Samenvatting - Ziekteleer en onderzoek van de neurologische patiënt

LES 1 – MOTORIEK EN SENSIBILITEIT
Centraal zenuwstelsel Perifeer zenuwstelsel
Hersenen (cerebrum) Lager motorneuron (ruggenmerg of hersenstam)
Hersenstam Zenuw
Ruggenmerg (myelum) Neuromusculaire junctie


Motorisch systeem

Centraal: projecties vanuit centrale motorneuronen in de frontale cortex
- Somatotopische organisatie (homunculus)
- Distale spieren hebben meer aansturende neuronen (fijne motoriek)

Perifeer: LMN in motorische kernen craniale zenuwen en voorhoorn
- Vrijwillig: LMN aangestuurd door CMN in cerebrale cortex
- Onvrijwillig: LMN als onderdeel van een reflex

Perifere zenuwen vertrekken vanuit verschillende zenuwwortels die een plexus vormen, dit zijn
motorische (LMN -> spier) en sensibele vezels (receptoren -> dorsale wortel). Meerdere spieren
kunnen worden bezenuwd door meerdere zenuwwortels. Een myotoom zijn spieren of bepaalde
spierdelen bezenuwd door één zenuwwortel.

Motorische aansturing: vrijwillig (CMN)

Tractus corticospinalis: piramidebaan
 Primair motorische cortex M1
 Capsula interna
 Kruising medulla oblongata (hersenstam)

 Tractus corticospinalis lateralis: gekruist
 Distale spieren ledematen bv. handen
 Contralaterale innervatie

 Tractus corticospinalis anterior: gekruist + ongekruist
 Spieren romp
 Proximale ledematen
 Bilaterale innervatie

Tractus corticobulbaris: corticobulbaire baan
 M1: delen motoriek gelaat, pharynx en larynx
 Takken af ter hoogte van de kernen van de hersenstamzenuwen (craniale zenuwen)
 Bilateraaal
 Kauwspieren (V)
 Bovenste gelaat (VII) Fascialisparese
 Pharynx & larynx (IX) A. Perifere zenuw bv. Bell’s Palsy
Ipsilaterale uitval van spieren gelaat (boven + onder)
 Contralateraaal
B. Motorische cortex bv. CVA
 Onderste gelaat (VII) Contralaterale parese van het onderste gelaat
 Tongspieren (XII)

, Motorische aansturing: onvrijwillig (reflexboog)




Peesreflex (proprioceptief): monosynaptisch Exteroceptief: multisynaptisch

Oprekken van pees- en spierspoeltjes zorgt Stimulatie huid of andere organen
voor afferente impuls naar motorische
voorhoorncel. Teken van Babinski: piramidale stoornis waarbij
prikkel aan voetzool tenen in extensie doet
Centrale inhibitie vanuit piramidebaan gaan.
(correcties in houding): reflexen worden
levendiger bij piramidale stoornis

Spier

Motorische eenheid = één motorneuron samen met (meerdere) geïnnerveerde spiervezels
Neuromusculaire junctie = synaps motorische zenuw en spiervezel (Ach)

Letsel CMN: piramidaal syndroom Letsel PMN Letsel spier

 Contralateraal: hersenletsel  Meestal ipsilateraal  Vaak globaal: spierziekte
 Ipsilateraal: ruggenmerg
= functieverlies in anatomische - Krachtverlies (parese):
= wegvallen van centrale inhibitie distributie perifere zenuwen, wortels voornamelijk proximale
spiergroepen
- Parese - Parese - Spieratrofie
- Hyperreflexie - Hypo- tot areflexie - Normoreflexie tot
- Pathologische huidreflexen - Hypotonie hypoflexie (aantasting
- Hypertonie: stijfheid - Spieratrofie spierkracht)
- Spasticiteit - Fasciculaties
Geen fasciculaties, geen
Geen fasciculaties of spieratrofie hypertrofie/spasticiteit

Hypertonie ten gevolge van spasticiteit = piramidaal (<-> dystonie of rigiditeit = extrapiramidaal)
 Toenemende weerstand bij snel passief bewegen van de spier
 Kan ineens wegvallen: “knipmesfenomeen”
 Niet in zelfde mate aanwezig in agonist en antagonist

