SAMENVATTING THEMA’S
MAATSCHAPPIJLEER
HOOFDSTUK 1 WAT IS
MAATSCHAPPIJLEER HAVO
§1 WAAROM MAATSCHAPPIJLEER
De samenleving en jij
In een samenleving moet je rekening houden met anderen. Overal waar mensen met elkaar
te maken hebben bestaan er regels en verwachtingen.
Maatschappelijke problemen
In Nederland zijn er afspraken die ervoor zorgen dat zo’n 17 miljoen mensen harmonieus
samenleven. Toch gaat niet alles goed en bestaan er maatschappelijke problemen.
De 4 kenmerken van een maatschappelijk probleem zijn:
Gevolgen voor grote groepen
Bij het probleem zijn grote groepen mensen betrokken. Soms merk je de gevolgen
van een maatschappelijk probleem niet meteen, maar kunnen we wel voorzien dat dit
op lange termijn problemen zal veroorzaken.
v.b.: de opvang van vluchtelingen, het fileprobleem, werkloosheid
Tegenstellingen
Mensen hebben tegengestelde opvattingen over de oorzaken en mogelijke
oplossingen. Bij het zoeken naar oplossing moet er altijd rekening worden gehouden
met tegengestelde belangen en tegengestelde normen en waarden. Dit zie je terug in
de volgende gebieden:
Politieke visie
Geloofs- of levensovertuiging
Maatschappelijke positie
Veel aandacht in de media
Maatschappelijke problemen krijgen voortdurend aandacht in kranten en op radio en
tv.
De overheid bemoeit zich ermee
Een maatschappelijk probleem kan alleen gemeenschappelijk worden opgelost,
waardoor de overheid zich ermee bezig moet houden.
Vaak zijn er nieuwe wetten of regels nodig om een maatschappelijk probleem op te
lossen. Gekozen politici moeten de wetten aanpassen en oplossingen bedenken voor
een maatschappelijk probleem en daarom spreken we ook wel van een politiek
probleem. Burgers laten zien welke oplossing zij willen door bij verkiezen op een
politieke partij te stemmen met hetzelfde standpunt.
Politici maken bij allerlei kwesties een afweging en kiezen samen voor een oplossing.
Meestal is die oplossing een compromis, een oplossing waarbij alle partijen een
beetje moeten toegeven.
, De Nederlandse samenleving
Bij maatschappijleer worden telkens actuele vragen en dilemma’s aan de orde gesteld. Een
dilemma is een lastige keuze uit twee opties die allebei voordelen of juist nadelen hebben.
De 4 thema’s van maatschappijleer zijn:
1. Rechtsstaat: hoe werkt de rechtsstaat en hoe beschermt de overheid haar burgers?
2. Parlementaire democratie: wat doet het parlement en wat zijn de
verantwoordelijkheden van de regering?
3. Pluriforme samenleving: hoe kunnen mensen met verschillende culturele
achtergronden goed met elkaar samenleven?:
4. Verzorgingsstaat: de overheid zorgt voor haar burgers, maar wanneer moeten de
burgers zelf hun problemen oplossen?
Maatschappijleer
Door het vak maatschappijleer leer je de Nederlandse samenleving beter te begrijpen. Ook
leer je met argumenten je mening te geven over allerlei kwesties.
§2 BASISCONCEPTEN EN SLEUTELVRAGEN
Waarden en normen
Bij maatschappijleer gaat het vaak over waarde en normen van mensen.
Een waarde is een uitgangspunt of principe dat mensen belangrijk vinden in hun leven.
bijv.: respect, onafhankelijkheid, eerlijkheid, verantwoordelijkheid
Waarden leiden tot gedragsregels en zo’n regel noemen we een norm.
Normen zijn regels over hoe je je op grond van een bepaalde waarde hoort te gedragen.
bijv.: waarde = eerlijkheid → norm = niet stelen en verwachten dat anderen dus ook
niet stelen
Een norm is vaak een sociale verplichting die je wordt opgelegd door je omgeving. Bewust
en onbewust controleren we elkaar of iedereen zich wel volgens de normen gedraagt. We
noemen dit sociale cohesie; de manier waarop mensen anderen stimuleren of dwingen zich
aan de normen te houden. Normen zijn te verdelen in geschreven en ongeschreven regels.
Ongeschreven regels zijn nergens vastgelegd, maar toch ken je ze vaak wel.
Belangen
De waarden en normen van iemand hangen vaak samen met zijn belangen.
Een belang is het voordeel dat iemand ergens bij heeft. Vaak gaat het over een financieel
voordeel, maar dat hoeft niet per se.
Belangen kunnen ook tegengesteld zijn. Belangentegenstellingen staan vaak aan de basis
van een maatschappelijk of politiek probleem.
v.b.: scholieren hebben belang bij goed onderwijs
v.b.: bewoners van Groningen hebben er belang bij dat de gasboringen stoppen,
omdat er aardbevingen door ontstaan. De minister heeft er belang bij de gasboring
door te zetten, omdat het volgens hem goed is voor de Nederlandse economie.
Macht
Macht is het vermogen om het gedrag of denken van anderen te beïnvloeden.
