1. Actuele thema's kunnen onderscheiden en kritisch bekijken
Dat wil zeggen: je moet op de hoogte zijn van belangrijke gebeurtenissen of trends in de
samenleving en erover kunnen nadenken en oordelen, niet zomaar alles aannemen.
Deze thema’s situeren zich in vijf domeinen:
Sociaal-politiek: zaken als democratie, verkiezingen, mensenrechten, migratie,
enz.
Sociaal-economisch: armoede, werkloosheid, ongelijkheid, consumptie, enz.
Levensbeschouwelijk: verschillende religies, zingeving, ethische vragen,
spiritualiteit.
Cultureel-esthetisch: kunst, muziek, media, mode, en hoe cultuur onze
samenleving beïnvloedt.
Cultureel-wetenschappelijk: nieuwe technologieën, klimaatwetenschap,
medisch onderzoek, digitalisering, enz.
2. Informatie kunnen zoeken en selecteren
Je moet weten waar je betrouwbare bronnen vindt (zoals Onderwijs Vlaanderen), en je
moet die informatie kunnen begrijpen, samenvatten en inschatten op waarde.
3. Een interpretatiekader ontwikkelen
Dat betekent: je vormt je een eigen visie op wat er gebeurt in de wereld. Niet zomaar
napraten, maar kritisch denken en verschillende standpunten afwegen. Dat helpt jou
om ook je kleuters of leerlingen later te begeleiden in hun denken over de wereld.