Sensorisch systeem

Dermatoom is het huidgebied dat bezenuwd wordt door één zenuwwortel

1) Lemniscaal systeem: proprioceptie – gnostische sensibiliteit (diepe gevoel)

, Weten waar men zich bevindt: fijne tastzin, vibratiezin,
positie- en bewegingszin

2) Spinothalamisch systeem: exteroceptief – vitale sensibiliteit
(oppervlakkig gevoel)
Kunnen ‘overleven’: pijnzin, temperatuurzin en grove tastzin (druk)

Lemniscaal systeem

1. Stimulatie gnostische orgaantjes
2. Eerste neuron in de dorsale hoorn
3. Ipsilaterale achterstreng: tractus lemniscus medialis
4. Kruising naar contralateraal in medulla oblongata
5. Synaps ter hoogte van thalamus
6. Primair somatosensorische cortex (S1)

CVA S1 = uitval contralateraal gnostisch gevoel

Spinothalamisch systeem – Tractus spinothalamicus lateralis

1. Stimulatie
2. Dendrieten dorsale hoorn
3. Onmiddelijke kruising
4. Tractus spinothalamicus lateralis stijgt over 2 ruggenmergniveau ’s
5. Thalamus
6. Primair somatosensorische cortex (S1)

Letsel van de sensibele banen

Vuistregel: unilaterale parese been + ipsilaterale uitval vitale sensibiliteit ≠ ruggenmergletsel
 Brown Séquard syndroom: de helft van het ruggenmerg wordt geraakt


o Perifere zenuw (neuropathie) en zenuwwortel (radiculopathie)
- Vitale en gnostische sensibiliteit is verminderd
- Hypo- tot areflexie: reflexboog aangetast

Uitz: dunne vezelneuropathie = selectieve aantasting ongemyeliniseerde vezels (vitale uitval)

o Ruggenmerg
- Hemiletsel = Brown-Séquard: contralateraal vitaal & ipsilateraal gnostische uitval
- Aantasting achterstrengen (lemniscaal) = sensorische ataxie: coördinatieproblematiek

o Cerebraal
- Cortex: aantasting gnostische sensibiliteit contralateraal
- Diepere kernen (thalamus): gnostische en vitale sensibiliteitsstoornissen
- Hersenstam: gnostische uitval ipsilateraal gelaat + contralaterale lichaamshelft
- Reflexen: normaal of hyperreflexie t.g.v. gelijktijdige aantasting motorisch systeem

o Gerefereerde pijn door convergentie zenuwvezels viscerale organen met huidbezenuwing

, Sturing en corrigeren van motoriek

Basale ganglia

 Striatium: nucleus caudatus en putamen
 Globus pallidus Input vanuit verschillende corticale gebieden
 Substantia nigra (extrapiramidaal systeem)

Direct
 Striatum remt GPI
 GPI remt thalamus
= STIMULEREN beweging

 Letsel: hypokinesie en bradykinesie

Indirect
 Striatum remt GPE
 GPE remt STN
 STN stimuleert remmende werking op thalamus
= INHIBEREN beweging

 Letsel: hyperkinetisch (dyskinesieën)
Bv. tremor, dystonie, chorea, tics

Invloed van dopamine (SN)
Stimulatie directe pathway (D1 receptoren) en remming indirecte pathway (D2 receptoren)
= STIMULATIE BEWEGING (<-> Parkinson: degeneratie SN)

 Nucleus subthalamicus

Hypokinetische syndromen
o Rigiditeit (≠ spasticiteit)
 Ook bij langzame, passieve bewegingen (<-> spasticiteit)
 Zowel agonisten als antagonisten
 Constant over volledige bewegingsbaan
 Tandradfenomeen
 Teken van Froment: toename bij gelijktijdige beweging
 Geen knipmesfenomeen (<-> spasticiteit)

o Bewegingsarmoede
o Mimiekarmoede

Hyperkinetische syndromen
o Tremor
 Rusttremor: dysfunctie basale ganglia
 Actietremor: houdings- en bewegingstremor of intentietremor (cerebellaire dysfunctie)

o Chorea: plotse, snelle, niet-ritmische onvrijwillige bewegingen
o Dystonie: abnormale houding
o Tics: motorisch-focaal-sensorisch, onderdrukbaar, gevoel ontlading, voorafgaande drang