MAATSCHAPPIJLEER
HOOFDSTUK 1 WAT IS
MAATSCHAPPIJLEER HAVO
§1 WAAROM MAATSCHAPPIJLEER
De samenleving en jij
In een samenleving moet je rekening houden met anderen. Overal waar mensen met elkaar
te maken hebben bestaan er regels en verwachtingen.
Maatschappelijke problemen
In Nederland zijn er afspraken die ervoor zorgen dat zo’n 17 miljoen mensen harmonieus
samenleven. Toch gaat niet alles goed en bestaan er maatschappelijke problemen.
De 4 kenmerken van een maatschappelijk probleem zijn:
Gevolgen voor grote groepen
Bij het probleem zijn grote groepen mensen betrokken. Soms merk je de gevolgen
van een maatschappelijk probleem niet meteen, maar kunnen we wel voorzien dat dit
op lange termijn problemen zal veroorzaken.
v.b.: de opvang van vluchtelingen, het fileprobleem, werkloosheid
Tegenstellingen
Mensen hebben tegengestelde opvattingen over de oorzaken en mogelijke
oplossingen. Bij het zoeken naar oplossing moet er altijd rekening worden gehouden
met tegengestelde belangen en tegengestelde normen en waarden. Dit zie je terug in
de volgende gebieden:
Politieke visie
Geloofs- of levensovertuiging
Maatschappelijke positie
Veel aandacht in de media
Maatschappelijke problemen krijgen voortdurend aandacht in kranten en op radio en
tv.
De overheid bemoeit zich ermee
Een maatschappelijk probleem kan alleen gemeenschappelijk worden opgelost,
waardoor de overheid zich ermee bezig moet houden.
Vaak zijn er nieuwe wetten of regels nodig om een maatschappelijk probleem op te
lossen. Gekozen politici moeten de wetten aanpassen en oplossingen bedenken voor
een maatschappelijk probleem en daarom spreken we ook wel van een politiek
probleem. Burgers laten zien welke oplossing zij willen door bij verkiezen op een
politieke partij te stemmen met hetzelfde standpunt.
Politici maken bij allerlei kwesties een afweging en kiezen samen voor een oplossing.
Meestal is die oplossing een compromis, een oplossing waarbij alle partijen een
beetje moeten toegeven.
, De Nederlandse samenleving
Bij maatschappijleer worden telkens actuele vragen en dilemma’s aan de orde gesteld. Een
dilemma is een lastige keuze uit twee opties die allebei voordelen of juist nadelen hebben.
De 4 thema’s van maatschappijleer zijn:
1. Rechtsstaat: hoe werkt de rechtsstaat en hoe beschermt de overheid haar burgers?
2. Parlementaire democratie: wat doet het parlement en wat zijn de
verantwoordelijkheden van de regering?
3. Pluriforme samenleving: hoe kunnen mensen met verschillende culturele
achtergronden goed met elkaar samenleven?:
4. Verzorgingsstaat: de overheid zorgt voor haar burgers, maar wanneer moeten de
burgers zelf hun problemen oplossen?
Maatschappijleer
Door het vak maatschappijleer leer je de Nederlandse samenleving beter te begrijpen. Ook
leer je met argumenten je mening te geven over allerlei kwesties.
§2 BASISCONCEPTEN EN SLEUTELVRAGEN
Waarden en normen
Bij maatschappijleer gaat het vaak over waarde en normen van mensen.
Een waarde is een uitgangspunt of principe dat mensen belangrijk vinden in hun leven.
bijv.: respect, onafhankelijkheid, eerlijkheid, verantwoordelijkheid
Waarden leiden tot gedragsregels en zo’n regel noemen we een norm.
Normen zijn regels over hoe je je op grond van een bepaalde waarde hoort te gedragen.
bijv.: waarde = eerlijkheid → norm = niet stelen en verwachten dat anderen dus ook
niet stelen
Een norm is vaak een sociale verplichting die je wordt opgelegd door je omgeving. Bewust
en onbewust controleren we elkaar of iedereen zich wel volgens de normen gedraagt. We
noemen dit sociale cohesie; de manier waarop mensen anderen stimuleren of dwingen zich
aan de normen te houden. Normen zijn te verdelen in geschreven en ongeschreven regels.
Ongeschreven regels zijn nergens vastgelegd, maar toch ken je ze vaak wel.
Belangen
De waarden en normen van iemand hangen vaak samen met zijn belangen.
Een belang is het voordeel dat iemand ergens bij heeft. Vaak gaat het over een financieel
voordeel, maar dat hoeft niet per se.
Belangen kunnen ook tegengesteld zijn. Belangentegenstellingen staan vaak aan de basis
van een maatschappelijk of politiek probleem.
v.b.: scholieren hebben belang bij goed onderwijs
v.b.: bewoners van Groningen hebben er belang bij dat de gasboringen stoppen,
omdat er aardbevingen door ontstaan. De minister heeft er belang bij de gasboring
door te zetten, omdat het volgens hem goed is voor de Nederlandse economie.
Macht
Macht is het vermogen om het gedrag of denken van anderen te beïnvloeden.
